ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ਨੇ ਕੀਤਾ ਕਮਾਲ: ਬਣਾਇਆ ਨਵਾਂ ਸੂਰਜ (06/04/2024)

ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰ ਵਾਧੇ ਅਤੇ ਨਿਤ ਨਵੀਂ ਤਕਨੀਕ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਸਾਡੀਆਂ ਊਰਜਾ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਲਗਾਤਾਰ ਵੱਧਦੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਸਾਡਾ ਹਰ ਕਾਰਜ ਊਰਜਾ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੈ।  ਊਰਜਾ ਦੀ ਲਗਾਤਾਰ ਮੰਗ ਵਧਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸਾਨੂੰ ਊਰਜਾ ਦੇ ਹੋਰ ਵਸੀਲੇ ਲੱਭਣੇ ਪੈ ਰਹੇ ਹਨ। ਵਿਗਿਆਨੀ ਚਿਰਾਂ ਤੋਂ ਅਤੇ ਲਗਾਤਾਰ ਇਹਨਾਂ ਵਸੀਲਿਆਂ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ ਹਨ।

ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਊਰਜਾ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੇ ਲਈ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਅਪਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਕ ਨੂੰ ਨਾਭਿਕ-ਵਿਖੰਡਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਨਾਭਿਕ-ਜੋੜਕ (ਨਾਭਿਕ ਸੰਯੋਜਨ)। ਨਾਭਿਕ-ਵਿਖੰਡਨ ਤਕਨੀਕ ਪਰਮਾਣੂ ਬੰਬਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪਰਮਾਣੂ ਰਿਐਕਟਰਾ ਰਾਹੀਂ ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਜਲੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਬੇਕਾਬੂ ਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਕੇ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਜਾਂ ਊਰਜਾ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਊਰਜਾ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਚੇ ਵਾਧੂ ਪਦਾਰਥ ਨੂੰ ਨਿਪਟਾਉਣਾ ਬੜਾ ਔਖਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸੇ ਲਈ ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਨੂੰ ਜਿਆਦਾ ਲਾਹੇਵੰਦ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ।

ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਨਾਭਿਕ ਜੋੜਕ (ਨਿਊਕਲੀਅਰ ਸੰਜੋਜਨ) ਨਾਂ ਦੀ ਕਿਰਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਉਹ ਕਿਰਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੋ ਜਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਰਮਾਣੂ ਜੁੜ ਕੇ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਪਰਮਾਣੂ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਊਰਜਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਿਰਿਆ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਤਾਰਿਆਂ ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਸੂਰਜ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਗਰਮ ਭਾਗ ਜਿਸ ਨੂੰ ਕੋਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਲਗਭਗ ਡੇਢ ਕਰੋੜ ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਗਰਮੀ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਲਗਾ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਿ ਸੂਰਜ ਤੋਂ ਲੱਖਾਂ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਸਥਿਤ ਧਰਤੀ ਤੇ ਵੀ ਅਸੀਂ ਉਸ ਦਾ ਸੇਕ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜਾਂ ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਧਰਤੀ ਤੇ ਜੀਵਨ ਵੀ ਉਸੇ ਗਰਮੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੀ ਹੈ। ਕਾਫੀ ਦੇਰ ਤੋਂ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਨਕਲੀ ਸੂਰਜ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਮਗਜ ਖਪਾਈ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੌੜ ਵਿੱਚ ਚੀਨ, ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ, ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਫਰਾਂਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇੰਨ੍ਹਾ ਚੋਂ ਹੁਣ ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਹੀ ਸੂਰਜ ਬਣਾ ਕੇ ਬਾਜੀ ਮਾਰ ਲਈ ਹੈ।

ਇਸ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਨਾਭਿਕ ਜੋੜਕ (ਨਿਊਕਲੀਅਰ ਸੰਯੋਜਨ) ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਰਾਹੀਂ 10 ਕਰੋੜ ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਪੈਦਾ ਕਰਕੇ ਵਿਸ਼ਵ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਤਾਪਮਾਨ ਸੂਰਜ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਤੋਂ ਲਗਭਗ ਸੱਤ ਗੁਣਾ ਜਿਆਦਾ ਹੈ। ਕੋਰੀਆਈ  ਊਰਜਾ ਦੀ ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਇਸ ਨਕਲੀ ਸੂਰਜ ਨੇ ਦਸੰਬਰ 2023 ਅਤੇ ਫਰਵਰੀ 2024 ਵਿਚਕਾਰ ਟੈਸਟਾਂ ਦੌਰਾਨ 48 ਸਕਿੰਟਾਂ ਲਈ 10 ਕਰੋੜ ਡਿਗਰੀ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਦੇ ਨਾਲ ਪਲਾਜ਼ਮਾ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬੀ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਰਿਕਾਰਡ  2021 ਵਿੱਚ 30 ਸਕਿੰਟਾਂ ਦਾ ਸੀ।

ਪਲਾਜ਼ਮਾ ਦੀ ਅਸਥਿਰ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਅਤੇ ਇੰਨ੍ਹੇ ਜਿਆਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇੰਨ੍ਹਾ ਜਿਆਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣਾ ਬੜਾ ਹੀ ਔਖਾ ਕਾਰਜ ਹੈ।  ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਤਾਜ਼ਾ ਰਿਕਾਰਡ ਬਹੁਤ ਅਹਮੀਅਤ ਰਖਦਾ ਹੈ। ਨਾਭਿਕ-ਜੋੜਕ ਕਿਰਿਆ ਉਦੋਂ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਪਰਮਾਣੂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਰਮੀ ਅਤੇ ਦਬਾਅ ਹੇਠ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਚੈਂਬਰ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦਾ ਟੀਚਾ 2026 ਤੱਕ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 5 ਮਿੰਟਾਂ ਲਈ ਪਲਾਜ਼ਮਾ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਨੂੰ 10 ਕਰੋੜ  ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ 'ਤੇ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਦਾ ਹੈ।

ਨਕਲੀ ਸੂਰਜ ਬਣਾਉਣ 'ਚ ਸਫਲਤਾ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੂੰ ਕਈ ਫਾਇਦੇ ਮਿਲਣਗੇ। ਜੈਵਿਕ ਬਾਲਣ ਨੂੰ ਸਾੜਨ ਦੇ ਉਲਟ, ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕੋਈ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ। ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਰੇਡੀਓਐਕਟਿਵ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਬੇਅੰਤ ਊਰਜਾ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਟਿਕਾਊ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ-ਪੱਖੀ ਹੈ। ਪਰ, ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਕਾਰਜ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਗਰੀਨ ਹਾਊਸ ਪ੍ਰਭਾਓ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਗੈਸ ਵੀ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਜਿੱਥੇ ਸਾਡੀਆਂ ਊਰਜਾ ਸਬੰਧੀ ਲੋੜਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ ਉੱਥੇ ਪੁਲਾੜ ਦੀਆਂ ਖੋਜਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰੋਲ ਅਦਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਪੁਲਾੜ ਦੀਆਂ ਖੋਜਾਂ ਵਿੱਚ  ਮਿਸ਼ਨ ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਊਰਜਾ ਸਰੋਤ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।  ਇਸ ਲਈ ਨਾਭਕੀ ਜੋੜਕ ਕਿਰਿਆ ਰਾਹੀਂ ਥੋੜਾ ਜਿਹਾ ਬਾਲਣ ਵਰਤ ਕੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਊਰਜਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਕੇ ਅਗਾਂਹ ਦੀਆਂ ਖੋਜਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਭਵਿੱਖ ਚ ਇਹ ਊਰਜਾ ਤਕਨੀਕ ਮੀਲ-ਪੱਥਰ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਸੰਜੀਵ ਝਾਂਜੀ, ਜਗਰਾਉਂ।
ਮੋ: 0 80049 10000 
SANJEEV JHANJI
M.Sc.B.Ed, Master of Mass Communication
Post grad.Dip. in Journalism & Mass Communication
PGDHRD
 MOB: +91 80049 10000

ਧਰਤੀ ਹੇਠੋਂ ਹੀ ਮਿਲ ਗਿਆ ਤਿੱਗਣਾ ਵੱਡਾ ਸਮੁੰਦਰ
ਜਿਵੇਂ ਧਰਤੀ ਦੇ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਬੜੀ ਦਿਲਚਸਪ ਹੈ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਇਸ ਉੱਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਹੋਂਦ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋਈ ਇਹ ਵੀ ਦਿਲਚਸਪ ਹੈ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਕਈ ਥਿਊਰੀਆਂ ਮੰਨੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਰ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਵਾਣਤ ਥਿਊਰੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਪਾਣੀ ਉਲਕਾਪਿੰਡਾਂ,ਧੂਮਕੇਤੂਆਂ ਅਤੇ ਬੌਣੇ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਸੂਰਜੀ ਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਧੂਮਕੇਤੂ  ਸੂਰਜ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਣ ਵਾਲੀਆਂ ਉਹ ਵੱਡੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਆਖਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਪੱਥਰ, ਧੂੜ, ਬਰਫ ਆਦਿ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸੰਘਣੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਸਾਡੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦਾ ਹੁਣ ਤੱਕ ਇਹੀ ਮੰਨਣਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਜਿੰਨਾ ਵੀ ਪਾਣੀ ਹੈ ਇਹ ਸਾਰਾ ਇਹਨਾਂ ਧੂਮਕੇਤੂਆਂ ਜਾਂ ਬੌਣੇ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਤੋਂ ਹੀ ਆਇਆ ਹੈ। ਸਾਡੀ ਸਾਇੰਸ ਵੀ ਇਹੀ ਕੁਝ ਆਖਦੀ ਆਈ ਹੈ। ਪਰ ਹੁਣ ਜਿਹੜੀ ਤਾਜ਼ਾ ਜਾਂਚ ਪੜਤਾਲ ਹੋਈ ਹੈ ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਪੜਤਾਲ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਜਿੰਨਾ ਵੀ ਪਾਣੀ ਹੈ ਇਹ ਸਾਰਾ ਧਰਤੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਉੱਪਰ ਆਇਆ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਨਾਰਥਵੈਸਟਰਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸਟੀਵਨ ਜੈਕਬਸਨ ਦੇ ਦੱਸਣ ਮੁਤਾਬਿਕ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦੇ ਪੱਕੇ ਸਬੂਤ ਮਿਲੇ ਹਨ ਕਿ ਧਰਤੀ `ਤੇ ਪਾਣੀ ਧਰਤੀ ਦੇ ਅੰਦਰੋਂ ਆਇਆ ਹੈ। ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਸਥਾਪਿਤ 2000 ਸੀਸਮੋਗ੍ਰਾਫਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਪਿਛਲੇ 500 ਭੂਚਾਲਾਂ ਦਾ ਨਰੀਖਣ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਤਰੰਗਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ। ਜਦੋਂ ਭੂਚਾਲ ਦੀਆਂ ਤਰੰਗਾਂ ਧਰਤੀ ਦੇ ਧੁਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੀਆਂ ਸਨ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਤੀ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਧਰਤੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਚੱਟਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਹੈ।

ਸਾਡੀ ਧਰਤੀ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਦਾ ਲਗਭਗ 71 ਫੀਸਦ ਭਾਗ ਪਾਣੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਮੁੰਦਰਾਂ, ਨਦੀਆਂ, ਝੀਲਾਂ ਦਾ ਸਾਰਾ ਪਾਣੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।ਹੁਣ ਇਕ ਤਾਜ਼ਾ ਖੋਜ ਨੇ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਇਕ ਨਵੇਂ ਸਰੋਤ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਧਰਤੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਮੌਜੂਦ ਪਾਣੀ ਇਸਦੀ ਸਤ੍ਹਾ `ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਪਾਣੀ ਨਾਲੋਂ ਤਿੰਨ ਗੁਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਧਰਤੀ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਤੋਂ ਕਰੀਬ 700 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੇਠਾਂ ਪਾਣੀ ਦੇ ਇਸ ਨਵੇਂ ਭੰਡਾਰ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਭੰਡਾਰ ਰਿੰਗਵੁਡਾਈਟ ਨਾਂ ਦੇ ਖਣਿਜ ਦੇ ਅੰਦਰ ਲੁਕੇ ਹੋਣ ਬਾਰੇ ਵੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਮਤਲਬ ਧਰਤੀ ਦੀ ਪਰਤ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਸਮੁੰਦਰ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਨਵੀਂ ਖੋਜ ਹੁਣ ਧਰਤੀ ਦੇ ਜਲ ਚੱਕਰ ਬਾਰੇ ਨਵੀਂ ਥਿਊਰੀ ਵੀ ਪੇਸ਼ ਕਰੇਗੀ। ਇਹ ਖੋਜ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਧੂਮਕੇਤੂਆਂ ਆਦਿ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਰਾਹੀਂ ਪਾਣੀ ਧਰਤੀ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਿਆ ਹੋਵੇਗਾ।ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਇ, ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਧਰਤੀ ਦੇ ਸਮੁੰਦਰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਇਸ ਦੇ ਮੂਲ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲ ਕੇ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਏ ਹੋਣ।

ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਤੋਂ ਧਰਤੀ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਦੀ ਦੂਰੀ ਭਾਵ ਧਰਤੀ ਦਾ ਅਰਧਵਿਆਸ 6400 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਪਾਣੀ ਦੇ ਹੋਣ ਦਾ ਪਤਾ 700 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੇਠਾਂ ਲੱਗਾ ਹੈ। ਹਾਲੇ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਜਿਹੜਾ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲਾ ਪਾਣੀ ਵਰਤਦੇ ਹਾਂ ਇਹ 200 ਤੋਂ 500 ਮੀਟਰ ਹੇਠਾਂ ਹੀ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਇਹ ਰੋਲਾ ਪਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਧਰਤੀ ਦੇ ਕਾਫੀ ਹਿੱਸਿਆਂ ‘ਚ ਪਾਣੀ ਖਤਮ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਸ ਤਾਜ਼ਾ ਖੋਜ ਅਨੁਸਾਰ ਇਕ ਆਸ ਦੀ ਕਿਰਨ ਬੱਝੀ ਹੈ। ਇਸ ਆਸ ਦੀ ਕਿਰਨ ਨੂੰ ਹਕੀਕਤ ਬਣਨ ਲਈ ਹਾਲੇ ਲੰਬਾ ਸਫਰ ਤੈਅ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ ਕਿਉਂਕਿ ਜਿਹੜਾ ਇਹ ਧਰਤੀ ਹੇਠੋਂ ਪਾਣੀ ਲੱਭਿਆ ਹੈ ਇਹ ਸਾਡੀ ਸੋਚ ਤੋਂ ਵੀ ਬਹੁਤ ਹੇਠਾਂ ਹੈ। ਧਰਤੀ ਦੀ ਪੇਪੜੀ ਤੋਂ 700 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੇਠਾਂ। ਇਸ ਡੁੰਘਾਈ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਉੱਪਰ ਸਤ੍ਹਾ ਤੇ ਕਿਵੇਂ ਆਵੇਗਾ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਵੇਗਾ? ਇਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਤਾਂ ਹਜੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹਨ। ਜਿਹੜੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਇਹ ਪਾਣੀ ਉੱਪਰ ਆਵੇਗਾ ਉਹਨਾਂ ਬਾਰੇ ਹਾਲੇ ਦੇਖਣਾ ਅਤੇ ਸੋਚਣਾ ਬਾਕੀ ਹੈ। ਪਰ ਇਹਨਾਂ ਜਰੂਰ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਵਰਤੋਂ ਯੋਗ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਇਹ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਕਾਫੀ ਲਾਹੇਵੰਦ ਸਾਬਿਤ ਹੋਵੇਗਾ।
07/04/2024

ਚੰਦਰਮਾ ਤੇ ਦਿਨ ‘ਚ ਦਿਖਦੇ ਹਨ ਤਾਰੇ ਪਰ ਇਹ ਟਿਮਟਿਮਾਉਂਦੇ ਨਹੀਂ

ਅਕਸਰ ਹੀ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਰਾਤ ਨੂੰ ਆਕਾਸ਼ ਵੱਲ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਤਾਰੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਰਾਤ ਮੱਸਿਆ ਦੀ ਹੋਵੇ ਭਾਵ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਨੇਰਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਤਾਰੇ ਜਿਆਦਾ ਚਮਕਦਾਰ ਅਤੇ ਜਿਆਦਾ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਪਿੱਛੇ ਜਿਹੇ ਸਾਡੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਰਾਹੀਂ ਚੰਦਰਮਾ ਨੂੰ ਫਤਿਹ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਇਸਨੂੰ ਜਾਣਨ ਦੀ, ਦੇਖਣ ਦੀ ‘ਤੇ ਉਥੋਂ ਦੁਨੀਆ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਇਹ ਦੇਖਣ ਸਮਝਣ ਦੀ ਲਲਕ ਜਿਹੀ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਸਭ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਸੋਚਦੇ ਹੋਏ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਉਠਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਅਸੀਂ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਰਾਤ ਨੂੰ ਤਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ ਕੀ ਚੰਦਰਮਾ ਤੇ ਵੀ ਸਾਨੂੰ ਤਾਰੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ? ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਦੇਖਣ ਤੇ ਸਾਨੂੰ ਤਾਰੇ ਟਿਮਟਿਮਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਕੀ ਚੰਦਰਮਾ ਤੇ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਵਰਤਾਰਾ ਹੋਵੇਗਾ? ਉਥੇ ਵੀ ਸਾਨੂੰ ਤਾਰੇ ਜਗਦੇ ਬੁਝਦੇ ਟਿਮਟਿਮਾਉਂਦੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣਗੇ?

ਇਸ ਸਭ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੇ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਜਾਨਣਾ ਜਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਤਾਰੇ ਆਖਰ ਹੁੰਦੇ ਕੀ ਹਨ? ਅਤੇ ਕੀ ਇਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਟਿਮਟਿਮਾਉਂਦੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ? ਸਾਨੂੰ ਜਿੰਨੇ ਵੀ ਤਾਰੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਾਰੇ ਸੂਰਜ ਹੀ ਹਨ ਸਾਡਾ ਸੂਰਜ ਵੀ ਇੱਕ ਤਾਰਾ ਹੈ। ਪਰ ਦੂਜੇ ਤਾਰਿਆਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਬਹੁਤ ਜਿਆਦਾ ਨੇੜੇ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਇਨਾ ਵੱਡਾ ਅਤੇ ਚਮਕਦਾਰ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਦਿਖਣ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਤਾਰੇ ਸਾਡੇ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਜਿਆਦਾ ਦੂਰ ਹਨ ਇੰਨੀ ਜਿਆਦਾ ਦੂਰ ਹਨ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਤੋਂ ਸਾਡੇ ਤੱਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪਹੁੰਚਣ ਨੂੰ ਵੀ ਕਈ ਕਈ ਵਰ੍ਹੇ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਬੜੀ ਹੈਰਾਨੀ ਹੋਵੇਗੀ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਤਾਰਾ ਜਗਮਗ ਜਗਮਗ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਭਾਵ ਟਿਮਟਿਮਾਉਂਦਾ ਨਹੀਂ। ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਸਾਨੂੰ ਟਿਮਟਿਮਾਉਂਦੇ ਦਿਖਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਯੂਮੰਡਲੀ ਵਰਤਾਰਾ ਹੈ। ਸਾਡੀ ਧਰਤੀ ਕੋਲ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਸੂਰਜ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਧਰਤੀ ਵੱਲ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਇਸ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚੋਂ ਦੀ ਹੋ ਕੇ ਲੰਘਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਇਹ ਕਦੇ ਸੰਘਣੇ ਮਾਧਿਅਮ ਵਿੱਚੋਂ ਅਤੇ ਕਦੇ ਵਿਰਲੇ ਮਾਧਿਅਮ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੈ। (ਸੰਘਣਾ ਮਤਲਬ ਜਿੱਥੇ ਹਵਾ, ਗੈਸਾਂ ਜਿਆਦਾ ਹੋਣ ਅਤੇ ਵਿਰਲਾ ਮਤਲਬ ਜਿੱਥੇ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਸੰਘਣਤਾ ਘੱਟ ਹੋਵੇ) ਜਦੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਇੱਕ ਮਾਧਿਅਮ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਮਾਧਿਅਮ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਆਪਣਾ ਰਸਤਾ ਬਦਲ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਵ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦਾ ਅਪਵਰਤਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਵਿਰਲੇ ਤੋਂ ਸੰਘਣੇ ਮਾਧਿਅਮ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਅਭਿਲੰਬ ਵੱਲ ਭਾਵ ਅੰਦਰ ਨੂੰ ਮੁੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਸੰਘਣੇ ਮਾਧਿਅਮ ਤੋਂ ਵਿਰਲੇ ਮਾਧਿਅਮ ਵੱਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਅਭਿਲੰਬ ਤੋਂ ਪਰ੍ਹਾਂ ਭਾਵ ਰਸਤਾ ਬਦਲ ਕੇ ਬਾਹਰ ਵੱਲ ਨੂੰ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੇ ਕਦੇ ਇਧਰ ਕਦੇ ਉਧਰ ਹੋ ਕੇ ਸਾਡੀ ਅੱਖ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਤੇ ਇਹ ਟੁੱਟ-ਟੁੱਟ ਕੇ ਪਹੁੰਚਦਾ ਜਾਪਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਉਹ ਤਾਰਾ ਜਿਸ ਤੋਂ ਇਹ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਆ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਸਾਨੂੰ ਟਿਮਟਿਮਾਉਂਦਾ ਹੋਇਆ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਗੈਸਾਂ ਹਵਾ ਆਦਿ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੀ ਹੈ।

ਹੁਣ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਚੰਦਰਮਾ ਤੇ ਧਰਤੀ ਵਾਂਗ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਹੈ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਦੇ ਕਾਰਨ ਚੰਦਰਮਾ ‘ਤੇ ਸੂਰਜ ਤੋਂ ਆਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦਾ ਅਪਵਰਤਨ ਹੁੰਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਭਾਵ ਨਾ ਇਸ ਨੂੰ ਵਿਰਲੇ ਤੋਂ ਸੰਘਣੇ ਮਾਧਿਅਮ ਵੱਲ ਜਾਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਸੰਘਣੇ ਤੋਂ ਵਿਰਲੇ ਵੱਲ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੱਧਾ ਵੇਖਣ ਵਾਲੇ ਦੀ ਅੱਖ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਿਰਵਿਘਨ ਲਗਾਤਾਰ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਤਾਰਾ ਉੱਥੇ ਟਿਮਟਿਮਾਉਂਦਾ ਹੋਇਆ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ।

ਸੂਰਜ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਜਦੋਂ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਟਕਰਾ ਕੇ ਵਾਪਸ ਮੁੜਦਾ ਹੈ ਭਾਵ ਪਰਾਵਰਤਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਾ ਖੰਡਰਾਓ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰੋਂ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਦੇਖਣ ਤੇ ਸਾਨੂੰ ਇੱਥੇ ਜਿਆਦਾ ਚਮਕ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।

ਚੰਦਰਮਾ ਤੇ ਅਜਿਹਾ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਚੰਦਰਮਾ ਤੋਂ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਤੇ ਧਰਤੀ ਚੰਦਰਮਾ ਤੋਂ ਕਈ ਗੁਣਾਂ ਜਿਆਦਾ ਚਮਕਦਾਰ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਸਾਨੂੰ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਤਾਰੇ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ। ਜਦਕਿ ਜੇ ਅਸੀਂ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਚੰਦਰਮਾ ਤੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤਾ ਤੇ ਖੜ ਕੇ ਦੇਖੀਏ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਉੱਥੇ ਤਾਰੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣਗੇ। ਭਾਵ ਚੰਦਰਮਾ ਤੇ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਤਾਰੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਚੰਦਰਮਾ ਤੇ ਤਾਰੇ ਟਿਮਟਿਮਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ।
10/04/2024

ਟਿੱਡੀਆਂ ਦਾ ਦੁੱਧ ਰਿੜਕਾਂ,  ਠਾਣੇਦਾਰ ਲੱਸੀ ਨੂੰ ਆਏ

ਮੇਰੇ ਚਾਚਾ ਜੀ ਸ਼੍ਰੀ ਜੀਵਨ ਝਾਂਜੀ ਕਦੇ ਕਦੇ ਇੱਕ ਗੀਤ ਗੁਣਗੁਣਾਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ "ਮਾਏ ਬੁੱਲੜ ਲੈਣ ਆ ਗਿਆ ਹਈ ਸ਼ਾਵਾ"। ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਇਹ ਕੋਈ ਲੋਕਗੀਤ ਹੈ ਜਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿਤੋਂ ਸੁਣ ਕੇ ਚੇਤਿਆਂ ਵਿਚ ਸਾਂਭ ਰੱਖਿਆ ਸੀ ਜਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਖੁਦ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਉਪਜ ਸੀ। ਪਰ ਇਹ ਗੀਤ ਵਿਆਹ ਦੇ ਰਸਮ-ਓ-ਰਿਵਾਜ਼ (ਗੀਤ-ਸੰਗੀਤ) ਮੌਕੇ ਸਾਡੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਹੀ ਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਅੱਜ ਵੀ ਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਗੀਤ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਜਾ ਕੇ ਸਤਰਾਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ :

ਟਿੱਡੀਆਂ ਦਾ ਦੁੱਧ ਰਿੜਕਾਂ,
ਠਾਣੇਦਾਰ ਲੱਸੀ ਨੂੰ ਆਏ,
ਇੱਕ ਟਿੱਡੀ ਮਰ ਵੇ ਗਈ,
ਸਾਨੂੰ ਅੱਸੀਆਂ ਦਾ ਘਾਟਾ ਹੋਇਆ।

ਇਹ ਗਾ ਕੇ, ਸੁਣ ਕੇ ਮਜ਼ਾ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਆਉਂਦਾ ਸੀ ਪਰ ਜਦੋਂ ਸੋਚਦੇ ਤਾਂ ਸੋਚਣਾ ਕਿ ਇਹ ਤਾਂ ਉਵੇਂ ਹੀ ਹੈ, ਮਨਪਰਚਾਵੇ ਅਤੇ ਹਾਸੇ ਠੱਠੇ ਲਈ ਕਿਉਂਕਿ ਟਿੱਡੀਆਂ ਕਦੇ ਦੁੱਧ ਨਹੀਂ ਦਿਆ ਕਰਦੀਆਂ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਥਣਧਾਰੀ ਜੀਵ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਪਰ ਮੇਰੀ ਇਸ ਸੋਚ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਜਿਹੇ ਭਾਰਤੀ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾਨ “ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਫਾਰ ਸਟੈਮ ਸੈਲ ਬਾਇਲੋਜੀ ਅਤੇ ਰਿਜ਼ਨਰੇਟਿਵ ਮੈਡੀਸਨ” ਦੇ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਸੁਬਰਮਨੀਅਮ ਰਾਮਾਸਰਮਈ ਦੀ ਇੱਕ ਖੋਜ ਨੇ ਬਦਲ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਟਿੱਡੀਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਪਰ ਟਿੱਡੀਆਂ ਦੀ ਨੇੜਲੀ ਸਕੀਰੀ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਕਾਕਰੋਚਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਹਾਂ ਜੀ ਉਹੀ ਕਾਕਰੋਚ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਡਰ ਕੇ ਕਈ ਲੋਕ ਚੀਕਾਂ ਛੱਡ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਨਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਹਵਾਈ ਦੀਪ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਨੇੜਲੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਪੈਸਫਿਕ ਬੀਟਲ  ਨਾਮ ਦੀ ਕਾਕਰੋਚ ਦੀ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਡਿਪਲੋਪਟੇਰਾ ਪੰਕਟਾਟਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਕਰੋਚ ਦੀਆਂ ਬਾਕੀ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਤੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਵੱਖਰੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਬਾਕੀ ਕਾਕਰੋਚ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਆਂਡੇ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਦ ਕਿ ਇਹ ਬੱਚੇ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਦੁੱਧ ਪਿਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਭਾਵ ਥਣਧਾਰੀ ਹੈ।

ਕਾਕਰੋਚ ਦੀ ਇਸ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦਾ ਦੁੱਧ ਇੰਨਾ ਵਧੀਆ ਹੈ ਕਿ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਪੋਸਟ ਵਿੱਚ ਛਪੀ ਡਾਕਟਰ ਸੁਬਰਮਨੀਅਮ ਜੀ ਦੀ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਦੁੱਧ ਬਹੁਤ ਕਮਾਲ ਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਈਡ ਇਫੈਕਟ ਤੋਂ ਬਿਨ੍ਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੁੱਧ ਇਨਸਾਨਾਂ ਲਈ ਸੰਜੀਵਨੀ ਬੂਟੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੁੱਧ ਦੇ ਫਾਇਦੇ ਬਾ-ਕਮਾਲ ਹਨ।

ਖੋਜੀ ਡਾਕਟਰ ਸੰਚਾਰੀ ਬੈਨਰਜੀ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਇਸ ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਚਰਬੀ (ਫ਼ੈਟ) ਅਤੇ ਖੰਡ (ਸ਼ੂਗਰ) ਤਿੰਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਇੱਕ ਯੌਗਿਕ ਬਣਾਉਂਦੇ  ਹਨ ਜੋ ਬਹੁਤ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕ੍ਰਿਸਟਲੋਗਰਾਫੀ ਦੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਇੱਕ ਖੋਜ ਦੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਕਾਕਰੋਚ ਦਾ ਦੁਧ ਮੱਝ ਦੇ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਤਾਕਤਵਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਅਮੀਨੋ ਐਸਡ ਵੀ ਚੰਗੀ ਮਿਕਦਾਰ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗਾਂ ਦੇ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਕਈ ਗੁਣਾ ਜਿਆਦਾ ਇਸ ਵਿੱਚ ਪੌਸਟਿਕ ਤੱਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜਿਹੜੇ ਕਿ ਜਵਾਨੀ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੁੱਧ ਦਾ ਸਵਾਦ ਮੂੰਗਫਲੀ ਵਾਲੇ ਮੱਖਣ, ਚਾਕਲੇਟ ਅਤੇ ਚਾਹ ਵਰਗਾ ਰਲਿਆ ਮਿਲਿਆ ਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਚਰਬੀ (ਗੁਡ ਫੈਟ) ਦੀ ਮਿਕਦਾਰ ਵੀ ਗਜਬ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਭਵਿੱਖ ਦਾ ਵਧੀਆ ਭੋਜਨ (ਸੁਪਰ ਫੂਡ) ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਕੁਝ ਲੋਕ ਅਜਿਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨਾਂ ਨੂੰ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਐਲਰਜੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਭਾਵ ਉਹ ਦੁੱਧ ਜਾਂ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਬਣੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਚਾ ਸਕਦੇ। ਪਰ ਇਹ ਦੁੱਧ ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਵੀ ਲਾਹੇਵੰਦ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਲੈਕਟੋਜ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਲੈਕਟੋਜ ਹੋਵੇਗਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਸ਼ਰੀਰ ਨੂੰ ਉਸ ਲੈਕਟੋਜ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਪਵੇਗੀ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਢਿਡ ਦੇ ਦਰਦ ਅਤੇ ਗੈਸ ਜਾਂ ਦੁੱਧ ਦੇ ਨਾ ਪਚਣ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਤੋਂ ਬਚ ਸਕਣਗੇ।

ਇੱਕ ਹੋਰ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਇਹਨਾਂ ਕਾਕਰੋਚਾਂ ਦਾ ਇਕ ਕਿਲੋ ਦੁੱਧ ਕੱਢਣ ਦੇ ਲਈ 10 ਹਜ਼ਾਰ ਕਾਕਰੋਚਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਕਾਕਰੋਚ ਦੇ ਦੁੱਧ ਦੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਵੀ ਆਉਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਣ ਜਿਹੜੀਆਂ ਕਿ ਆਮ ਦਵਾਈ ਵਾਂਗ ਖਾਦੀਆਂ ਜਾ ਸਕਣਗੀਆਂ। ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਸਪਲੀਮੈਂਟ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕੇਗਾ, ਅਜਿਹੀ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਉਮੀਦ ਕਰਦੇ ਹਨ।
14/04/2024

ਕੁੱਤਿਆਂ ਦਾ ਦਿਮਾਗ ਲਗਾਤਾਰ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ

ਮਨੁੱਖ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਕਈ ਕਿਸਮ ਦੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਅਤੇ ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਰੱਖਣ ਦਾ ਸ਼ੌਕੀਨ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪੰਛੀਆਂ ਵਿੱਚ ਤੋਤੇ ਅਤੇ ਰੰਗ ਬਿਰੰਗੀਆਂ ਚਿੜੀਆਂ, ਕਬੂਤਰ ਆਦਿ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਆਮ ਹੀ ਰੱਖੇ-ਪਾਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਦੁਧਾਰੂ ਜਾਂ ਭਾਰ ਢੋਣ ਵਾਲੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਮਨੁੱਖ ਕੁੱਤਿਆਂ ਅਤੇ ਬਿੱਲੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪਾਲਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕੁੱਤੇ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸਾਥੀ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਬਾਕੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਵਫਾਦਾਰ ਅਤੇ ਸਮਝਦਾਰ ਹੈ।

ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੀ ਵਫਾਦਾਰੀ ਦੇ ਕਿੱਸੇ ਆਮ ਹੀ ਦੇਖਣ ਅਤੇ ਸੁਣਨ ਨੂੰ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮਨੁੱਖੀ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਧਰਤੀ ਦੇ ਅਲੱਗ ਅਲੱਗ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਸਮ, ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਅਤੇ ਪਸੰਦ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਅਲੱਗ ਅਲੱਗ ਕਿਸਮ ਦੇ ਕੁੱਤੇ ਪਾਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੀਆਂ 400 ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਨਸਲਾਂ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜਿਆਦਾ ਤਾਂ ਪਿਛਲੇ ਡੇਢ-ਦੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਪਿੱਛੇ ਜਿਹੇ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੇ ਉੱਤੇ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਸਟਡੀਜ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਫੈਕਲਟੀ ਆਫ ਸਾਇੰਸ ਆਫ ਹੰਗਰੀ ਵੱਲੋਂ ਇਕੱਠੀ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਇਸ ਖੋਜਪੂਰਨ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਬੀਤੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਦਾ ਆਕਾਰ ਵੀ ਵੱਡਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਆਕਾਰ ਦਾ ਦਿਮਾਗ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਲੇ ਕੁੱਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।

ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਅਲੱਗ ਅਲੱਗ ਨਸਲਾਂ ਤੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਰਵੇਖਣ ਅਨੁਸਾਰ ਸਟਾਕ ਹੋਮ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਨਿਕਲਾਸ ਕਾਮ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਅਲੱਗ ਅਲੱਗ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਅਲੱਗ ਅਲੱਗ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਅਲੱਗ ਅਲੱਗ ਕਿਸਮ ਦਾ ਕਾਰਜ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣਾ ਦਿਮਾਗ ਚਲਾਉਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਦਿਮਾਗੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵੀ ਜਿਆਦਾ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਤੋਂ ਇਹ ਖੋਜ ਪੂਰਨ ਅੰਦਾਜਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਦਬਾਓ ਬਣਨ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੀ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਆਈ ਹੈ। ਭਾਵ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦਾ ਦਿਮਾਗ ਲਗਾਤਾਰ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਬਦੀਲੀ ਅਲੱਗ ਅਲੱਗ ਕਿਸਮ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਅਤੇ ਵਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਖਿੱਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਲਈ ਅਡੋ-ਅੱਡ ਕਿਸਮ ਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਡਾਰਬਨ ਦੇ ਜੀਵ ਵਿਕਾਸ ਵਾਦ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਦੀ ਜਾਪਦੀ ਹੈ।

ਦੂਜੀ ਖੋਜ ਕੁੱਤਿਆਂ ਉੱਤੇ ਕਰੰਟ ਬਾਏਲੋਜੀ ਰਸਾਲੇ ਵਿੱਚ ਛਪੀ ਹੈ। ਇਸ ਅਨੁਸਾਰ ਖੋਜੀਆਂ ਨੇ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੀਆਂ 18 ਕਿਸਮਾਂ ਉੱਤੇ ਮਗਜ-ਖਪਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਹ ਨਤੀਜਾ ਕੱਢਿਆ ਕਿ ਉਹ ਵੀ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਾਂਗ ਆਪਣੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਅਕਸ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚੀਜ਼ ਜਿਸ ਦਾ ਅਸੀਂ ਨਾਮ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਦਿਖਾਂਦੇ ਹਾਂ, ਉਸਦੀ ਤਸਵੀਰ ਆਪਣੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਫਿੱਟ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਉਸ ਨੂੰ ਉਸ ਦਾ ਨਾਮ ਲੈ ਕੇ ਬੁਲਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਇਹ ਉਸ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਉਸ ਚੀਜ਼ ਵੱਲ ਭੱਜਦੇ ਹਨ। ਕੁੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਜਿਹੜੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਉਹ ਵੀ ਇਸੇ ਦੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਕੁੱਤੇ ਨੂੰ ਹੱਥ ਮਿਲਾਉਣ ਲਈ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣਾ ਹੱਥ ਸਾਡੇ ਵੱਲ ਕੱਢਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਉਸ ਵੱਲੋਂ ਹੱਥ ਮਿਲਾਉਣ ਦੇ ਅਕਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਬਿਠਾਉਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੀ ਹੈ। ਕੁੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਖੇਡਣ ਦੀ, ਬੈਠਣ ਦੀ ਜਾਂ ਭੱਜਣ ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਬਿਠਾਏ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਅਕਸ ਅਨੁਸਾਰ ਉਸ ਨਾਲ ਮਿਲਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਫਿਰ ਉਹੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਕਰਦਾ ਹੈ ਭਾਵ ਭੱਜਦਾ ਦੌੜਦਾ ਜਾਂ ਖੇਡਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਸਟਡੀ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸੋਚਿਆ ਤੇ ਵਿਚਾਰਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਜਦੋਂ ਕੁੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਅਜਿਹੀ ਚੀਜ਼ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਸੀ ਤੇ ਉਹ ਚੀਜ਼ ਵੀ ਉੱਥੇ ਮੌਜੂਦ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸ ਵੇਲੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਬਣਨ ਵਾਲਾ ਪੈਟਰਨ ਅਲੱਗ ਕਿਸਮ ਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀ ਚੀਜ਼ ਲਿਆਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਿਹੜੀ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਤਾਂ ਸੀ ਪਰ ਉੱਥੇ ਮੌਜੂਦ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹ ਨਹੀਂ ਸੀ ਤਾਂ ਉਹ ਪੈਟਰਨ ਵੱਖਰੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਸੀ। ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪੈਟਰਨ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਇਹ ਨਤੀਜਾ ਕੱਢਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਕੁੱਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਅਤੇ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਜਿਨਾਂ ਬਾਰੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕੁੱਤੇ ਦਾ ਨਾਮ ਤੁਸੀਂ ਜੋ ਲੈ ਕੇ ਬੁਲਾਉਂਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਥੋੜੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਉਹ ਇਸ ਉੱਤੇ ਹੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਦੇਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਖੋਜ ਕਰਤਾ ਇਸ ਗੱਲ ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਅਤੇ ਖੋਜ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਬੋਲੀ ਦੀ ਸਮਝ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ ਕਾਰਨ ਜੋ ਪੈਟਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ ਉਹ ਕੀ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹਨ ਜਾਂ ਹੋਰ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹ ਬਣਦੇ? ਇਸ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਕੁੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਦੇ ਕੇ ਕਾਫੀ ਕੁਝ ਸਿਖਾਇਆ ਪੜਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਸੀਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਥਾਵਾਂ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਇਸ ਸਮਰੱਥਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।
18/04/2024