ਮੌਤ ਅਟੱਲ ਸਚਾਈ ਹੈ। ਮੌਤ ਹੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਅੰਤ ਹੈ। ਮੌਤ ਕਦੋਂ ਆ ਜਾਵੇ ਇਹ ਕਿਹਾ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਚਾਹੇ ਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾ ਨਾਲ ਮੌਤ ਦੇ ਪੂਰੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਕਿ ਕਿਸ ਵੇਲੇ, ਕਿਸ ਘੜੀ, ਕਿਸ ਪਲ ਮੌਤ ਹੋਣੀ ਹੈ ਪਰ ਫੇਰ ਵੀ ਡਾਕਟਰ ਕੁਝ ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ ਦੇਖ ਕੇ ਇਹ ਦੱਸ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਦਾ ਹੀ ਮਹਿਮਾਨ ਹੈ।

ਤੁਸੀਂ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਇਹ ਸੁਣਿਆ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਬਸ ਫ਼ਲਾਨੇ ਦੀ ਮੌਤ ਆਣ ਵਾਲੀ ਹੀ ਹੈ ਯਮਦੂਤ ਉਸਨੂੰ ਜਲਦੀ ਹੀ ਲੈ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਹ ਸਭ ਓਹੋ ਮਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਇਕ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਦੇਖ ਕੇ ਦੱਸਦੇ ਹਨ। ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਿਸ ਵੇਲੇ ਮੌਤ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਉਸ ਵੇਲੇ ਘੰਡ/ਘੋਰਡੂ ਵੱਜਣ ਲਗਦਾ ਹੈ। ਗਲੇ ਵਿਚੋਂ ਸਾਹ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਉਚੀ ਆਉਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਅਵਾਜ਼ ਕਿਉਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ? ਕੀ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕੁਝ ਹੋਰ ਵੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਮੌਤ ਦੀ ਖਬਰ ਦੇ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ? ਮਹਾਨ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾਕਟਰ ਬੜੇ ਚਿਰਾਂ ਤੋਂ ਇਹ ਖੋਜਾਂ ਕਰਨ ਵਿਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ ਕਿ ਆਖਿਰ ਮਰਨ ਵੇਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਹਾਵ-ਭਾਵ ਪਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕੀ ਸੋਚਦਾ ਹੈ? ਉਸ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਕੀ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ? ਉਹ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਕੁਝ ਦੇਖਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ?

ਮੌਤ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਂ ਫੋਰਨ ਬਾਅਦ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ? ਮਨੁੱਖੀ ਜਾਮੇ ਵਿੱਚ ਆਏ ਹਰ ਇਨਸਾਨ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿਚ ਇਹ ਸਵਾਲ ਕਈ ਵਾਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਕਈ ਵਾਰ ਤੁਸੀਂ ਅਜਿਹਾ ਵੀ ਸੁਣਿਆ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਫਲਾਨੇ ਨੂੰ ਮਰਨ ਲੱਗੇ ਉਸ ਦੇ ਮਰੇ ਹੋਏ ਪੂਰਵਜ਼ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਲਗਦੇ ਹਨ।ਅਜਿਹਾ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?

ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਬੜਾ ਹੀ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹੈ ਕਿ ਜਿਹੜਾ ਵਿਅਕਤੀ ਮਰ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਆਖਿਰ ਉਸ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕੁਰਬਲ ਕੁਰਬਲ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ? ਕੀ ਉਹ ਆਪਣੇ ਭਵਿਖ ਬਾਰੇ ਸੋਚ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਛੱਡ ਕੇ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਭਵਿਖ ਬਾਰੇ ਸੋਚ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ?

ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਉਹੀ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਮਰ ਗਿਆ ਹੋਵੇ। ਪਰ ਇਹ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਰ ਹੁਣ ਇੱਕ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਕਾਫੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਇਹ ਸਮਝਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਇਨਸਾਨ ਦਾ ਮਨ ਆਖਰੀ ਪਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀ ਸੋਚਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ 'ਮਿਸ਼ੀਗਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ' ਦੇ ਖੋਜੀਆਂ ਨੇ ਇਹ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਮਨੁੱਖ ਮੌਤ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਚਲ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਮੌਤ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਕੁਝ ਸੰਕੇਤ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਖੋਜੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਮੌਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਰੇ ਹੋਏ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਦਿਖਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇਹਨ। ਇਹ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਉਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ ਜੋ ਸੁਪਨੇ ਦੇਖਣ, ਮਿਰਗੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਚੇਤਨਾ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ, ਅਤੇ ਚੇਤਨਾ ਦੇ ਪੜਾਅ ਤੋਂ ਚੇਤਨਾ ਦੇ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਨਤੀਜੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ ਸਾਇੰਸਿਜ਼ ਦੇ ਜਰਨਲ ਪ੍ਰੋਸੀਡਿੰਗਜ਼ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।

ਇਹ ਖੋਜ ਉਨ੍ਹਾਂ 4 ਲੋਕਾਂ `ਤੇ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਚਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਘੱਟ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੈਂਟੀਲੇਟਰ ਤੋਂ ਹਟਾਇਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ ਵਧਣ ਲੱਗੀ ਅਤੇ ਗਾਮਾ ਐਕਟੀਵਿਟੀ ਵੀ ਵਧ ਗਈ। ਖੋਜੀਆਂ ਨੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਮੌਤ ਤੋਂ ਠੀਕ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਨੂੰ ਚਿੱਟੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਅਤੇ ਮਰੇ ਹੋਏ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਲਗਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਮਰਨ ਵਾਲੇ ਦੇ ਕੰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜੀਬ ਜਿਹੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਵੀ ਸੁਣਾਈ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਇਹ ਅਧਿਐਨ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਘੱਟ ਲੋਕਾਂ `ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਚੰਗੇ ਨਤੀਜੇ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ ਹੋਰ ਖੋਜਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅਧਿਅਣਾਂ ਨਾਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਾਫ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ।

ਸੰਜੀਵ ਝਾਂਜੀ, ਜਗਰਾਉਂ।
ਸੰਪਰਕ : 08004910000

ਦੋ ਨਹੀਂ ਤਿੰਨ ਮਾਪਿਆਂ ਵਾਲੇ ਰੋਗਰਹਿਤ ਆਹਲਾ-ਬੱਚੇ ਦੀ ਪੈਦਾਇਸ਼
ਸੰਜੀਵ ਝਾਂਜੀ, ਜਗਰਾਉ       (14/05/2023)

ਛੋਟੇ ਹੁੰਦੇ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਮ ਲੇਖ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ‘‘ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਚਮਤਕਾਰ’’ ਜਾਂ ‘‘ਵਿਗਿਆਨ ਦੀਆਂ ਲਾਭ ਹਾਨੀਆਂ’’। ਪਰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀ ਅਤੇ ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਜੇ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਲਿੱਖਣ-ਵਿਚਾਰਣ ਵਾਲਾ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਬਦਲ ਗਿਆ ਹੈ। ਹੁਣ ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨਹੀਂ। ਹੁਣ ਤਾਂ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਅਜਿਹੀ ਖੋਜ ਵੀ ਕਰ ਲਈ ਹੈ ਕਿ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਬੱਚਾ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੋਵੇ।

ਹਾਲਾਂਕਿ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬੱਚਣ ਲਈ ਪੋਲੀਓ ਵਰਗੇ ਬਥੇਰੇ ਟੀਕੇ ਈਜ਼ਾਦ ਕੀਤੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਜੋ ਬੀਮਾਰੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਲਗਵਾ ਕੇ ਸੁਰਖਰੂ ਹੋਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਹੁਣ ਸਾਇੰਸ ਨੇ ਅਜ਼ੀਬ ਵਰਤਾਰਾ ਵਰਤਾਇਆ ਹੈ। 'ਅਨੁਵਾਂਸ਼ਿਕੀ' ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾਕਟਰਾਂ ਨੇ ਅਜਿਹੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ’ਚ ਸਫਲਤਾ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦਰ ਪੀੜ੍ਹੀ ਲੱਗਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਲੱਗਣਗੀਆਂ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਇਹ ਗੱਲ੍ਹ ਕਰਨ ਵਿਚ ਥੋੜ੍ਹੀ ਅਜੀਬੋ-ਗਰੀਬ ਲੱਗ ਰਹੀ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਸਹੀ ਹੈ ਕਿ ਵਿਗਿਆਨਕਾਂ ਨੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਤਰੀਕੇ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਨਾਲ ਜਨਮ ਦਵਾਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਾਂ ਬਾਪ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਨਹੀਂ ਲੱਗਣਗੀਆ।

ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਇਸ ਬੱਚੇ ਨੂੰ 'ਆਹਲਾ ਬੱਚਾ' (ਸੁਪਰ ਬੇਬੀ) ਦਾ ਨਾਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਚਾਹੇ ਇਹ ਬੱਚਾ ਸਾਡੇ ਫਿਲਮਾਂ-ਨਾਟਕਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਕਰੈਕਟਰ ਸੁਪਰਮੈਨ, ਹੀਮੈਨ, ਸਪਾਈਡਰਮੈਨ ਆਦਿ ਵਰਗਾ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਪਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਪੀੜ੍ਹੀ-ਦਰ-ਪੀੜ੍ਹੀ ਮਿਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋਣਗੀਆਂ।

ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਹਰ ਮਨੁੱਖ, ਹਰ ਇਨਸਾਨ, ਹਰ ਬੱਚੇ ਦੇ ਦੋ ਹੀ ਮਾਪੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਮਾਂ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਬਾਪ। ਚਾਹੇ ਇਹ ਬੱਚਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਕਨੀਕ ਕੁਦਰਤੀ, ਟੈਸਟ ਟਿਊਬ, ਸੈਰੋਗੇਟ ਜਾਂ ਆਈ ਵੀ ਐਫ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ। ਪਰ ਇਹ ਜੋ ਨਵਾਂ ਆਹਲਾ-ਬੱਚਾ ਦਾ ਬੱਚਾ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਇਸ ਦੇ ਦੋ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਤਿੰਨ ਮਾਪੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਪਿਓ ਤੇ ਦੋ ਮਾਵਾਂ।

ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਸੈੱਲਾਂ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੈੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰੋਮੋਸੋਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਆਮ ਮਨੁੱਖ ਵਿੱਚ 46 ਕ੍ਰੋਮੋਸੋਮ (23 ਜੋੜੇ) ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕ੍ਰੋਮੋਸੋਮਜ਼ ਇੱਕ ਪੀੜ੍ਹੀ ਤੋਂ ਅਗਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਤੱਕ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਡੰਡੇ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕ੍ਰੋਮੋਸੋਮਸ ਵਿੱਚ ਡੀਐਨਏ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ 23 ਜੋੜਿਆਂ ’ਚੋਂ 22 ਜੋੜੇ, ਨਰ ਅਤੇ ਮਾਦਾ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। 23ਵਾਂ ਜੋੜਾ, ਲਿੰਗ ਕ੍ਰੋਮੋਸੋਮ, ਮਰਦਾਂ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਮਨੁੱਖੀ ਸੈੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਈਟੋਕੌਂਡਰੀਅਲ ਜੀਨੋਮ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਾਪੀਆਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।

ਜਾਈਗੋਟ ਵੇਲੇ ਹਰੇਕ ਜੋੜੇ ਕ੍ਰੋਮੋਸੋਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਾਪੀ ਮਾਂ ਤੋਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਕਾਪੀ ਪਿਤਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਕੁਝ ਗੁਣ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ  ਅਤੇ ਕੁਝ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਗਰੱਭਧਾਰਣ ਕਰਨ ਵੇਲੇ, ਔਰਤ ਤੋਂ ਮਿਲਣ ਵਾਲੇ ਅੰਡੇ ਦੇ ਸੈੱਲ (ਸ਼ੁਕ੍ਰਾਣੂ ਸੈੱਲ ਨਹੀਂ) ਆਪਣਾ ਮਾਈਟੋਕੌਂਡਰੀਆ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਮਾਈਟੋਕੌਂਡਰੀਅਲ ਡੀਐਨਏ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮਾਂ ਤੋਂ ਵਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।  ਕੁਝ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਸ਼ੂਗਰ ਅਤੇ ਸੁਣਨ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਆਦਿ ਮਾਈਟੋਕੌਂਡਰੀਆ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਾਂ ਇਹ ਕਹਿ ਲਓ ਕਿ ਇਸ ਕਾਰਨ ਮਾਂ ਤੋਂ ਬੱਚੇ ਵਿੱਚ ਚਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਇਸ ਨਵੇਂ ਜੰਮੇ 'ਆਹਲਾ-ਬੱਚੇ' ’ਚ ਤਿੰਨ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਡੀਐੱਨਏ ਹੈ। ਪਿਤਾ ਤੋਂ ਸ਼ੁਕਰਾਣੂ ਅਤੇ ਉਸ ਮਾਂ ਜਿਸਦੇ ਗਰਭ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ’ਚੋਂ ਅੰਡਾਣੂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਪਰ ਅੰਡਾਣੂ ਸੈਲ ਵਿੱਚੋਂ ਮਾਈਟੋਕੌਂਡਰੀਆ ਕੱਢ ਕੇ ਦੂਜੀ ਅੰਡਾਣੂ ਦਾਨ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਤੰਦਰੁਸਤ ਮਾਂ ਦੇ ਮਾਈਟੋਕੌਂਡਰੀਅਲ ਨਾਲ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਆਈ ਵੀ ਐਫ ਭਰੂਣ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ।  

ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੂੰ ਔਰਤ ਦੇ ਗਰਭ ਵਿੱਚ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਬੱਚਾ ਜੋ ਗਰਭ ਵਿੱਚ ਪਲਵਧ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਆਪਣੇ ਜੈਨੇਟਿਕ ਰੋਗਾਂ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਕਹਿਣ ਦਾ ਭਾਵ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਮਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦੀ ਕੋਈ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਵੇਗੀ ਅਤੇ ਬੱਚਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਤੰਦਰੁਸਤ ਰਹੇਗਾ। ਇਸ ਬੱਚੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦਾ 99.8 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਡੀਐਨਏ ਮਾਪਿਆਂ ਤੋਂ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਦਾ ਅੰਡਾਣੂ ਦਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਮਾਂ ਦਾ। ਬੱਚੇ ਦੀ ਆਦਤ, ਚਿਹਰਾ ਅਤੇ ਰੰਗ ਸਾਰੇ ਮਾਪਿਆਂ ਵਰਗਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਵਰਗਾ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ।

ਵਿਗਿਆਨ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੀ ਹਰ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਲੱਗਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸੁਪਰਬੇਬੀ ਦੀ ਪੈਦਾਇਸ਼ ਇਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਨਵਾਂ ਕਦਮ ਹੈ। ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਜਨੈਟਿਕ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ’ਚ ਵੱਡਾ ਰੋਲ ਅਦਾ ਕਰੇਗੀ। ਵਿਗਿਆਨ, ਮਾਹਿਰ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰ ਇਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਕੁ ਸਫਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਤਾਂ ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਸਮਾਂ ਹੀ ਦੱਸੇਗਾ। ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਖੋਜ, ਇਹ ਤਕਨੀਕ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ’ਚ ਮੈਡੀਕਲ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਾਫੀ ਸਹਾਈ ਸਿੱਧ ਹੋਵੇਗੀ।

ਸੰਜੀਵ ਝਾਂਜੀ, ਜਗਰਾਉ।
ਸੰਪਰਕ:8004910000   

ਛੇਤੀ ਹੀ ਵਿਜਾਤੀ ਵਰਗੇ ਗੂੜ ਰਹੱਸਾਂ ਤੋਂ ਪਰਦਾ ਚੁੱਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ
ਸੰਜੀਵ ਝਾਂਜੀ, ਜਗਰਾਉ       (10/04/2023)

ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦੇ ਸਮੇਂ ਸਾਇੰਸ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਪੜ੍ਹਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹੀ ਲਿਖਿਆ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਸੂਰਜੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜ ਅਤੇ 9 ਗ੍ਰਹਿ ਹਨ, ਜੋ ਸੂਰਜ ਦੇ ਆਲ਼ੇਦੁਆਲ਼ੇ ਘੁੰਮਦੇ ਹਨ।

ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾਣ ਲੱਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 9 ਨਹੀਂ 8 ਹੈ। ਇਹ ਜਿਹੜਾ ਇਕ ਗ੍ਰਹਿ ਘਟਿਆ ਹੈ ਇਹ ਨਾ ਤਾਂ ਤਬਾਹ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕਿਤੇ ਇੱਧਰ-ਉੱਧਰ ਫਰਲੋ ’ਤੇ ਗਿਆ ਹੈ।

ਇਹ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਉਥੇ ਹੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਪਹਿਲਾਂ ਸੀ। ਉਸੇ ਤਰਾ ਹੀ ਘੁੰਮ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਪੁਲਾੜ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸਾ ਵਿੱਚ ਹੇਰ-ਫੇਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਿਹੜਾ ਪਹਿਲਾਂ ਨੌਵਾਂ ਗ੍ਰਹਿ 'ਯਮ' ਸੀ, ਉਹ ਹੁਣ ਗ੍ਰਹਿ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ। ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਹੁਣ ਇਸ ਨੂੰ 'ਬੌਣੇ ਗ੍ਰਹਿ' ਦਾ ਦਰਜਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਪੁਲਾੜ ਬਾਰੇ ਲਗਾਤਾਰ ਖੋਜਾਂ ਜਾਰੀ ਹਨ। ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਕਦੇ ਇਹ ਸੋਚਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਸਿਰਫ ਇਹੀ 8 ਗ੍ਰਹਿ ਅਤੇ ਕੁਝ ਬੌਣੇ ਗ੍ਰਹਿ ਹਨ? ਕੀ ਸਿਰਫ ਇਹੀ ਗ੍ਰਹਿ ਸੂਰਜ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦੇ ਹਨ?

ਹਿਸਾਬ (ਗਣਿਤ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲਫ਼ਜ਼ ਕਈ ਵਾਰ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਨੰਤ। ਅਨੰਤ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਇੰਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਿ ਜਿੱਥੇ ਗਿਣਤੀਆਂ ਮਿਣਤੀਆਂ ਵੀ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਣ ਉਸ ਤੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ। ਭਾਵ ਜਿਹੜਾ ਗਿਣਿਆ ਨਾ ਜਾ ਸਕੇ।

ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਬੜੀ ਹੈਰਾਨੀ ਹੋਵੇਗੀ ਕਿ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਪੰਜ ਹਜਾਰ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰ ਲਈ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਨਵੇਂ ਲੱਭੇ ਗਏ ਗ੍ਰਹਿ ਸਾਡੇ ਸੂਰਜ ਦੁਆਲੇ ਨਹੀ ਘੁੰਮਦੇ ਸਗੋਂ ਹੋਰ ਸੂਰਜਾਂ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦੇ ਹਨ। ਤਾਰਿਆਂ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਚੱਕਰ ਕੱਢਣ ਵਾਲੇ ਇਹਨਾਂ ਗ੍ਰਹਿ ਨੂੰ 'ਬਾਹਰੀ ਗ੍ਰਹਿ' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਇੱਕੋ ਸੂਰਜ ਜਿਹੜਾ ਅਸੀਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ, ਉਹ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਰਾਤ ਨੂੰ ਜੋ ਅਸੀਂ ਆਕਾਸ ਵਿੱਚ ਤਾਰੇ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ, ਉਹ ਵੀ ਸੂਰਜ  ਹਨ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਸਾਡਾ ਸੂਰਜ ਵੀ ਇੱਕ ਤਾਰਾ ਹੀ ਹੈ। ਫਰਕ ਸਿਰਫ ਇੰਨ੍ਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਬਾਕੀ ਸਾਰਿਆਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨੇੜੇ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਵੱਡਾ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜ਼ਿਆਦਾ ਚਮਕਦਾ ਅਤੇ ਸੇਕ (ਗਰਮੀ) ਮਾਰਦਾ ਜਾਪਦਾ ਹੈ।

ਰਾਤ ਨੂੰ ਅਕਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਦਿਖਣ ਵਾਲੇ ਛੋਟੇ ਛੋਟੇ ਤਾਰੇ ਵੀ ਸੂਰਜ ਹੀ ਹਨ। ਕਈ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਸੂਰਜ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਡੇ ਹਨ। ਸਾਡਾ ਸੂਰਜ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਤਾਰਾ ਹੈ। ਆਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਅਰਬਾਂਖਰਬਾਂ ਅਜਿਹੇ ਤਾਰੇ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੂਰ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਸਾਨੂੰ ਦਿਖਾਈ ਹੀ  ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ।

ਸਾਡਾ ਸੂਰਜ, ਧਰਤੀ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਦੇ ਅੱਠ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਸੂਰਜੀ ਪਰਿਵਾਰ ਬਣਾਉਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਅਨੇਕਾਂ ਸੂਰਜ ਪਰਿਵਾਰ ਮਿਲ ਕੇ 'ਮੰਦਾਕਨੀ' ਹਨ। ਸਾਡੀ ਮੰਦਾਕਨੀ ਨਾਂਅ ਕਾਸ਼ ਗੰਗਾ' ਹੈ।

'ਨਾਸਾ' ਦੇ ਇੱਕ ਅੰਦਾਜ਼ੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਇਸ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਵਿੱਚ ਦੋ ਖਰਬ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੰਦਾਕਨੀਆਂ। ਹਰ ਮੰਦਾਕਨੀ ਵਿੱਚ ਦਸ ਤੋਂ ਤੀਹ ਖਰਬ ਦੇ ਨੇੜੇਤੇੜੇ ਸਾਡੇ ਸੂਰਜ ਵਰਗੇ ਸੂਰਜ (ਤਾਰੇ) ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ’ਚੋਂ ਬਾਹਲੇ ਸੂਰਜਾਂ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਗ੍ਰਹਿ ਵੀ ਚੱਕਰ ਕੱਢਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਧਰਤੀ ਸੂਰਜ ਦੁਆਲੇ ਕੱਢਦੀ ਹੈ।

1 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023 ਤੱਕ ਪੁਲਾੜ ਦੀ ਖੁਰਾ-ਖੋਜ ਕੱਢਣ ਵਾਲੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ 5,346 ਗ੍ਰਹਿ ਲੱਭ ਲਏ ਹਨ। ਇਹ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਗ੍ਰਹਿ ਸਾਡੇ ਵਾਲੇ ਸੂਰਜੀ ਪਰਿਵਾਰ ਤੋਂ ਪਰ੍ਹੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 'ਬਾਹਰੀ ਗ੍ਰਹਿ' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਕਿ ਗ੍ਰਹਿ ਸਿਰਫ਼ ਅੱਠ ਹਨ, ਸਹੀਂ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਤਾਂ ਅਣ-ਗਿਣਤ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਅੱਠ ਗ੍ਰਹਿ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਸੂਰਜੀ ਟੱਬਰ ਵਿੱਚ ਹਨ। 

ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਵੇਂ ਲੱਭੇ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ’ਚੋਂ ਕਿਸੇ ਉੱਤੇ ਰੇਤ ਦੇ ਬੱਦਲ ਹਨ, ਕੋਈ ਚਟਾਨੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ’ਤੇ ਐਂ ਲੱਗਦੈ ਜਿਵੇਂ ਸਮੁੰਦਰ ਹੋਵੇ। ਇਹ ਜਿਹੜੇ ਪੰਜ ਕੁ ਹਜ਼ਾਰ ਗ੍ਰਹਿ ਲੱਭੇ ਗਏ ਹਨ, ਉਹ ਤਾਂ ਸਮੁੰਦਰ ’ਚ ਬੂੰਦ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੀ ਹਨ। ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਅਰਬਾਂਖਰਬਾਂ ਮੰਦਾਕਨੀਆਂ, ਹਰੇਕ ਮੰਦਾਕਨੀ ਵਿੱਚ ਅਰਬਾਂ-ਖਰਬਾਂ ਤਾਰੇ ਤੇ ਨਾਲੇ ਗ੍ਰਹਿ ਵੀ।

ਮਤਲਬ ਅਣਗਿਨਤ ਗ੍ਰਹਿ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ’ਚੋਂ ਇੱਕ ਦੋ ਨਹੀਂ ਲੱਖਾਂ ਹੀ ਧਰਤੀ ਵਰਗੇ ਗ੍ਰਹਿ ਲੱਭਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਖੋਜ ਹੀ ਨਵੀਂ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਰਾਹ ਖੋਲੇਗੀ ਅਤੇ 'ਵਿਜਾਤੀ' ਵਰਗੇ ਗੂੜ ਰਹੱਸਾਂ ਤੋਂ ਪਰਦਾ ਚੁੱਕੇਗੀ।

ਆਸ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਇਹ 'ਬਾਹਰੀ ਗ੍ਰਹਿ' ਲੱਭੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਲਦੀ ਹੀ ਨਵੀਂ ਦੁਨੀਆਂ, ਨਵੇਂ ਲੋਕ (ਵਿਜਾਤੀਆਂ), ਨਵੀਂ ਸੱਭਿਅਤਾ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਦੀ ਖੋਜ ਵੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਨਵੀਂ ਧਰਤੀ ਲੱਭੇਗੀ। ਨਵੇਂ ਮਨੁੱਖ ਲੱਭਣਗੇ। ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲੇਗੀ। ਬਾਹਰੀ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਦੀ ਧੜਾਧੜ ਹੋ ਰਹੀ ਖੋਜ ਸਾਡੇ ਲਈ ਬਾਹਰੀ ਪੁਲਾੜ ਦੇ ਰਾਹ ਖੋਲੇਗੀ। 

ਸੰਜੀਵ ਝਾਂਜੀ, ਜਗਰਾਉ।
ਸੰਪਰਕ : 0 80040 10000     

ਸੂਰਜੀ ਟੱਬਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਵੇਂ ਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਖੋਜ ਨਵੇਂ ਰਾਜ਼ ਖੋਲੇਗੀ
ਸੰਜੀਵ ਝਾਂਜੀ, ਜਗਰਾਉ  (02/04/2023)

ਸਾਇੰਸ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਵਿਸਾ ਹੈ, ਜਿਹੜਾ ਬੇਹੱਦ ਵਿਸ਼ਾਲ ਹੈ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨ ਦੀ ਸਭ ਦੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਤੋਂ ਹੀ ਇੱਛਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਚੰਨ, ਤਾਰੇ, ਗ੍ਰਹਿ ਆਦਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਮੁੱਚੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਅਸੀਂ ਪੁਲਾੜ ਆਖਦੇ ਹਾਂ, ਉਸ ਨੂੰ ਅਤੇ ਉਸ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨ ਦੀ ਤਾਂਘ ਹਮੇਸ਼ਾ ਤੋਂ ਹੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਕੀ-ਕੀ ਹੈ, ਕਿੱਥੇ-ਕਿੱਥੇ ਹੈ, ਇਹ ਸਦਾ ਸਾਨੂੰ ਉੱਤਰ ਲੱਭਣ ਲਈ ਉਕਸਾਉਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਦ ਇਸੇ ਲਈ ਅਸੀਂ ਏਲੀਅੰਜ਼ ਦਾ ਖੁਰਾਖੋਜ ਲੱਭਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਹਮੇਸਾ ਤੋਂ ਹੀ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਤੋਂ ਮੋਹਿਤ ਹੁੰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ।

ਜਦੋਂ ਸਾਇੰਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ, ਉਸ ਵੇਲੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਵਲੋਂ ਸਮਝਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਸਾਡੇ ਸੂਰਜੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜ ਅਤੇ ਨੌਂ ਗ੍ਰਹਿ ਹਨ। ਫਿਰ ਕਹਿੰਦੇ 'ਪਲੂਟੋ' ਵਿਚਾਰਾ ਗ੍ਰਹਿ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ, ਉਹ ਬੌਣੇ ਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਵਲੋਂ ਘੜੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸਹੀ ਬੈਠਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੂਰਜ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿ ਅੱਠ ਹੀ ਰਹਿ ਗਏ।

ਇਹ ਗ੍ਰਹਿ ਅੱਠ ਹੀ ਹਨ ਜਾਂ ਹੋਰ ਵੀ ਹਨ? ਸੂਰਜੀ ਪਰਿਵਾਰ ਇੱਕ ਹੀ ਹੈ ਜਾਂ ਹੋਰ ਵੀ ਹਨ? ਧਰਤੀ ਇੱਕੋ ਹੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਜੱਗ ਜਿਓਂਦਿਆਂ ਦੇ ਮੇਲੇ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਹੋਰ ਧਰਤੀਆਂ ਵੀ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਇਨਸਾਨ ਜਾਂ ਇਨਸਾਨਾਂ ਵਰਗੇ ਤਿਕੜਮਾਂ ਲੜਾਉਦੇ ਹਨ? ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਕਈ ਸਵਾਲ ਮੇਰੇ ਜ਼ਹਿਨ ਵਿੱਚ ਮੁੱਦਤਾਂ ਤੋਂ ਅਵਾਰਾਗਰਦੀ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਤੁਹਾਡੇ ਦਿਮਾਗ ’ਚ ਵੀ ਇਹ ਚੱਕਰ ਲਗਾਉਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਣਗੇ?

ਵਿਗਿਆਨ ਨੇ ਬਹੁਤ ਤਰੱਕੀ ਕਰ ਲਈ ਹੈ। ਚੰਦਰਮਾਂ ਦੀ ਧਰਤੀ ਤੇ ਪੈਰ ਤਾਂ ਮਨੁੱਖ ਚਿਰਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਰੱਖ ਆਇਆ ਹੈ। ਕਈ ਬਣਾਉਟੀ ਉਪਗ੍ਰਹਿਆਂ ਨੂੰ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਛੱਡਣਾ, ਮੰਗਲ ਅਭਿਆਨ ਉਸ ਲੜੀ ਦੇ ਹੀ ਹਿੱਸੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਏਲੀਅਜ਼ ਦੀ ਭਾਲ ਜ਼ਾਰੀ ਹੈ।

ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹਰ ਰੋਜ ਨਵੀਆਂ ਖੋਜਾਂ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।  ਜੀਵਨ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰ ਰਹੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਵੱਡੀ ਸਫਲਤਾ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਗ੍ਰਹਿ ਲੱਭਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਡੇ ਅੱਠ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਤੋਂ ਪਰ੍ਹੇ ਹੈ, ਸੂਰਜੀ ਟੱਬਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਾਇੰਸਦਾਨ ਇਸ ਨੂੰ 'ਬਾਰਹੀ ਗ੍ਰਹਿ' (ਐਕਸੋਪਲੇਨੇਟ) ਆਖਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਧਰਤੀ, ਮੰਗਲ, ਸ਼ੁੱਕਰ ਵਾਂਙ ਸਾਡੇ ਸੂਰਜ ਦੁਆਲੇ ਨਹੀਂ ਘੁਕਦਾ। ਇਸਦਾ ਆਪਣਾ ਸੂਰਜ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਇਹ ਪਰਿਕਰਮਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਖਗੋਲ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਦੇ ਸੂਰਜ ਦਾ ਨਾਂਅ 'ਲਾਲ ਬੌਨਾ' ਤਾਰਾ 'ਵੋਲਫ਼ 1069' ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਤਾਰਾ (ਸੂਰਜ) ਸਾਡੇ ਸੂਰਜ ਨਾਲੋਂ ਆਕਾਰ ਵਿੱਚ ਛੋਟਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਨਾਲੋਂ ਲਗਭਗ 65 ਪ੍ਰਤੀਸਤ ਘੱਟ ਵਿਕਿਰਣ (ਰੇਡੀਏਸਨ) ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਗ੍ਰਹਿ ਦਾ ਨਾਂਅ 'ਵੋਲਫ਼ 1069 ਬੀ' ਐਲਾਣਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਪੇਨ ਦੇ 'ਕੈਲਰ ਆਲਟੋ ਪ੍ਰੇਖਣਸ਼ਾਲਾ' (ਆਬਜਰਵੇਟਰੀ) ’ਤੋਂ '3.5 ਮੀਟਰ ਕਾਰਮੇਨਸ ਦੂਰਬੀਨ (ਟੈਲੀਸਕੋਪ) ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਇਸ ਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।

'ਵੋਲਫ਼ 1069 ਬੀ'

ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ 50 ਖਗੋਲ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਨੇ ਇਸ ਬਾਹਰੀ ਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਹੋਂਦ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਖਗੋਲ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ 5200 ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ’ਚੋਂ 200 ਤੋਂ ਘੱਟ ਚੱਟਾਨਾਂ ਅਤੇ ਪਹਾੜਾਂ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ 200 'ਬਾਰਹੀ ਗ੍ਰਹਿਆਂ' ’ਚੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਦਰਜਨ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ’ਚ ਪਾਣੀ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ।

ਇਹ ਗ੍ਰਹਿ, ਜੋ ਸਾਡੀ 'ਮੰਦਾਕਿਨੀ' ਆਕਾਸ਼ਗੰਗਾ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਸਿਰਫ 31 ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਾਲ ਦੂਰ ਹੈ। ਇੱਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ ਸਾਢੇ ਨੌ ਕਰੋੜ ਲੱਖ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਚੰਦਰਮਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸਦੇ ਵੀ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਰੋਸ਼ਨੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਪੂਰਾ ਹਨੇਰਾ ਹੈ। ਭਾਵ ਉੱਥੇ ਦਿਨ ਰਾਤ ਨਹੀਂ ਬਦਲਦੇ। ਜਿੱਥੇ ਦਿਨ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਦਿਨ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿੱਥੇ ਰਾਤ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਰਾਤ ਹੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਧਰਤੀ ਦੇ ਆਕਾਰ ਤੋਂ ਲਗਭਗ ਦੁੱਗਣਾ ਹੈ। ਇਹ 15.6 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਲਾਲ ਬੌਣੇ ਤਾਰੇ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਆਪਣਾ ਚੱਕਰ ਪੂਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਭਾਵ ਇੱਥੇ ਸਾਲ ਧਰਤੀ ਦੇ 15 ਦਿਨ 14 ਘੰਟੇ 24 ਮਿੰਟ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਤਲਬ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਧਰਤੀ ’ਤੇ 100 ਸਾਲ ਜਿਉਂਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਉੱਥੇ 2340 ਸਾਲ ਜਿਉਂਦੇ ਰਹੋਗੇ। ਇਹ ਆਪਣੇ ਸੂਰਜ ਦੁਆਲੇ ਇੱਕ ਚੱਕਰ 5.6 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਗ੍ਰਹਿ ਵਜਨ ’ਚ ਧਰਤੀ ਨਾਲੋਂ ਸਵਾਂ ਗੁਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਧਰਤੀ ਨਾਲੋਂ ਸਾਇਜ ’ਚ 1.08 ਗੁਣਾ ਵੱਡਾ ਵੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਸਤ੍ਹਾ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਰਿਣਾਤਮਕ 95 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਅਤੇ 12 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਔਸਤ ਰਿਣਾਤਮਕ 40.14 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਹੈ। ਮੈਨੀਟੋਬਾ ਦੇ ਔਸਤ ਤਾਪਮਾਨ ਦੇ ਨੇੜੇ-ਤੇੜੇ। ਇਸ ਲਈ ਇੱਥੇ ਮੌਸਮ ਠੰਡਾ ਹੈ।

ਖਗੋਲ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਜੋ ਪੜਚੋਲ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਉਣ ਲਾਇਕ ਹਾਲਾਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਸਿਰਜੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਫਿਲਹਾਲ ਇਸ ਦੇ ਮਾਹੌਲ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਅਤੇ ਪੁਣ-ਛਾਣ ਕਰਨ ’ਚ ਕੁਝ ਹੋਰ ਸਮਾਂ ਲੱਗੇਗਾ। ਪਰ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦੀ ਖੋਜ ਪੁਲਾੜ ਦੇ ਅਗਲੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਦੇ ਰਾਜ ਵੀ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਖੋਲੇਗਾ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਹਾਈ ਹੋਵੇਗਾ।

ਸੰਜੀਵ ਝਾਂਜੀ, ਜਗਰਾਉ
ਸੰਪਰਕ: 0 80049 10000


ਸਿਲੀਕੇਟ ਦੇ ਬੱਦਲਾਂ ਵਾਲੇ ਨਵੇਂ ਲੱਭੇ ਬਾਹਰੀ ਗ੍ਰਹਿ ਤੋਂ ਅਚੰਭਿਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲਣ ਦੀ ਆਸ

VHS 1256b

ਇਹ ਖਲਕਤ ਅਥਾਹ ਹੈ। ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੀਏ, ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਸੋਚੀਏ, ਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਵੀ ਪਰ੍ਹੇ ਤੱਕ ਪੁਲਾੜ ਹੀ ਪੁਲਾੜ ਹੈ। ਅਰਬਾਂ-ਖਰਬਾਂ ਸੂਰਜ ਅਤੇ ਅਰਬਾਂ-ਖਰਬਾਂ ਹੀ ਮੰਦਾਕਿਨੀਆਂ (ਤਾਰਿਆਂ ਦੇ ਝੁੰਡ) ਹਨ। ਇਸ ਪੁਲਾੜ ਨੂੰ ਜਾਣਨ ਦੀ ਅਸੀਂ ਜਿੰਨੀ ਵੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਜਿੰਨੀਆਂ ਵੀ ਖੋਜਾਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਇਸ ਵਿਚਲੇ ਗੁਝੇ ਰਹਸ ਉਨ੍ਹੇ ਹੀ ਹੋਰ ਗਹਿਰਾਂਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਾਡੀ ਧਰਤੀ ਤੇ ਇਸ ਵਰਗੇ ਸੱਤ ਹੋਰ ਗ੍ਰਹਿ ਮਿਲ ਕੇ ਸੂਰਜ ਦੁਆਲੇ ਚੱਕਰ ਕੱਢਦੇ ਹਨ। ਸਾਡਾ ਸੂਰਜ, ਇਹ ਅੱਠ ਗ੍ਰਹਿ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉਪਗ੍ਰਹਿ, ਪੰਜ ਕੁ ਬੌਣੇ ਗ੍ਰਹਿ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕੁਝ ਕ ਪੁਲਾੜੀ ਪਿੰਡ, ਇਹ ਸਾਰੇ ਰਲ਼ਮਿਲ ਕੇ ਸਾਡਾ ਸੂਰਜੀ ਪਰਿਵਾਰ ਬਣਾਉਦੇ ਹਨ।  ਅਜਿਹੇ ਅਰਬਾਂ-ਖਰਬਾਂ ਹੋਰ ਸੂਰਜੀ ਟੱਬਰ ਇਸ ਪੁਲਾੜ ’ਚ ਹਨ। ਸ਼ਾਇਦ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਣ।

ਖੋਜਾਂ ਲਗਾਤਾਰ ਜ਼ਾਰੀ ਹਨ। ਹੁਣ ਅਮਰੀਕੀ ਪੁਲਾੜ ਏਜੰਸੀ "ਨਾਸਾ" (ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿਮਾਨਨ ਅਤੇ ਪੁਲਾੜ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ, ਰਾ: ਵਿ: ਪੁ: ਪ੍ਰ:) ਨੇ ਦੂਰ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵੱਡੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਖੋਜ 'ਦੇ ਜੇਮਸ ਵੈਬ ਸਪੇਸ ਦੂਰਬੀਨ ਰਾਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਖੋਜ ਮੁਤਾਬਿਕ ਇਕ ਅਜਿਹੇ ਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਜੋ ਸਿਰਫ਼ ਸਾਡੀ ਧਰਤੀ, ਸ਼ੁੱਕਰ, ਮੰਗਲ ਆਦਿ ਵਾਂਙ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੇ ਸੂਰਜ (ਤਾਰੇ)  ਦੁਆਲੇ ਹੀ ਚੱਕਰ ਨਹੀਂ ਕੱਢਦਾ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸੂਰਜ (ਤਾਰੇ) ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਵੀ ਗੇੜੀ-ਸ਼ੇੜੀ ਲਗਾਉਦਾ ਹੈ। ਭਾਵ ਦੋ ਸੂਰਜਾਂ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਦੋਨਾਂ ਸੂਰਜਾਂ ਦੁਆਲੇ ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ 10,000 ਸਾਲ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਦੂਰਬੀਨ ਦੁਆਰਾ ਖੋਜਿਆ ਗਿਆ ਇਹ ਬਾਹਰੀ-ਗ੍ਰਹਿ ਇੱਕ ਵਿਸਾਲ ਲਾਲ ਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਜੋ ਗ੍ਰਹਿ ਸੂਰਜੀ ਟੱਬਰ ਵਾਲੇ ਸੂਰਜ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸੂਰਜ (ਤਾਰੇ) ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 'ਬਾਹਰੀ ਗ੍ਰਹਿ' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਨਵਾਂ ਲੱਭਿਆ ਗ੍ਰਹਿ ਸਾਡੀ ਧਰਤੀ ਤੋਂ 40 'ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਾਲ' ਦੂਰ ਹੈ। ਇੱਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ ਸਾਢੇ ਨੌ ਕਰੋੜ ਲੱਖ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸਾਡੇ ਸੂਰਜ ਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਦੂਰ ਵਾਲੀ ਵਸਤੂ (ਬੌਣਾ ਗ੍ਰਹਿ) 'ਯਮ' ਹੈ, ਜੋ ਸੂਰਜ ਤੋਂ 5.9 ਬਿਲੀਅਨ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਭਾਵ 39 'ਖਗੋਲੀ ਇਕਾਈ' ਦੂਰ ਹੈ।  ਇੱਕ ਬਿਲੀਅਨ ਇੱਕ ਅਰਬ ਨੂੰ ਆਖਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਇਹ ਗ੍ਰਹਿ ਆਵਦੇ ਸੂਰਜ (ਤਾਰੇ) ਤੋਂ ਲਗਭਗ 23.5 ਅਰਬ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਭਾਵ 156 'ਖਗੋਲੀ ਇਕਾਈ' ਦੂਰ ਹੈ। ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਦਾ ਨਾਂਅ 'ਵੀ.ਐਚ.ਐਸ 1256 ਬੀ' ਰੱਖਿਆ ਹੈ।

ਜੇਮਜ ਵੈਬ ਦੂਰਬੀਨ ’ਚ ਪਹੁੰਚਣ ਵਾਲੀ ਇਸ ਗ੍ਰਹਿ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੋਹਾਂ ਸੂਰਜਾਂ (ਤਾਰੇ) ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਨਾਲੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਵੱਖਰੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਲੇ ਇਹ ਘੁੰਮ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਇਸ ਦੀ ਪਛਾਣ ਹੋਈ ਹੈ। 'ਦ ਐਸਟ੍ਰੋਫਿਜੀਕਲ ਜਰਨਲ ਲੈਟਰਸ' (ਖਗੋਲਭੌਤਿਕ ਪੰਜਿਕਾ ਚਿੱਠੀਆਂ) ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇਸ ਬਾਰੇ ਖੋਜ ’ਚ ਇਹ ਅੰਦਾਜਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਗ੍ਰਹਿ ਸਿਰਫ 15 ਕਰੋੜ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ‘ਜਵਾਨ’ ਹੈ। ਸਾਇਦ ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੋਂ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਵੀ ਗੰਧਲਾ ਅਤੇ ਤਬਦੀਲੀਯੋਗ ਵਾਤਾਵਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ।

ਪੁਲਾੜ ਦੂਰਬੀਨ ਤੋਂ ਅੰਕੜੇ ਇਕੱਠੇ ਕਰਕੇ ਉਸ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਟੀਮ ਨੇ ਪੁਣਛਾਣ ਕਰਕੇ ਇਹ ਲੱਭਿਆ ਕਿ ਇਸ ਗ੍ਰਹਿ ’ਤੇ 'ਸਿਲੀਕੇਟ' ਦੇ ਬੱਦਲ ਹਨ। 'ਸਿਲੀਕੇਟ' ਮਤਲਬ ਰੇਤ ਦੇ। ਇਹ ਬੱਦਲ ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਮਿਲਦੇ (ਮਿਕਸ ਹੁੰਦੇ) ਹਨ ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ 830 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ (830C)ਤੱਕ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧਦਾ-ਫੈਲਦਾ ਹੈ। ਗਰਮ ਹੋਏੇ ਸਿਲੀਕੇਟ ਦੇ ਛੋਟੇ ਛੋਟੇ ਕਣ ਉਪਰ ਨੂੰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਠੰਡੇ ਕਣ ਹੇਠਾਂ ਵੱਲ ਧੱਕੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਅੱਜ ਤੱਕ ਲੱਭੀ ਗਈ ਤਬਦੀਲੀ ਯੋਗ ਗ੍ਰਹਿ ਪੁੰਜ ਵਾਲੀ ਵਸਤੂ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਡੀ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਵੱਖਰਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਧਰਤੀ ਦੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਦੇ ਵਾਸ਼ਪ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਬੱਦਲ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਗ੍ਰਹਿ ’ਤੇ ਦਿਨ 24 ਘੰਟਿਆਂ ਦਾ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ 22 ਘੰਟਿਆਂ ਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਖੋਜ ਨਾਲ ਪੁਲਾੜ ’ਚ ਹੋਰ ਖੋਜਾਂ ਦਾ ਰਸਤਾ ਸਾਫ ਹੋਵੇਗਾ। ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਨਵੀਆਂ ਖੋਜਾਂ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਲਾਹੇਵੰਦ ਸਾਬਤ ਹੋਣਗੀਆਂ। ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਹੋਂਦ ਦਾ ਪਤਾ ਚਲੇਗਾ। ਨਵੀਆਂ ਜਾਣਕਾਰੀਆਂ ਹਾਸਲ ਹੋਣਗੀਆਂ। ਸਾਡੇ ਸੂਰਜ ਮੰਡਲ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਤੋਂ ਵੱਖਰੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਵਾਤਾਵਰਣ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਸਾਨੂੰ ਹੋਰ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ।

ਸੰਜੀਵ ਝਾਂਜੀ, ਜਗਰਾਉ।
ਸੰਪਰਕ: 0 80049 10000