ਕਵੀ ਕਿਰਤ ਦੀ ਕਿਰਤ ਯਾਨੀ ਕਾਵਿ-ਕਿਤਾਬ ਚੰਨਣਗੀਰ੍ਹੀ ਮਿਲੀ। ਹੋਰ ਨਵੇਂ ਕਵੀਆਂ ਵਾਂਗ ਉਸਨੇ ਅਜਿਹੀ ਪੁੱਛ-ਦੱਸ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ-
 - ਕਿਤਾਬ ਮਿਲ ਗਈ?
 - ਕੈਸੀ ਲੱਗੀ?
 - ਹੋ ਸਕੇ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਦੀ ਫੋਟੋ ਭੇਜਿਓ।     ....ਵਗੈਰਾ ਵਗੈਰਾ
 
ਮੈਂ ਇਸ ਨੂੰ ਕਵੀ ਅਤੇ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਆਤਮ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਕੇ ਜਾਣਿਆ। ਕਿਤਾਬ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਜਿੰਨੀ ਸਾਦੀ ਓਨੀ ਸੁੰਦਰ। ਪੜ੍ਹਨ ਨੂੰ ਜਿੰਨੀ ਸਰਲ ਓਨੀ ਗਹਿਰੀ। ਮੁੰਡਾ ਕਵੀ ਕਾਹਦਾ ਨਿਰਾ ਇਸ਼ਕ ਅਤੇ ਕਵਿਤਾ ਨਿਰੀ ਸਕੂਨ -
 
ਅਸੀਂ ਦੋਵੇਂ 
ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਬੋਲਦੇ ਨਹੀਂ 
ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ਼ ਗੁੱਸੇ ਹਾਂ
 
ਪਰ ਇਹਦਾ ਮਤਲਬ 
ਇਹ ਹਰਗਿਜ਼ ਨਹੀਂ ਕਿ 
ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ 
ਮੁਹੱਬਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ
 
ਯਾਰ...
ਜਿਵੇਂ ਆਪਾਂ ਸੌਂ ਜਾਨੇ ਹਾਂ 
ਸਾਹ ਤਾਂ ਚੱਲਦੇ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਨੇ 
ਆਪਾਂ ਮਰ ਥੋੜੀ ਜਾਨੇ ਆਂ.
-----------------(ਮੁਹੱਬਤ)
 
ਆਪਾਂ ਦੋਵੇਂ 
ਜੀਵਨ ਦੀ ਕਾਪੀ ਦੇ ਜੜੁੱਤ ਹਾਂ
 
ਜੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਆਪਾਂ ਨੂੰ 
ਵਿਚਾਲਿਓਂ ਪਾੜ ਕੇ 
ਅੱਡ ਕਰ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ
 
ਪਾਟੀ ਹੋਈ ਥਾਂ ਤੋਂ 
ਪਛਾਣੇ ਜਾਇਆ ਕਰਾਂਗੇ 
ਕਿ ਆਪਾਂ ਕਦੇ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਸੀ.  
--------------(ਜੜੁੱਤ)
 
ਤੇਰੇ ਨਾਲ਼ ਜੁੜਿਆ ਰਿਹਾ ਤਾਂ 
ਟੁੱਟਣ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਰਹਾਂਗਾ 
ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨੇੜੇ ਰੱਖੀਂ 
ਕੋਈ ਵਰਤ-ਵਰਤਾਓ ਭਾਵੇਂ ਨਾ ਰੱਖੀਂ 
ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਨੇੜਤਾ ਮਾਨਣੀ ਹੈ
 
ਮੈਂ ਪਿਆ ਰਹਾਂਗਾ
ਤੇਰੇ ਅੰਦਰ ਚੁੱਪ-ਚਾਪ 
ਜਿਵੇਂ ਪਿਆ ਹੈ ਤੇਰੀ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗ਼ੁਲਾਬ ਦਾ ਫੁੱਲ.
---------------(ਵਰਤ-ਵਰਤਾਓ)
 
ਮੈਂ ਨੰਗਾ ਹੋਣਾ ਉਸ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਆਖਦਾ ਹਾਂ ਜਿਸ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ ਸਰੀਰ ਉਤਾਰ ਕੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਪਣੀ-ਆਪਣੀ ਆਤਮਾ ਦਾ ਨੰਗੇਜ਼ ਦੇਖ ਲਵੋਂ
 
 ਜਿਸ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣਾ ਮਨ 
ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਖਿਲਾਰ ਕੇ 
ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਅਦਾਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹੋ
 
ਜਿਸ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ
ਸੱਚ ਨੂੰ ਕਬੂਲਦੇ ਹਾਂ 
------------------(ਨੰਗੇਜ਼)
 
ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਫ਼ਰ ਵਿੱਚ 
ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਕੋਲ਼ ਹੁੰਦਾ ਹਾਂ 
ਜਾਂ ਫਿਰ 
ਕਿਸੇ ਫ਼ਿਕਰ ਕੋਲ਼ 
ਬੱਸ ਦੀ ਟਿਕਟ ਉੱਤੇ 
ਮੇਰੀ ਦੇਹ ਸਫ਼ਰ ਕਰਦੀ ਹੈ 
ਮੈਂ ਨਹੀਂ.
---------(ਮੇਰੀ ਟਿਕਟ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦੀ)
 
ਜੀਵਨ ਦੇ ਸਵਾਲ ਦਾ ਉੱਤਰ ਮੌਤ ਹੈ। ਇਸ ਉੱਤਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਮਿਹਨਤ, ਸੰਘਰਸ਼ ਚਲਾਕੀ, ਕਮਾਈ, ਸੰਤਾਨ, ਪਦਵੀ, ਪਾਵਰ, ਪੈਸੇ, ਆਦਿ ਦੀ ਥਾਂ ਉਸਦਾ ਫਾਰਮੂਲਾ ਅਨੂਠਾ ਹੈ -
 
ਸਭ ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ
ਉੱਤਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ 
ਵਰਤ ਰਹੇ 
ਤਰ੍ਹਾਂ-ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਫਾਰਮੂਲੇ
 
ਮੇਰਾ ਫਾਰਮੂਲਾ ਹੈ 'ਮੁਹੱਬਤ'
------------------(ਫਾਰਮੂਲਾ)
 
ਮੁਹੱਬਤ ਉਸ ਲਈ ਕੁਝ ਲੈਣ, ਖੋਹਣ, ਹਾਸਲ ਜਾਂ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਕੁਝ ਦੇਣ, ਭੇਟ ਜਾਂ ਅਰਪਣ ਕਰਨ ਦਾ ਨਾਮ ਹੈ। ਇਸ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਆਦਰ, care, empowerment ਅਤੇ freedom ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ -
 
ਮੈਨੂੰ ਤੇਰਾ ਖ਼ਾਲੀ ਚੀਰ 
ਤੇਰੇ ਆਜ਼ਾਦ ਸੁਭਾਅ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਲੱਗਦਾ ਵਿੰਗਾ-ਟੇਢਾ 
ਕਦੇ ਵਿਚਾਲ਼ੇ 
ਕਦੇ ਸੱਜੇ, ਕਦੇ ਖੱਬੇ 
ਚਮਕਦਾ ਹੋਇਆ ਰੜਾ-ਰੜਾ
 
ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਚੀਰ ਵਿੱਚ 
ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਦੀ ਕਲੀ ਪਾ ਕੇ 
ਤੇਰੇ ਆਜ਼ਾਦ ਸਿਰ ਨੂੰ
 ਦੁਫਾੜ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ
----------------(ਖ਼ਾਲੀ ਚੀਰ)
 
ਮੇਰੀ ਦੋਸਤ, ਤੂੰ ਵੀ ਉਂਗਲ 'ਤੇ 
ਧਰਤੀ ਘੁੰਮਾਅ ਸਕਦੀ ਏਂ, 
ਤੂੰ ਮੇਰੇ ਸਾਥ ਬਿਨਾਂ ਵੀ 
ਆਪਣੀ ਬਹਿਸ਼ਤ ਬਣਾ ਸਕਦੀ ਏਂ।
 
ਮੇਰਾ ਦਿਲ ਕਾਲ ਕੋਠੜੀ ਨਹੀਂ 
ਜਿੱਥੇ ਤੈਨੂੰ ਬੰਦ ਰੱਖਾਂ, 
ਤੂੰ ਜਦੋਂ ਮਰਜ਼ੀ ਆ ਸਕਦੀ ਏਂ 
ਜਦੋਂ ਮਰਜ਼ੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਏਂ।
----------------(ਮੇਰੀ ਦੋਸਤ)
 
ਐਡਾ ਜੇਰਾ ਇਸ਼ਕ ਬਖ਼ਸ਼ਦਾ ਹੈ
ਕਿ ਜਾਂਦਿਆਂ ਨੂੰ ਜਾਣ ਦੇਣਾ, 
ਅੱਖ ਭਰੀ ਰੱਖਣੀ ਤੇ ਹੋਠੀ ਮੁਸਕਾਨ
ਟਾਂਵਿਆਂ ਕੋਲ਼ ਹੁੰਦੈ ਇਹ ਵਰਦਾਨ
ਮੇਰੀ ਜਾਨ.....
------------------(ਮੇਰੀ ਜਾਨ)
 
ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿਚ ਅੱਖ ਭਰੀ ਹੋਈ ਵੀ ਦਿਸ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਇਸ ਵਿਚ ਮਿਹਣੇ ਜਾਂ ਸ਼ਿਕਵੇ ਦਾ ਅੰਸ਼ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ-
 
ਮੈਂ ਜਦੋਂ ਵੀ
ਪਿਆਰ ਨਾਲ਼ ਭਰੇ ਹੋਏ
ਦੋ ਅਜਨਬੀ
ਗਲ਼ੇ ਮਿਲਦੇ ਵੇਖਦਾ ਹਾਂ 
ਜਿਵੇਂ ਆਪਾਂ ਦੋਵੇਂ ਮਿਲ਼ ਰਹੇ ਹੋਈਏ 
ਅੱਖਾਂ ਨਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ
ਧੜਕਣਾਂ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਰੇਲ ਬਣ ਜਾਂਦੀਆਂ
 
ਪਲਕ ਝਪਕਦਿਆਂ
ਹਨੇਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਉਹ ਪਲ
 
ਬਸ, ਮੈਂ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਜੀਅ ਲੈਂਦਾ ਹਾਂ
ਆਪਾਂ ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ
ਬੇਗ਼ਾਨੇ ਪਲ ਵਿੱਚ
ਅਜਨਬੀ ਜੋੜਿਆਂ ਵਿੱਚ
ਅਜਨਬੀ ਪਿਆਰ ਵਿੱਚ
---------------(ਗ਼ੈਰਹਾਜ਼ਰੀ)
 
ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਏਨਾ ਪਤਾ ਹੈ 
     ਕਿ ਤੈਨੂੰ ਪਾਉਣਾ
        ਮੇਰੇ ਲਈ
           ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਮੁੱਠੀ ਵਿੱਚ 
              ਘੁੱਟਣ ਵਰਗਾ ਸੀ.
------------------(ਅਸੰਭਵ)
 
ਮਾਂ ਅਤੇ ਮਮਤਾ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਅਤੇ ਜ਼ਿਕਰ ਵਾਲਿਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵੀ ਬਹੁਤ ਦਿਲ ਟੁੰਬਵੀਆਂ ਹਨ -
 
ਬੱਚਾ ਸੁੱਤਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ 
ਮਾਂ ਗਰਜਦੇ ਬੱਦਲਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹ 'ਤੇ 
ਉਂਗਲ ਰਖਵਾ ਦਿੰਦੀ 
ਲਿਸ਼ਕਦੀ ਬਿਜਲੀ 
ਆਪਣੀ ਅੱਖ ਵਿੱਚ ਘੁੱਟ ਲੈਂਦੀ.
---------------(ਮਾਂ)
 
ਅੰਗੂਠੇ ਉੱਤੇ ਚੁੰਨੀ ਲਪੇਟਦੀ 
ਜੀਭ 'ਤੇ ਘਸਾਉਂਦੀ 
ਸਾਡੀਆਂ ਗੱਲ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਆਈ 
ਖੁਸ਼ਕੀ ਢਾਹ ਦਿੰਦੀ
 
ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ 
ਮਾਂ ਦਾ ਉਹ ਕੋਸਾ ਥੁੱਕ ਹੀ 
ਸਾਡੀ ਕੋਲਡ ਕ੍ਰੀਮ ਸੀ.
------------(ਕੋਲਡ ਕ੍ਰੀਮ)
 
ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਸਿਰਫ
ਇਕ ਮਾਂ ਹੀ ਹੈ
ਜੋ ਪਿਆਰ ਦੇਣ ਲੱਗਿਆਂ
ਆਸਾ-ਪਾਸਾ ਨਹੀਂ ਦੇਖਦੀ
---------------(ਆਸਾ-ਪਾਸਾ)
 
ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਧਰਮ ਖੇਤਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਓਸ ਨੂੰ ਜੋ ਜੋ ਅਣਸੁਖਾਵਾਂ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਉਹਨਾ ਬਾਰੇ ਵੀ ਓਸ ਦੀਆਂ ਸੁਹਿਰਦ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਬਹੁਤ ਕੂਲੀਆਂ ਕੂਲੀਆਂ, ਟਕੋਰੀ ਅਤੇ ਪਿਆਰੀਆਂ ਹਨ -
 
ਬਾਹਰੋਂ ਤਾਂ ਖੇਡ ਲਏ 
ਚਿੜੀ ਉੱਡ, ਕਾਂ ਉੱਡ 
ਬਹੁਤ ਕੁੱਝ ਉਡਾਇਆ 
ਉੱਡਣਯੋਗ, ਨਾ-ਉੱਡਣਯੋਗ
 
ਚਲੋ ਅੰਦਰੋਂ ਖੇਡੀਏ 
ਜ਼ਾਤ ਉੱਡ, ਹਉਮੈ ਉੱਡ 
ਉਡਾ ਦਈਏ ਸਭ ਕੁੱਝ 
ਉੱਡਣਯੋਗ, ਨਾ ਉੱਡਣਯੋਗ
----------(ਚਿੜੀ ਉੱਡ, ਕਾਂ ਉੱਡ)
 
ਪਹਿਲਾਂ ਗੁਰੂ ਸਿਰ ਮੰਗਦੇ 
ਫਿਰ ਗਿਆਨ ਦਿੰਦੇ 
ਫਿਰ ਗੁਰੂ ਧਿਆਨ ਮੰਗਦੇ
 
ਏਹੋ ਜੜ੍ਹ, ਏਹੋ ਅਸਲ ਸਰੋਤ
ਸਿਰ ਦੇਣ ਨਾਲ਼ੋਂ ਕਿਤੇ ਔਖਾ ਕਾਰਜ ਗੁਰੂ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ
----------------(ਦਸਤਖ਼ਤ)
 
ਰੱਬ ਦੇ ਦਲਾਲ ਨੇ 
ਰੱਬ ਦੇ ਘਰ ਆਉਣ ਤੋਂ ਵਰਜਿਆ 
ਮਾਹਵਾਰੀ ਦੇ ਦਿਨ ਹੰਢਾਉਂਦੀ 
ਇੱਕ ਔਰਤ ਨੂੰ
 
ਇੱਕ ਚਿੜੀ ਰੱਬ ਦੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ 
ਬਿਰਖ਼ ਉੱਤੇ ਦੇ ਗਈ ਆਂਡੇ...
------------(ਟਕੇ ਦਾ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ)
 
ਉਪਰੋਕਤ ਇਲਾਵਾ ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚੰਗੀਆਂ ਲੱਗੀਆਂ-
ਰੱਥ, ਜਿੰਦਾ ਕੁੰਜੀ, ਗੁਰੂ ਦਾ ਬਾਟਾ, ਬੁਲਾਉਂਦਾ ਰਿਹਾ ਕਰ, ਆਲੋਚਨਾ ਵਿਧੀ, ਆਂਟੀ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿਓ, ਨਿਰਾ ਖੋਟਾ, ਬੁੱਲੇ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਨਾਲ ਤੁਰਦਿਆਂ, ਭੱਦੇ ਦਾਗ, ਮੈਨੂੰ ਵਰਤ ਲਓ, ਚਾਂਦੀ ਦੀਆਂ ਕਣੀਆਂ, ਭਲਿਆ, ਹੰਸਾਂ ਦੇ ਜੋੜੇ, ਮੈਂ ਜਾਣਦਾ ਹਾਂ, ਵਿਛੜਨ ਦਾ ਚੱਜ, ਤੁਸੀਂ ਖੇਡੋ ਪੁੱਤ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ।
 
 ਆੱਟਮ ਆਰਟ (91158-72450) ਨੇ ਜਿੰਨੇ ਸੋਹਣੇ ਤਰੀਕੇ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਵੀ ਆਪਣੀ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਇਹਨਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਵਾਵਾਂ।
 
ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਜ਼ਫਰ