ਕਵਿੰਦਰ ਚਾਂਦ ਖੁਦ ਕਵਿਤਾ ਹੈ..ਕਈ ਵਾਰ ਗੱਲ ਵੀ ਕਵਿਤਾ ਵਾਂਗ ਕਰਦੈ..ਸਹਿਜ..ਸੰਖੇਪ ਤੇ ਡੂੰਘੀ..ਕਵਿਤਾ ਉਹਦੇ ਲਹੂ 'ਚ ਐ..ਬਾਪ ਤੇ ਤਾਇਆ ਕਵੀ..

ਮੈਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਕੁੱਝ ਕਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੇ ਨੇ...ਕਵਿੰਦਰ ਉਹਨਾਂ 'ਚੋਂ ਇਕ ਐ..ਥੋੜ੍ਹਾ ਲਿਖਦੈ..ਵਧੀਆ ਲਿਖਦੈ..ਮੁਆਫ਼ੀਨਾਮਾ ਕੋਈ ਸਹਿਜ ਵਿਅਕਤੀ ਹੀ ਲਿਖ ਸਕਦੈ..ਉਹਦੇ ਅੰਦਰ ਬਾਹਰ ਸਹਿਜ ਸਮੋਇਆ ਹੈ..ਉਹਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਮੈਂ ਪੜ੍ਹੀ ਵੀ, ਉਹਦੇ ਮੂੰਹੋਂ ਸੁਣੀ ਵੀ..ਮੰਚ 'ਤੋਂ ਵੀ..ਘਰ 'ਚ ਬਹਿ ਕੇ ਵੀ..ਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗਾਇਕ ਜਸਵੀਰ ਜੱਸੀ ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ ਵੀ..ਕੁੱਝ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਐਸੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਸਮਾਧੀ ਦੀ ਅਵਸਥਾ 'ਚ ਲਿਖੀਆਂ ਹੋਣ..ਸੱਚ ਮੰਨੋ ਮੈਂ ਕਈ ਵਾਰ ਮਨੋ ਮਨੀਂ ਤਸੱਵਰ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਐ ਕਿ ਉਹ ਕਿਥੇ ਬਹਿ ਕੇ ਲਿਖਦਾ ਹੋਊ..ਕਮਰੇ 'ਚ..ਲਾਬੀ 'ਚ..ਘਰ ਦੇ ਬਾਹਰ ਖਿੜੇ ਫੁੱਲਾਂ 'ਚ ਬਹਿ ਕੇ..ਪਾਰਕ 'ਚ..ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਵਾਂਗੂੰ ਮਹਿਕਦੇ ਜੀਆਂ ਦੇ ਕਿਤੇ ਵਿਚ ਵਿਚਾਲ਼ੇ ਬਹਿ ਕੇ....ਮੇਰਾ ਜੀਅ ਕਰਦੈ ਕਿ ਆਖਰੀ ਗੱਲ ਸੱਚ ਹੋਵੇ..ਕਿਉਂ ?
 
ਘਰ ਉਹਨੂੰ ਹੋਰ ਸਹਿਜ ਕਰ ਦਿੰਦੈ..ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਾਂ ਧੀਆਂ ਪੋਤੀਆਂ 'ਚ ਘਿਰਿਆ ਹੁੰਦੈ ਤਾਂ ਬਾਹਲ਼ਾ ਸਹਿਜ ਹੁੰਦੈ..ਚੰਗੀ ਕਵਿਤਾ ਸਹਿਜ ਅਵਸਥਾ 'ਚ ਹੀ ਲਿਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਐ..ਚਾਹੇ ਕਿ ਇਹ ਸੱਚ ਐ ਕਿ ਕਵੀ ਮਨ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਵਰਤਾਰੇ ਤੋਂ ਅਸ਼ਾਂਤ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਕਵਿਤਾ ਵਲ ਮੁੜਦੈ..ਪਰ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਸ਼ਿਲਪ ਦੀ ਰਾਖੀ ਓਹੀ ਕਵੀ ਕਰਦੈ ਜੋ ਇਸ ਅਸ਼ਾਂਤੀ 'ਚੋਂ ਉਪਜੇ ਭਾਵ ਨੂੰ ਸਹਿਜਤਾ 'ਚ ਰੂਪਾਂਤਰਿਤ ਕਰ ਕੇ ਕਾਗ਼ਜ਼ 'ਤੇ ਉਤਾਰਦੈ..ਕਵਿੰਦਰ ਇਸ ਹੁਨਰ ਦਾ ਉਸਤਾਦ ਹੈ..ਮੈਂ ਜਿਨੀ ਵਾਰ ਉਸਦੇ ਘਰ ਗਿਆਂ, ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਉਹਦੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਬੈਠਿਆਂ..ਦਿਲ ਵਾਲ਼ੇ ਪਾਸੇ..ਪਰ ਐਤਕੀਂ ਵਤਨ ਵਾਪਸੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਦ ਉਸ ਬੁਲਾਇਆ ਤਾਂ ਉਹ ਮੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਬੈਠਾ ਸੀ..ਮੇਰੇ ਖੱਬੇ ਗੁਰਤੇਜ ਕੁਹਾਰਵਾਲ਼ਾ ਸੀ..ਕਵਿੰਦਰ ਨੇ ਕਵਿਤਾ ਛੋਹ ਲਈ..ਸਿੱਧੀ ਹਿੱਕ 'ਚ ਵੱਜਣ ਵਾਲ਼ੀ..ਸਾਹਮਣੇ ਜੁ ਬੈਠਾ ਸੀ..ਉਹ ਬੋਲਿਆ :

ਕਵੀਓ, ਕਲਮਕਾਰੋ, ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਲੋਕੋ
ਫਿਲਮਸਾਜ਼ੋ, ਓ ਅਦਾਕਾਰੋ
ਸਮਾਂ ਬੋਲਣ ਦਾ ਹੈ
ਬੋਲੋ!
ਬੜੀ ਦੁਵਿਧਾ 'ਚ ਨੇ ਲੋਕੀਂ 
ਤੁਹਾਡੇ ਵਲ ਤੱਕਦੇ ਨੇ
ਨਹੀਂ ਤੋਂ ਜੋ ਦਿਖਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹੈ
ਉਹ ਸੱਚ ਸਮਝਣਗੇ
ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜੋ ਸੁਣਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹੈ
ਪਰਵਾਨ ਹੋਵੇਗਾ
ਸਮਾਂ ਬੋਲਣ ਦਾ ਹੈ
ਬੋਲੋ!
ਜੇ ਹੁਣ ਨਹੀਂ ਬੋਲੇ ਤਾਂ 
ਫਿਰ ਕਿਸੇ ਨੇ ਬੋਲਣ ਨਹੀਂ ਦੇਣਾ
ਤੇ ਉਸਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫਿਰ 
ਬੋਲਣ ਲਈ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣਾ
ਸਮਾਂ ਬੋਲਣ ਦਾ ਹੈ ਬੋਲੋ !
                     
ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਾ ਕਿ ਇਹ ਕਵਿਤਾ ਅਜੋਕੇ ਸਮਿਆਂ 'ਚ ਹਰ ਕਲਮਕਾਰ ਤੇ ਕਲਾਕਾਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਨ ਤੇ ਝੰਜੋੜਨ ਲਈ ਆਸ ਪਾਸ ਹੋਣੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ..ਕਵਿੰਦਰ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਹੱਦਬੰਦੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ..ਦੇਖੋ, ਉਹ ਕੀ ਲਿਖ ਰਿਹੈ:

                   ਜਦੋਂ ਸ਼ਬਦਾਂ 'ਚ ਡੂੰਘਾ ਉਤਰਿਆ ਤਾਂ 
                    ਮੇਰੇ ਮੱਥੇ 'ਚ ਸਨ ਰਵਿਦਾਸ ਨਾਨਕ
                    ਉਦੋਂ ਫਿਰ ਨੈਣ ਤੀਜਾ ਖੁੱਲ੍ਹਦੇ ਹੀ
                    ਮੇਰੇ ਮੂੰਹੋਂ ਕਬੀਰਾ ਨਿਕਲਿਆ ਹੈ
                               
 ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੂੰ ਇੰਝ ਪ੍ਰੀਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੋਈ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਇੰਦਰ ਹੀ ਚਾਹੀਦੈ:

                        ਮਰਦਾਨੇ ਧੁਨ ਦਿੱਤੀ
                        ਧੁਨ ਰਾਗ ਹੋਈ
                        ਨਾਨਕ ਸ਼ਬਦ ਦਿੱਤੇ
                        ਸ਼ਬਦ ਬਾਣੀ ਹੋਈ
                        ਗੁਰਬਾਣੀ ਹੋਈ 
 
ਕਈ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿਚ ਤਾਂ ਇਦਾਂ ਲਗਦੈ ਕਿ ਉਹ ਕੋਈ ਥੀਸਿਜ਼ ਲਿਖ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ..ਦੰਗੇ ਕਿਉਂ ਤੇ ਕਿਵੇਂ ਵਾਪਰ ਜਾਂਦੇ ਨੇ - ਪੜ੍ਹੋ:

                ਇਹ ਅੱਗ ਦੰਗਿਆਂ ਦੀ
                 ਪਹਿਚਾਣਦੀ ਹੈ ਅਕਸਰ
                 'ਕੱਲੀ ਦੁਕਾਨ ਮੇਰੀ
                 ' ਕੱਲਾ ਮਕਾਨ ਮੇਰਾ
                         
ਮੈਂ ਸੂਖਮਤਾ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਏਨਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦਾਂ..ਕਿਉਂਕਿ ਸੂਖਮ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਦਿਲ 'ਚ ਉਤਰਦੀ ਐ..ਮੁਲਕ 'ਚ ਫੈਲੇ ਮਜ਼ਹਬੀ ਤਣਾਅ ਦਾ ਕੈਸਾ ਮੰਜ਼ਰ ਕਵਿੰਦਰ ਨੇ ਫੜਿਆ ਹੈ:

                ਮੰਦਿਰ ਵਹੀਂ ਬਨਾਏੰਗੇ
                 ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਜਦ
                 ਰਾਮ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਤੋਂ 
                 ਡਰ ਲਗਦਾ ਹੈ
 
ਉਹ ਦਿੱਲੀ ਨੂੰ ਸੱਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਜੋਂ ਉਸਾਰ ਕੇ ਜਦ ਬੇਬਾਕੀ ਨਾਲ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਦੱਸਦੈ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਇਕ ਧਿਰ ਨਾਲ ਨਹੀਂ , ਬਲਕਿ ਸਮੁੱਚੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਧਿਰ ਬਣ ਕੇ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ:

        ਓਹੀਓ ਦਿੱਲੀ ਤੇ ਓਹੀਓ ਸੁਭਾਅ ਏਹਦਾ
        ਉੱਦਾਂ ਈ ਕਹਿਰ ਗੁਜ਼ਾਰਨ 'ਤੇ ਅੜੀ ਹੋਈ ਏ
        ਅਣਖ ਇਜ਼ਤ ਹਰ ਕੌਮ ਦੀ ਰੋਲ਼ ਕੇ ਤੇ
        ਸਭ ਨੂੰ ਜਿਉਂਦਿਆਂ ਮਾਰਨ 'ਤੇ ਅੜੀ ਹੋਈ ਏ
        ਜੰਝੂ, ਪੱਗਾਂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਜ਼ਲੀਲ ਕਰ ਕੇ
        ਅੱਜ ਬੁਰਕੇ ਉਤਾਰਨ 'ਤੇ ਅੜੀ ਹੋਈ ਏ
 
78 ਸਫ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਫੈਲੀ ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਅਨੇਕਾਂ ਰੰਗ ਲੈ ਕੇ ਹਾਜ਼ਰ ਹੈ..ਹਰ ਰੰਗ ਗੂੜ੍ਹਾ..ਤਰਤੀਬ 'ਚ..ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਬਿਆਨਦੀ ਕਵਿਤਾ ,ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮਾਸੂਮੀਅਤ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਕਵਿਤਾ, ਰੋਹ ਵਿਦਰੋਹ ਦੀ ਕਵਿਤਾ..ਵਰਤਾਰਿਆਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦੀ ਕਵਿਤਾ..ਰੂਹਾਨੀ ਰੰਗ ਦੀ ਕਵਿਤਾ..ਕੋਈ ਅੰਦਰੋਂ ਭਰਿਆ ਭਰਾਤਾ ਸਹਿਜ ਇਨਸਾਨ ਹੀ ਮੁਆਫ਼ੀ ਮੰਗ ਸਕਦੈ..ਕਵਿੰਦਰ ਦਾ ਮੁਆਫ਼ੀਨਾਮਾ ਵਿਲੱਖਣ ਹੈ:

                    ਮੁਆਫ਼ੀ ਮੰਗ ਕੇ ਇਕ ਆਦਮੀ
                    ਇਨਸਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦੈ
                    ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਲਗਦੈ
                    ਅੱਧਾ ਕੁ ਉਹ ਭਗਵਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦੈ
 
ਕਵਿੰਦਰ ਚਾਂਦ ਨੂੰ ਮੈਂ ਆਮ ਵਰਤ ਵਰਤਾਰੇ 'ਚ ਵੀ ਨਿਕੇ ਮੋਟੇ ਮਸਲੇ ਸੰਖੇਪ 'ਚ ਸਮੇਟਦਿਆਂ ਦੇਖਿਆ ਹੈ..ਡੂੰਘੀ ਅਵਾਜ਼ 'ਚ ਬਸ ਏਨਾ ਹੀ ਕਹਿਣੈ.." ਚਲੋ..ਕੋਈ ਨਾ.."..ਪਰ ਉਹ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਖਿਲਾਫ਼ ਭੁਗਤਣ ਵਾਲ਼ੇ ਨੂੰ ਕੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਨੀ ਹੈ:

                      ਜੇ ਵਾਰ ਕਰਨ ਹੀ ਲੱਗਾ ਹੈਂ 
                      ਸਾਹਮਣੇ ਤੋਂ ਕਰੀਂ
                      ਮੈਂ ਵੇਖਣਾ ਹੈ
                      ਤੇਰਾ ਹੱਥ ਕੰਬਦਾ ਹੋਇਆ 
 
ਇਹ ਬਹੁਤ ਕੁੱਝ ਏ ਇਸ ਕਿਤਾਬ 'ਚ..ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਲਿਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ..ਪਰ ਗੱਲ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ 'ਤੇ ਆ ਕੇ ਸਮੇਟ ਰਿਹਾਂ..ਬਾਬੇ ਬਾਰੇ ਕਵਿੰਦਰ ਨੇ ਜੋ ਗੀਤ ਲਿਖਿਆ ਹੈ..ਉਸਦਾ ਇਕ ਇਕ ਅੰਤਰਾ ਬਾਬੇ ਦੇ ਕੋਲ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ..ਜੱਸੀ ਨੇ ਇਸ ਗੀਤ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਲੀਕੇ ਨਾਲ ਗਾਇਆ ਹੈ..ਮੈਂ ਕਈ ਵਾਰ ਦਿਨ 'ਚ ਕਈ ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਗੀਤ ਸੁਣ ਲੈਂਦਾ ਹਾਂ ..ਫੇਰ ਕਿਤਾਬ ਚੁਕਦਾ ਹਾਂ ..ਪੜ੍ਹਦਾ ਹਾਂ ..ਇੰਝ ਜਾਪਦੈ ਜਿਵੇਂ ਮੈਂ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਦੀ ਛਾਤੀ 'ਤੇ ਸਿਰ ਰੱਖਿਆ ਹੋਵੇ..ਤੇ ਬਾਬਾ ਬੜੇ ਸਹਿਜ ਨਾਲ ਮੈਨੂੰ ਜਗਾ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ( ਸੁਆ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ!).. ਇਹ ਗੀਤ ਹਾਸਿਲ ਹੈ..ਪੰਜ ਅੰਤਰੇ..ਪੰਜ ਗਾਗਰਾਂ ਜਿਹਨਾਂ 'ਚ ਸਾਗਰ ਸਮੋਇਆ ਹੋਇਆ ..ਭਰ ਭਰ ਚੂਲ਼ੀਆਂ ਪੀਓ..ਇਕ ਅੰਤਰਾ ਪੇਸ਼ ਐ:

                ਹਰ ਮਨ ਦਾ ਬੂਹਾ ਖੜਕਾਵੇ
                ਨਾਨਕ ਚੁਪ ਚੁਪੀਤੇ ਆਵੇ
                ਖੋਲ੍ਹ ਨਾ ਹੋਇਆ ਮੈਂ ਗਾਫ਼ਿਲ ਤੋਂ 
                ਮਨ ਦਾ ਬੂਹਾ ਢੋਇਆ ਹੋਇਆ 

ਮਨ ਦੇ ਬੂਹੇ ਖੋਲ੍ਹਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਲਿਖਣ ਤੇ ਕਿਤਾਬੀ ਰੂਪ 'ਚ ਸਨਮੁੱਖ ਕਰਨ ਲਈ ਕਵੀ ਕਵਿੰਦਰ ਚਾਂਦ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ..ਆਸ ਹੀ ਨਹੀਂ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡਾ ਪਿਆਰਾ ਸ਼ਾਇਰ ਸਹਿਜਤਾ ਸੰਖੇਪਤਾ ਸੂਖਮਤਾ ਸਰਲਤਾ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕਵਿਤਾ 'ਚ ਸਮੋਅ ਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਅਦਬ ਨੂੰ ਹੋਰ ਅਮੀਰ ਕਰਦਾ ਰਹੇਗਾ।

ਕਵਿਤਾ ਮਾਣਦਾ
ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ