‘ਇਸ ਨਾਵਲ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਦਿਆਂ ਮੈਂ ਸ਼ਿੱਦਤ ਨਾਲ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਅਨਮੋਲ ਕੌਰ ਦੀ ਸੁਰਿਤ ਵਿਚ ਇੱਧਰਲਾ ਅਤੇ ਉਧੱਰਲਾ ਦੋਂਵੇ ਪੰਜਾਬ ਵਸਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨਾਵਲ ਦਾ ਬਿਰਤਾਂਤਕ- ਸੰਗਠਨ ਪੰਜਾਬੀ ਜਨ-ਮਾਨਸ ਦੀ ਉਸ ਚੇਤਨੀ ਅਤੇ ਅਵਚੇਤਨੀ ਲੀਲਾ ਉੱਪਰ ਖੜ੍ਹਾ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਹੜੀ ਇਕੋ ਸਮੇਂ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਚਾਹੁੰਦੀ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਾਰਦੀ ਵੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੁਕਤਾ-ਨਿਗਾਹ ਤੋਂ ਜਦੋਂ ਅਸੀ ਇਸ ਨਾਵਲ ਦੀ ਪਤਾਰ ਹਰਨੀਤ ਦੇ ਨਾਂ ਨੂੰ ਡੀ-ਕੋਡ  ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਉਹ ਉਸ ਖਾਲਸ ਪੰਜਾਬੀ ਕੁੜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣ ਕੇ ਉਭਰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਸੁੱਚੀ ਨੀਤ ਬਿਮਾਰ ਦਾਦੀ ਦੀ ਇਛਾ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣਾ ਸਭ ਕੁਝ ਦਾਅ ‘ਤੇ ਲਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸੋਚ ਅਤੇ ਕਰਮ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਇਹ ਨੀਤ ਹੀ ਪੰਜਾਬੀ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਮੁੱਢਲਾ ਪਛਾਣ- ਚਿੰਨ੍ਹ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿਚ ‘ਬਿਮਾਰ ਦਾਦੀ’ ਸ਼ਬਦ-ਜੁੱਟ ਵੀ ਖਾਸ ਅਰਥਾਂ ਦਾ ਧਾਰਨੀ ਹੈ।

ਨਾਵਲ ਦਾ ਦੂਜਾ ਪਾਤਰ ਮਨਮੀਤ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ-ਮਨ ਦਾ ਉਹ ਮੀਤ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਨਕਲੀ ਰਿਸ਼ਤਾ-ਪ੍ਰਬੰਧ ਦੇ ਪ੍ਰੀਤਕ ‘ਸ਼ੈਂਡੀ ਕਲਚਰ’ ਉੱਪਰ ਕਾਟੀ ਮਾਰ ਕੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੇ ਅਸਲੀ ਰਜਿਸਟਰ ਉਪਰ ਦਸਖਤ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਪ੍ਰੋ: ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਉਸ ਤੁਕ ਉਪਰ ਖਰਾ ਉਤਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ‘ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਇਹ ਕਰਨ ਗੁਲਾਮੀ, ਪਰ ਟੈਂਅ ਨਾ ਕਿਸੇ ਦੀ ਮੰਨਦੇ’…। ਮੇਰੀ ਨਜ਼ਰ ਵਿਚ ਇਸ ਨਾਵਲੀ ਬਿਰਤਾਂਤ ਦੀ ਸਫਾ ਨੰ: 191 ਉਪਰ ਲਿਖੀ ਆਖਰੀ ਸਤਰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮੁਲਵਾਨ ਹੈ। ਇਸ ਸਤਰ ਵਿਚ ਮਨਮੀਤ ਦੇ ਸੀਨੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ ਹੋਈ ਹਰਨੀਤ ਆਖਦੀ ਹੈ, “ ਤੁਹਾਡੇ ਵਰਗੇ ਪੰਜਾਬੀ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਕੁੜੀ ਕੈਨੇਡਾ ਦੀ ਵੀ ਨਹੀ ਛੱਡਦੀ।” ਇਸ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਵਿਚ ਸਮੁੱਚੇ ਨਾਵਲ ਦਾ ਕੇਂਦਰੀ ਨੁਕਤਾ ਦਰਜ਼ ਹੈ। ਇਹ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਕੈਨੁਡਾ ਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਜੀਵਨ- ਰਹਿਤਲ ਦੇ ਅਵਚੇਤਨ ਵਿਚ ਦਰਜ਼ ਉਸ ਖਾਮੋਸ਼ ਧੁਨੀ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਹੈ, ਜਿਹੜੀ ਹਰਨੀਤ ਤੇ ਮਨਮੀਤ ਵਰਗੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਦੀਵੀ ਸੱਚ ਵਰਗੀ ਅੰਤਰ-ਚੇਤਨਾ ਨੂੰ ਕਾਲਗਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਇਸ ਨਾਵਲ ਵਿਚ ਅਨਮੋਲ ਕੌਰ ਨੇ ਸਰਲ ਕਥਾ ਸ਼ੈਲੀ ਤੇ ਸਹਿਜ ਭਾਸ਼ਾ ਰਾਹੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਜਿਸ ਅ-ਸਰਲ ਤੇ ਅ-ਸਹਿਜ ਝਾਕੀ ਦਾ ਗਲਪੀਕਰਨ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਉਹ ਨਾਵਲਕਾਰ ਦੀ ਨਾਵਲੀ-ਚੇਤਨਾ ਤੇ ਕਥਾ- ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦਾ ਵੱਖਰਾ ਪਛਾਣ-ਚਿੰਨ੍ਹ ਹੈ। ਅਖੀਰ ਇਸ ਵੱਖਰੀ ਸੁਰ ਵਾਲੇ ਖੂਬਸੂਰਤ ਨਾਵਲ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਅਨਮੋਲ ਨੂੰ ਵਧਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੋਇਆ ਮੈਂ ਉਸ ਦੀ ਭਵਿੱਖੀ ਕਥਾ-ਸਫਰ ਦੀ ਬੁਲੰਦੀ ਲਈ ਦੁਆ ਕਰਦਾ ਹਾਂ॥

ਬਹੁਤ ਹੀ ਅਦਬ ਨਾਲ
ਜਸਵੀਰ ਰਾਣਾ
ਅਮਰਗੜ੍ਹ( ਸੰਗਰੂਰ)-148022

19/07/16