ਸੁਰਖੀਆਂ

ਸਮੀਖਿ

ਖਾਸ ਰਿਪੋਰਟ

ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਲੇਖ

ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਲਮ

ਕਹਾਣੀ

ਕਵਿਤਾ

ਪੱਤਰ

ਸੰਪਰਕ

    WWW 5abi.com  ਸ਼ਬਦ ਭਾਲ

 
ਕੋਮਲ ਕਲਾ ਅਤੇ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਸੁਮੇਲ- ਸੈਂਡੀ ਗਿੱਲ ਦੀ ਪੁਸਤਕ "ਨੀ ਮਾਂ"
ਉਜਾਗਰ ਸਿੰਘ, ਪਟਿਆਲਾ

 

ਸੈਡੀ ਗਿੱਲ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਕਵਿਤਰੀ ਹੈ ਜਿਹੜੀ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਪੇਂਟਿੰਗ ਕਰਨ ਵਿਚ ਵੀ ਮੁਹਾਰਤ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। "ਨੀ ਮਾਂ" ਉਸਦੀ ਪਲੇਠੀ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਪੇਂਟਿੰਗ ਦੀਆਂ ਕਲਾ ਕ੍ਰਿਤਾਂ ਦੀ ਰੰਗਦਾਰ ਸਚਿਤਰ ਨਿਵੇਕਲੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਪਹਿਲੀ ਕਾਫੀ ਟੇਬਲ ਪੁਸਤਕ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਅਨੋਖ਼ੀ ਦਿੱਖ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨਾਂ ਨੂੰ ਟੁੰਬਦੀ ਹੋਈ, ਉਨਾਂ ਵਿਚ ਹਲਚਲ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਪੇਂਟਿੰਗਜ਼  ਤੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਇਸ ਤਰਾਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਇੱਕ ਮਿਆਨ ਵਿਚ ਜਿਵੇਂ ਦੋ ਤਲਵਾਰਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿਚ ਅਜਿਹੇ ਕੋਮਲ ਕਲਾ ਅਤੇ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਣ ਦੇ ਗੁਣ ਹੋਣਾ ਵਿਲੱਖਣ ਗੱਲ ਹੈ। ਸੈਂਡੀ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿਚ ਮੁਹੱਬਤ ਦੀ ਹੂਕ, ਦਿਲ ਦਾ ਦਰਦ, ਬਿਰਹਾ ਦੀ ਪੀੜ ਅਤੇ ਔਰਤ ਦੇ ਸਨੇਹ ਦੀਆਂ ਪਰਤਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਅਤੇ ਉਨਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਹੈ, ਜਿਹੜਾ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਮਨਾਂ ਦੀ ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਨੂੰ ਪਕੜਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਰਵਾਇਤੀ ਪੁਸਤਕਾਂ ਵਰਗੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇਸ ਦਾ ਤਤਕਰਾ ਅਤੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੇ ਸਿਰਲੇਖ ਹਨ। ਬਿਹਤਰੀਨ ਮੁੱਖ ਕਵਰ  ਅਤੇ ਗਲੇਜ਼ਡ ਕਾਗਜ਼ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਪੜਦਿਆਂ ਹੀ ਉਸਦੀ ਅੰਤਰਆਤਮਾ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ ਸੈਂਡੀ ਦੀਆਂ 16 ਰੰਗਦਾਰ ਪੇਂਟਿੰਗਜ਼  ਹਨ ਜਿਨਾਂ ਵਿਚੋਂ 12 ਪੇਂਟਿੰਗਜ਼  ਇਸਤਰੀ ਦੀਆਂ ਵੱਖ ਵੱਖ ਮੁਦਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਕਾਦਰ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸਤਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਰਸੇ ਵਿਚ ਲਬਰੇਜ਼ ਕਲਾ ਕ੍ਰਿਤਾਂ ਕਲਪਨਾ ਦੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚਾ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਉਂ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦਰਸ਼ਕ ਤੇ ਪਾਠਕ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਵਿਚਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿਚ 79 ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੰਗਾਂ ਨੂੰ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਾਂਤਿਕ ਰੂਪ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਮਾਨਸਿਕ ਤ੍ਰਿਪਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ ਨੂੰ ਸਕੂਨ ਵਿਚ ਲੈ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਸੈਂਡੀ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬਾਰਸ਼ ਦੀ ਕਿਣਮਿਣ, ਦਰਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਦੇ ਪਾਣੀਆਂ ਦੀ ਝਰਨਾਹਟ, ਝਰਨਿਆਂ ਦੀ ਆਹਟ, ਬਾਗਾਂ, ਫੁੱਲਾਂ, ਬੂਟਿਆਂ ਅਤੇ ਮੁਹੱਬਤ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ, ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤੀ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ, ਕੋਇਲਾਂ ਦੀ ਕੂ ਕੂ ਅਤੇ ਰੰਗਾਂ ਦੀਆਂ ਤਰੰਗਾਂ ਦੀ ਮਹਿਕ ਸ਼ਰਸ਼ਾਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਕਵਿਤਰੀ ਦੇ ਮਨ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੀ ਸਵੱਛਤਾ ਉਸਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਝਲਕਦੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਆਪਣੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿਚ ਉਹ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਤੋਹਫ਼ਿਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦੀ ਹੋਈ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਮਿਆਂ ਦਾ ਸਦਉਪਯੋਗ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਮਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹਨ, ਉਹ ਮਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਣਹਾਰੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਵੇਖਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੌਰ ਗਿੱਲ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਆਪਣੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਮਾਂ ਦੀ ਗੋਦ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਨਣ ਬਾਰੇ ਲਿਖਦੀ ਹੈ।

ਝਿੜਕ ਜਿਸਦੀ ਖ਼ੁਭਦੀ ਸੀ ਸੀਨੇ ਤੀਰ ਵਾਂਗੂੰ,
ਮਾਂ ਬਣੀ, ਅਸੀਸ ਵਾਂਗੂੰ ਅੱਜ ਉਹ ਮਾਂ ਮਾਣਾ।
ਕਿੰਨੀ ਵਾਰ ਮਰ ਕੇ ਵੀ ਜਿਉਂ ਰਿਹੈ ਹਾਲੇ,
ਜ਼ਰੂਰ ਇਹ ਮਾਂ ਦੀ ਜੂਨੇ ਪੈ ਕੇ ਆਇਆ।

ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਸਮਾਜਿਕ ਤਾਣੇ ਬਾਣੇ ਤੇ ਡੂੰਘੀ ਚੋਟ ਮਾਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਦੋ ਉਹ ਲਿਖਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਦੇ ਯੁਗ ਵਿਚ ਚਮੜੀ ਤੇ ਦਮੜੀ ਦਾ ਮੁੱਲ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਸ਼ਰਾਫ਼ਤ, ਇਨਸਾਨੀਅਤ, ਕਾਬਲੀਅਤ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਕਦਰ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ। ਜਿਥੇ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਅਤੇ ਯੋਗਤਾ ਦਾ ਮੁੱਲ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਉਥੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਨੰਦਮਈ ਅਤੇ ਰਸਦਾਇਕ ਬਣਕੇ ਇਨਸਾਨ ਸਵਰਗ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੰਝ ਉਹ ਸਾਡੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਤੇ ਗਹਿਰੇ ਤੀਰ ਮਾਰਦੀ ਹੈ।

ਚਮੜੀ ਤੇ ਦਮੜੀ ਦੇ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ,
ਰੂਹ ਤੇ ਦਿਲ ਦਾ ਤਾਲ ਲਿਖਾਂ ਕਿ ਨਾ ਲਿਖਾਂ।
ਮਹਿਲ ਇਸ ਕਦਰ ਵਧ ਰਹੇ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ,
ਹੁਣ ਬੇਘਰਿਆਂ ਦਾ ਹਾਲ ਲਿਖਾਂ ਕਿ ਨਾ ਲਿਖਾਂ।

ਗ਼ਰੀਬੀ ਅਮੀਰੀ ਦੇ ਪਾੜੇ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਆਪਣੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ ਬੜੇ ਹੀ ਸੂਖ਼ਮ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਮਹਿਲਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਅਰਥਾਤ ਅਮੀਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਹੇਠਾਂ ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੱਬੀ ਗਈ ਹੈ। ਹੁਣ ਬੇਘਰਿਆਂ ਦਾ ਹਾਲ ਲਿਖਣ ਦਾ ਦਿਲ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਜੋ ਕਿ ਲਿਖਣਾ ਅਤਿਅੰਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਉਹ ਇਹ ਵੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਸਮਾਜ ਵਿਚੋਂ ਵਿਤਕਰਾ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਤਾਂ ਸਮਾਜਿਕ ਵਾਤਵਰਨ ਦੀਵਾਨਗੀ ਦਾ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ। ਸੈਂਡੀ ਨੂੰ ਮੁਹੱਬਤਾਂ ਦੀ ਕਵਿਤਰੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਮੁਹੱਬਤਾਂ ਦੇ ਹੀ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਭਾਵੇਂ ਸਮਾਜਿਕ ਸਰੋਕਾਰਾਂ ਦੀ ਵੀ ਗੱਲ ਕਰਦੀ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਮੁੜ ਘਿੜ ਕੇ ਆਪਣੀ ਕਵਿਤਾ ਮੁਹੱਬਤ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਹੀ ਖ਼ਤਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਪਿਆਰ ਨੂੰ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿਚ ਰੱਬ ਦਾ ਰੂਪ ਮੰਨਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਪ੍ਰਾਣੀ ਨੇ ਪਿਆਰ ਪਾ ਲਿਆ, ਉਸਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸਫਲ ਹੋ ਗਈ ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਜੀਵਨ ਆਨੰਦਮਈ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨਸਾਨ ਸਾਰੇ ਝਮੇਲਿਆਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤੀ ਦੀ ਗੋਦ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਇੱਕ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਲਿਖਦੀ ਹੈ।

ਪਤੰਗਾ ਜਲ ਜਾਵੇ ਮਗਰ ਬਾਜ਼ ਨਾ ਆਵੇ, ਇਸ ਕਦਰ ਉਨੇ ਪਾਈ ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਜ਼ਾਤ ਸੀ।

ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੇ ਢੰਗ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਉਹ ਪਿਆਰ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਸਾਧਨ ਹੀ ਸਮਝਦੀ ਹੈ।

ਅਗਰਬੱਤੀ ਇਸ਼ਕੇ ਦੀ ਰੂਹ ਦੇ ਥਾਲੀਂ ਧਰ ਬੈਠੇ,
ਪੂਜਾ ਵਸਲਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਦੇ ਮੰਦਰੀਂ ਕਰ ਬੈਠੇ।

ਉਹ ਸਮਝਦੀ ਹੈ ਕਿ ਪਿਆਰ ਦੇ ਪੰਧ ਅਤੇ ਇਸ਼ਕੇ ਦੀ ਖ਼ੁਮਾਰੀ ਵਿਚ ਤੂਹਮਤਾਂ, ਬਦਨਾਮੀ, ਤਣਜਾਂ, ਖ਼ੁਆਰੀਆਂ, ਰੋਣਾ ਧੋਣਾ ਅਤੇ ਕਿਆਸ ਅਰਾਈਆਂ ਦਾ ਹੋਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ। ਔਰਤ ਦੀ ਕਿਸਮਤ ਵਿਚ ਸਿਸਕੀਆਂ ਹੀ ਹਨ। ਇਨਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਊਜਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਪਿਆਰ ਦੀ ਖਿੱਚ ਪਿਛੇ ਮੁੜਨ ਦਾ ਨਾਉਂ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦੀ । ਪਿਆਰੇ ਪਿਆਰ ਵਿਚ ਐਨੇ ਮਸਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾਰੀ ਨੂੰ ਵੀ ਛਿੱਕੇ ਤੇ ਟੰਗ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

ਇਸ ਤਰਾਂ ਮੁਹੱਬਤ ਤੇ ਇਲਜ਼ਾਮ ਹੁੰਦੇ ਗਏ, ਅਸੀਂ ਹਰ ਗਲੀ ਕੂਚੇ ਬਦਨਾਮ ਹੁੰਦੇ ਗਏ।

ਸੈਂਡੀ ਨੂੰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਜਾਦੂਗਰਨੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਦੇ ਸ਼ਬਦ ਸਰਲ ਅਤੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਮਝ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਕਿਤੇ ਕਿਤੇ ਗੁੱਝੇ ਤੀਰ ਵੀ ਮਾਰਦੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਘੁੰਮਣਘੇਰੀ ਵਿਚ ਪਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਪਿਆਰੇ ਜਦੋਂ ਬਿਰਹਾ ਦਾ ਸੇਕ ਨਾ ਸਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਤੜਪਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਉਹ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਲਿਖਦੀ ਹੈ।

ਇਸ ਕਦਰ ਉਸ ਬੇਦਰਦੀ ਨੂੰ ਚਾਹੁੰਦੀ ਰਹੀ, ਮੱਛਲੀ ਜਾਲ ਵਿਚ ਵੀ ਮੁਸਕਰਾਉਂਦੀ ਰਹੀ।

ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਇਸ਼ਕ ਵਾਲੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿਚ ਬਿਰਹਾ ਦੇ ਰੋਣੇ ਧੋਣੇ ਹੀ ਭਾਰੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪ੍ਰੰਤੂ ਸੈਂਡੀ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿਚ ਹਰ ਰੰਗ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਬਿਰਹਾ ਦੇ ਗੀਤ ਵੀ ਗਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦਾ ਇਜ਼ਹਾਰ ਵੀ ਕਰਦੀ ਹੋਈ ਦੁਨੀਆਂਦਾਰੀ ਦੀ ਵੀ ਗੱਲ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿਚ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਤੇ ਗ਼ਮੀ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੈ। ਇਸ਼ਕ ਬਾਰੇ ਲਿਖਦੀ ਹੋਈ ਆਪਣੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਉਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕੀਤੇ ਇਸ਼ਕ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਹੀ ਆਨੰਦ ਤੇ ਖ਼ੁਸੀ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਇਸ਼ਕੇ ਦੀ ਸ਼ਹਿਨਾਈ ‘ਚ ਨਿੱਤ ਵਿਆਹਾਂ ਯਾਦਾਂ ਮੈਂ
ਤੋਹਫ਼ੇ ਵਿਚ ਉਡੀਕਾਂ ਵਾਲਾ ਬੇਦਰਦੀ ਨੇ ਦਰ ਦਿੱਤਾ।

ਲੇਖਕਾਂ ਦੇ ਕਿਰਦਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿਚ ਕਿੰਤੂ ਪ੍ਰੰਤੂ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਅੰਦਰੋਂ ਤੇ ਬਾਹਰੋਂ ਇਕੋ ਜਿਹੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਚਿੰਨਾਤਮਿਕ ਲਫ਼ਜਾਂ ਵਿਚ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਫੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਮਸਲ ਕੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿਚ ਸਜਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਇਹ ਉਨਾਂ ਦਾ ਫੁਲਾਂ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਕਮਾਲ ਹੈ ਕਿ ਨਫ਼ਰਤ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਲਿਖੀ ਗਈ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਅਜਿਹੇ ਮਿਠਾਸ ਭਰੇ ਸ਼ਬਦ ਵਰਤਦੀ ਹੈ ਕਿ ਨਫ਼ਰਤ ਮਿਠਾਸ ਵਿਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਸਮੇਂ ਦੇ ਅੰਬਰੋਂ ਚੁਗ ਕੇ ਬੱਦਲ ਮੋਹ ਵਾਲੇ, ਨਫ਼ਰਤ ਵਿਹੜੇ ਕਣੀਆਂ ਬਣਕੇ ਵਰ ਬੈਠੇ।

ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਵੀਆਂ ਅਤੇ ਕਵਿਤਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਤਾਂ ਪੜਨ ਸੁਣਨ ਨੂੰ ਦਿਲਾਂ ਨੂੰ ਟੁੰਬਦੀਆਂ ਹਨ ਪ੍ਰੰਤੂ ਉਹ ਅਰਥ ਭਰਪੂਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ, ਸੈਂਡੀ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੀ ਖ਼ਾਸੀਅਤ ਹੀ ਇਹੋ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਹਰ ਸ਼ਬਦ ਅਰਥ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਕ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਹੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੱਖਾਂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹਰ ਵਾਕ ਮਨਾਂ ਵਿਚ ਥਰਥਰਾਹਟ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। 1984 ਵਿਚ ਹੋਏ ਕਤਲੇਆਮ ਨਾਲ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਉਪਰ ਪਏ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਦੋ ਸਤਰਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਸਾਰਾ ਨਰਸੰਹਾਰ ਬਿਆਨ ਕਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਤੜਪ, ਕਲਪ, ਹੂਕਾਂ, ਕੂਕਾਂ, ਵਹਿਸ਼ਤ ਦੀ ਇੰਤਹਾ
ਕਾਸ਼। ਚੁਰਾਸੀਆਂ ਦੀ ਕਾਲਖ਼ ਨਾ ਇੰਨੀ ਦੁਖਾਂਤ ਹੁੰਦੀ।

ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਪ੍ਰਤੀ ਆ ਰਹੀ ਗ਼ੈਰਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰਾਨਾ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਨੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਸ਼ਰਮਸ਼ਾਰ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਾਬਰ ਸ਼ਰੀਫ਼ ਜਨਤਾ ਨਾਲ ਜ਼ੋਰ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਰੋਣ ਵੀ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ। ਭਾਵ ਤਕੜੇ ਦਾ ਸਤੀਂ ਵੀਹੀਂ ਸੌ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਆਪਣੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚ ਲਿਖਦੀ ਹੈ।

ਪਰਿੰਦੇ ਦਾ ਆਲਣਾ ਬਿਖੇਰ ਟਹਿਕਣ ਲਈ ਆਖੇ ਢਾਹ ਕੇ ਸਿਤਮਗ਼ਰ ਐਸਾ ਕਹਿਰ ਗਿਆ।

ਇਸੇ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਦਾ ਅੱਗੇ ਖੁਲਾਸਾ ਕਰਦਿਆਂ, ਉਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਨਾਸਨੀਅਤ ਵਿਚ ਗਿਰਾਵਟ ਇਸ ਕਦਰ ਆ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੇ ਅਰਥ ਹੀ ਬਦਲ ਗਏ ਹਨ। ਰਿਸ਼ਤੇ ਨਾਤੇ ਸਿਰਫ ਕਹਿਣ ਕਹਾਉਣ ਜਾਂ ਉਦਾਹਰਨਾ ਦੇਣ ਜੋਗੇ ਹੀ ਰਹਿ ਗਏ ਹਨ। ਅਮਲੀ ਤੌਰ ਤੇ ਸਭ ਕੁਝ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਹ ਅੱਗੋਂ ਲਿਖਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜੀਣ ਦੀ ਆਸ ਨਾ ਛੱਡਿਓ, ਰੀਝਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰਨ ਦੀ ਆਸ ਰੱਖੋ, ਮਿੰਨਤਾਂ ਤਰਲੇ ਕਰਕੇ ਖ਼ੁਸ਼ਾਮਦੀ ਨਾਲ ਵਕਤ ਕੱਟ ਲਓ ਕਿਉਂਕਿ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੇ ਤਣਾਓ ਨੇ ਭੈਣ ਭਰਾ ਵਿਚ ਵੀ ਵੰਡੀਆਂ ਪਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ।

ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਜੀਵ ਦਾ, ਹੁਣ ਰਿਸ਼ਤਾ ਨਾਵਾਂ ਦਾ
ਤਿਓਹਾਰੀਂ ਹੈ ਮਿਲਣਾ ਬਸ ਭੈਣ ਭਰਾਵਾਂ ਦਾ।
ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਮੰਡੀ ਇਥੇ ਰੋਜ਼ ਲੱਗੇ
ਵਫ਼ਾ ਲਈ ਕੋਈ ਜਹਾਂ ਖਾਸ ਚਾਹੁੰਦੀਆਂ।

ਸੈਂਡੀ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਨੈਤਿਕ ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿਚ ਆ ਰਹੀ ਗਿਰਾਵਟ ਨੇ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਨੂੰ ਸ਼ਰਮਸ਼ਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਮਰਿਆਦਾ ਹੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਤੇ ਇਤਬਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਵੀ ਹਿਚਕਚਾਹਟ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਡਰ ਲਗਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਉਹ ਲਿਖਦੀ ਹੈ।

ਮਰਿਆਦਾ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਉਨਾਂ ਕੀਤੇ ਖੋਖਲੇ, ਨਹੀਂ ਤੇ ਮਜ਼ਾਲ ਸੀ ਸੀਤਾ ਵੀ ਹਾਰ ਜਾਏ।

ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਸਮਾਜਿਕ ਬੁਰਾਈਆਂ ਘੁਣ ਵਾਂਗ ਚਿੰਬੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ, ਇਸ ਕਰਕੇ ਹੀ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਉਲਝਣਾਂ ਅਤੇ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਉਹ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕੈਂਸਰ ਵਰਗੀ ਨਾਮੁਰਾਦ ਬਿਮਾਰੀ ਨਾਲੋਂ ਤਾਂ ਸਮਾਜਿਕ ਬੁਰਾਈਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹਨ।

ਭੁੱਖ, ਗ਼ਰੀਬੀ, ਅਤੇ ਬਲਾਤਕਾਰ ਕਈ ਰੋਗ ਨੇ, ਸਿਰਫ ਕੈਂਸਰ ਨਹੀਂ ਜੋ ਜਾਨੋ ਮਾਰ ਜਾਵੇ।

ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਖੇ ਮਾਤਾ ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੌਰ ਗਿੱਲ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਅਜੈਬ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ। ਉਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਗਿੱਲ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਹੈ। ਉਸਦਾ ਨਾਂ ਸੰਦੀਪ ਕੌਰ ਗਿੱਲ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਸਾਹਿਤਕ ਨਾਂ ਸੈਂਡੀ ਗਿੱਲ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਬੀ.ਏ.ਤੱਕ ਦੀ ਪੜਾਈ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਜਾਣ ਪਹਿਚਾਣ ਪ੍ਰਿੰਸ ਆਹੂਜਾ (ਤੇਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਆਹੂਜਾ) ਨਾਲ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਕੂਲ ਵਿਚ 1991 ਵਿਚ ਹੋਈ ਜਿਹੜੀ 2003 ਵਿਚ ਜਾ ਕੇ ਵਿਆਹ ਵਿਚ ਬਦਲ ਗਈ। ਸੈਂਡੀ ਦੇ ਦੋ ਬੱਚੇ ਸਪੁੱਤਰ ਸਾਵਨ ਅਤੇ ਸਪੁੱਤਰੀ ਕਾਇਆ ਹਨ। ਸਪੁੱਤਰੀ ਕਾਇਆ ਨੂੰ ਵੀ ਪੇਂਟਿੰਗ  ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਹੈ, ਉਹ ਵੀ ਪੇਂਟਿੰਗਜ਼  ਕਰਦੀ ਹੈ। 1994 ਵਿਚ ਸੰਦੀਪ ਕੌਰ ਕੈਨੇਡਾ ਪਰਵਾਸ ਕਰ ਗਈ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮਿਹਨਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਭੈਣ ਭਰਾ ਨੂੰ ਕੈਨੇਡਾ ਬੁਲਾ ਕੇ ਸੈਟਲ  ਕੀਤਾ। ਅੱਜ ਕਲ ਉਹ ਰੀਅਲ ਅਸਟੇਟ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਮਾਲਕ ਹੈ। ਸੈਂਡੀ ਗਿੱਲ ਦਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਦਸਵੀਂ ਕਲਾਸ ਵਿਚ ਪੜਦਿਆਂ ਹੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਿਖਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਨ ਪ੍ਰੰਤੂ ਉਹ ਉਨਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਸੁਣਾਉਂਦੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਹ ਕਹਾਣੀਆਂ ਕਿਧਰੇ ਗੁੰਮ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਿਕ ਰੁਝੇਵਿਆਂ ਤੋਂ ਸਮਾਂ ਕੱਢਕੇ ਉਸਨੇ 2013 ਵਿਚ ਦੁਬਾਰਾ ਕਲਮ ਚੁੱਕੀ ਅਤੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਲਿਖਣ ਲੱਗੀ। ਉਹ ਬੜੇ ਮਾਣ ਨਾਲ ਦਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦਾ ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ ਉਸਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪਾਠਕ ਹੈ ਅਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਲਿਖਣ ਅਤੇ ਪੇਂਟਿੰਗਜ਼ ਕਰਨ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। 2015 ਵਿਚ ਉਸਦੀ ਪੁਸਤਕ ‘‘ ਨੀ ਮਾਂ’’ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਪੇਂਟਿੰਗਜ਼  ਕਰਨ ਦੀ ਰਵਾਇਤੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਉਹ ਪੇਂਟਿੰਗਜ਼ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ ਲਗਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ।

ਸਾਬਕਾ ਜਿਲਾ ਲੋਕ ਸੰਪਰਕ ਅਧਿਕਾਰੀ
ujagarsingh48@yahoo.com
ਮੋਬਾਈਲ-94178 13072

 

11/04/16

 

  ਕੋਮਲ ਕਲਾ ਅਤੇ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਸੁਮੇਲ- ਸੈਂਡੀ ਗਿੱਲ ਦੀ ਪੁਸਤਕ "ਨੀ ਮਾਂ"
ਉਜਾਗਰ ਸਿੰਘ, ਪਟਿਆਲਾ
ਪਰਵਾਸੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਮਾਰਮਿਕ ਮੁਲਾਂਕਣ
ਡਾ.ਲਕਸ਼ਮੀ ਨਰਾਇਣ ਭੀਖੀ, ਪਟਿਆਲਾ
ਸੜਕਛਾਪ ਸ਼ਾਇਰੀ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤੀ ਅਤੇ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਦੀ ਕਵਿਤਾ
ਉਜਾਗਰ ਸਿੰਘ, ਪਟਿਆਲਾ
ਡਾ ਗੁਰਮਿੰਦਰ ਸਿੱਧੂ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ' ਧੀਆਂ ਨਾਲ ਜੱਗ ਵਸੇਂਦਾ ' ਲੋਕ-ਅਰਪਣ "ਨਿੱਕੀਆਂ ਪੰਜਾਬੀ ਮੁਹੱਬਤੀ ਬੋਲੀਆਂ" - ਸੰਗ੍ਹਿ ਕਰਤਾ- ਜਨਮੇਜਾ ਸਿੰਘ ਜੌਹਲ
ਡਾ. ਜਗੀਰ ਸਿੰਘ ਨੂਰ, ਫਗਵਾੜਾ
ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਮੋਹ - ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਦਿਲਬਰ
ਬਿਕਰਮਜੀਤ ਨੂਰ, ਬਰਨਾਲਾ
ਅੱਥਰੀ ਪੀੜ ਦੀ ਲੇਖਿਕਾ ਅਤੇ ਮੁਹੱਬਤਾਂ ਦੀ ਵਣਜਾਰਨ ਸੁਰਿੰਦਰ ਸੈਣੀ
ਉਜਾਗਰ ਸਿੰਘ, ਪਟਿਆਲਾ
ਸਮਾਜ ਸੇਵਿਕਾ ਕਵਿਤਰੀ: ਲਵੀਨ ਕੌਰ ਗਿੱਲ
ਉਜਾਗਰ ਸਿੰਘ, ਪਟਿਆਲਾ
ਅਨਮੋਲ ਕੌਰ ਦੀ ‘ਕੈਨੇਡਾ ਦੀ ਕੁੜੀ’ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ਆਮਦੀਦ
ਡਾ. ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਵਾਲੀਆਂ
ਸਤਨਾਮ ਚੌਹਾਨ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ‘ਕਹੋ ਤਿਤਲੀਆਂ ਨੂੰ’ ਇਸਤਰੀ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ
ਉਜਾਗਰ ਸਿੰਘ, ਪਟਿਆਲਾ
ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਸ਼ਗਨਾਂ ਦੀ ਤਾਕਤ - ਡਾ.ਗੁਰਮਿੰਦਰ ਸਿੱਧੂ ਦੀਆਂ 'ਚੌਮੁਖੀਆ ਇਬਾਰਤਾਂ ’
ਕਮਲ ਦੁਸਾਂਝ, ਮੋਹਾਲੀ
ਚਰਨਹ ਗੋਬਿੰਦ ਮਾਰਗੁ ਸੁਹਾਵਾ ਪੁਸਤਕ ਵਰਤਮਾਨ ਪਰਿਪੇਖ ਵਿਚ
ਉਜਾਗਰ ਸਿੰਘ, ਪਟਿਆਲਾ
ਮਿਊਰੀਅਲ ਆਰਨਾਸਨ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵੱਲੋਂ ਐਸ. ਪੀ. ਬਲਰਾਜ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ‘ਅਸਲੀ ਸਰਦਾਰ’ ਲੋਕ ਅਰਪਿਤ
ਡਾ ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ, ਕੈਲੇਫੋਰਨੀਆ
ਪਿਆਰਾ ਸਿੰਘ ਕੁੱਦੋਵਾਲ ਦੀ ਸਾਹਿਤਕ ਸੋਚ ਦਾ ਕੱਚ ਸੱਚ
ਉਜਾਗਰ ਸਿੰਘ, ਪਟਿਆਲਾ
ਸਾਂਝੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਿਧਾਨ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ : ਸ਼ਬਦਾ ਦੇ ਹਾਰ
ਪਰਵਿੰਦਰ ਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਜਲੰਧਰ
ਰੂਪ ਢਿੱਲੋਂ ਦਾ ਨਵਾ ਨਾਵਲ "ਸਮੁਰਾਈ" ਰੀਲੀਸ ਪ੍ਰੀਤ ਪਰੁਚੀ ਬਿਰਹਾ ਦੀ ਕਵਿਤਰੀ-ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੌਰ ਬਿੰਨਰ
ਉਜਾਗਰ ਸਿੰਘ, ਪਟਿਆਲਾ
ਮੈਂ, ‘ਇੱਦਾਂ ਨਾ ਸੋਚਿਆ ਸੀ’ - ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਹੇਅਰ
ਨਦੀਮ ਪਰਮਾਰ,  ਕੈਨੇਡਾ
ਕਿਰਪਾਲ ਪੂਨੀ ਦਾ ਕਵਿ-ਸੰਸਾਰ ਸਹਿਜ, ਸੁਹਜ ਅਤੇ ਸੰਤੁਲਨ ਦੀ ਕਵਿਤਾ
ਡਾ ਰਤਨ ਰੀਹਨ, ਯੂ ਕੇ
ਪਰਨੀਤ ਕੌਰ ਸੰਧੂ ਦੀ ਬਿਰਹਾ ਦੇ ਦਰਦਾਂ ਦੀ ਦਾਸਤਾਨ
ਉਜਾਗਰ ਸਿੰਘ, ਪਟਿਆਲਾ
ਪੰਜਾਬੀ ਹਾਇਕੂ ਅਤੇ ਹਾਇਬਨ ਦਾ ਮੋਢੀ ਗੁਰਮੀਤ ਸੰਧੂ
ਉਜਾਗਰ ਸਿੰਘ, ਪਟਿਆਲਾ
ਡਾ: ਸਾਥੀ ਲੁਧਿਆਣਵੀ ਦੇ ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ ਦੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ
“ਨਿੱਘੇ ਮਿੱਤਰ ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ” ‘ਤੇ ਵਿਮਰਸ਼ ਪੱਤਰ
ਡਾ: ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਕੰਦੋਲਾ, ਯੂ ਕੇ
'ਦ ਸੈਕੰਡ ਸੈਕਸ'
ਡਾ. ਕਰਾਂਤੀ ਪਾਲ, ਅਲੀਗੜ
ਕਾਲੇ ਦਿਨ: 1984 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿੱਖ
ਦਲਵੀਰ ਸਿੰਘ ਲੁਧਿਆਣਵੀ
ਦਵਿੰਦਰ ਪਟਿਆਲਵੀ ਦਾ ਛੋਟੇ ਲੋਕ-ਵੱਡੇ ਵਿਚਾਰ
ਉਜਾਗਰ ਸਿੰਘ, ਪਟਿਆਲਾ
ਨਾਵਲਕਾਰ ਸ੍ਰ ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਬੁੱਧ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ ਦਾ ਨਾਵਲ ਉਜੱੜੇ ਬਾਗਾਂ ਦਾ ਮਾਲੀ ਨਾਰਵੇ ਚ ਰਿਲੀਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ
ਰੁਪਿੰਦਰ ਢਿੱਲੋ ਮੋਗਾ, ਨਾਰਵੇ
ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਦਾ ਝਿਲਮਿਲਾਉਂਦਾ ਸਿਤਾਰਾ -'ਰਵੀ ਸੱਚਦੇਵਾ'
ਸ਼ਿਵਚਰਨ ਜੱਗੀ ਕੁੱਸਾ - ਲੰਡਨ
ਰੂਪ ਢਿੱਲੋ ਦਾ ਨਵਾਂ ਨਾਵਲ "ਓ"
ਅਮਰਜੀਤ ਬੋਲਾ, ਦਰਬੀ ਯੂਕੇ
'ਮਾਲਵੇ ਦੀਆਂ ਬਾਤਾਂ' ਦਾ ਦੂਜਾ ਐਡੀਸ਼ਨ ਰਿਲੀਜ਼
ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਸੇਖਾ, ਸਰੀ, ਕਨੇਡਾ
ਲਾਡੀ ਭੁੱਲਰ ਦਾ ਨਵਾਂ ਨਾਵਲ ‘ਖ਼ੂਨ ਦੇ ਹੰਝੂ’ ਰਿਲੀਜ਼
ਸੁਨੀਲ ਦੱਤ ਧੀਰ, ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਧ
ਬੰਦ ਘਰਾਂ ਦੇ ਵਾਸੀ
ਬਲਜਿੰਦਰ ਸੰਘਾ, ਕਨੇਡਾ
ਹਰਦਮ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ਦਾ ਗ਼ਜ਼ਲ ਸੰਗ੍ਰਿਹ 'ਅੰਬਰਾਂ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ' ਰਲੀਜ਼
ਬਿੱਕਰ ਸਿੰਘ ਖੋਸਾ, ਕਨੇਡਾ
ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ ਦੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ‘ਸੁਪਨੇ ਸੱਚ ਹੋਣਗੇ’
ਬਲਜਿੰਦਰ ਸੰਘਾ, ਕਨੇਡਾ
ਖੂਬਸੂਰਤ ਖ਼ਿਆਲਾਂ ਦੀ ਉਡਾਰੀ - ਅੰਬਰਾਂ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ
ਰਾਜਵੰਤ ਬਾਗੜੀ, ਪੰਜਾਬ
ਦਾਇਰਿਆਂ ਤੋਂ ਪਾਰ ਜਾਣ ਦੀ ਜੁਸਤਜੂ: ਬੱਦਲਾਂ ਤੋਂ ਪਾਰ
ਗੁਰਪਾਲ ਸਿਘ ਸੰਧੂ (ਡਾ.), ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
ਚੁੱਪ ਵਿਚੋਂ ਬੋਲਦੇ ਸ਼ਬਦ ‘ਚੁੱਪ ਨਦੀ ਤੇ ਮੈਂ’
ਬਲਜਿੰਦਰ ਸੰਘਾ, ਕਨੇਡਾ
ਗ਼ਦਰ ਲਹਿਰ ਦੀ ਕਹਾਣੀ
ਪੜਚੋਲਕਾਰ ਉਜਾਗਰ ਸਿੰਘ
ਲੇਖਕ ਮਨਦੀਪ ਖੁਰਮੀ ਦੁਆਰਾ ਸੰਪਾਦਿਤ ਪੁਸਤਕ “ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਦਾ ਫੁੱਲ” ਲੋਕ ਅਰਪਣ
ਭਾਈ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ, ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਬਾਰੇ ਕਿਤਾਬ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ’ਚ ਤਿਆਰ
ਸਤੀਸ਼ ਗੁਲਾਟੀ, ਲੁਧਿਆਣਾ
ਗੁੰਡਾ
ਜਸਵਿੰਦਰ ਸੰਧੂ
ਪੰਜਾਬੀ ਲਿਖਰੀ ਸਭਾ ਵਲੋ ਹਰਿਮੰਦਰ ਕੋਰ ਢਿੱਲੋ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ‘ਧਰਤ ਤੇ ਫੁੱਲ’ ਲੋਕ ਅਰਪਣ
ਸੁੱਖਪਾਲ ਪਰਮਾਰ, ਕੈਲਗਰੀ
ਨੌਜਵਾਨ ਸ਼ਾਇਰ ਹਰਮਨਦੀਪ ਚੜ੍ਹਿੱਕ ਦੀ ਪਲੇਠੀ ਕੋਸਿ਼ਸ਼ “ਨਵੀਂ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਬਾਸ਼ਿੰਦਿਓ”
ਮਨਦੀਪ ਖੁਰਮੀ ਹਿੰਮਤਪੁਰਾ, ਲੰਡਨ
ਹਰਮਨਦੀਪ ਚੜਿੱਕ ਦੀ ਕਾਵਿ ਪੁਸਤਕ ਕਾਮਰੇਡ ਜਗਰੂਪ ਵੱਲੋਂ ਲੋਕ ਅਰਪਣ
ਮਿੰਟੂ ਖੁਰਮੀ ਹਿੰਮਤਪੁਰਾ
ਅਨਮੋਲ ਕੌਰ ਦਾ ਨਾਵਲ "ਹੱਕ ਲਈ ਲੜਿਆ ਸੱਚ"
ਜਸਵੀਰ ਸਿੰਘ ਰਾਣਾ, ਸੰਗਰੂਰ
ਵਿਪਸਾ ਵਲੋਂ ਸੁੱਖੀ ਧਾਲੀਵਾਲ ਦੀ ਪਲੇਠੀ ਪੁਸਤਕ ‘ਬੇਚੈਨੀ ਦਾ ਖੰਜਰ’ ਲੋਕ ਅਰਪਨ
ਹਰਜਿੰਦਰ ਕੰਗ, ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ
‘ਮੁਕੇਸ਼ : ਸੁਨਹਿਰੇ ਸੁਰ ਅਤੇ ਸੁਨਹਿਰੇ ਦਿੱਲ ਦਾ ਮਾਲਕ’
ਸ਼੍ਰੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਕੋਹਲੀ, ਦਿੱਲੀ
ਮਾਨਵੀ ਵੇਦਨਾਂ ਤੇ ਸੰਵੇਦਨਾਂ ਦੀ ਉਦਾਸ ਪਰ ਚਿੰਤਨਸ਼ੀਲ ਇਬਾਰਤ: ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਸੁਆਲ ਨਾ ਕਰੋ
ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ, ਮਾਨਸਾ
ਗਰਮ ਮਸਾਲਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਰੋਗਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ
ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਕਰਤਾ:
ਸਰਜੀਤ ਤਲਵਾਰ, ਸ਼ਿਖਾ ਸਿੰਗਲਾ,
ਮਾਂ ਬਣਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਦਾ ਸਫ਼ਰ
ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ-ਕਰਤਾ: ਝ ਸਰਜੀਤ ਤਲਵਾਰ ਝ ਸ਼ਿਖਾ ਸਿੰਗਲਾ
ਜੀਵਨੀ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ
ਲੇਖਕ: ਮਲਵਿੰਦਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਵੜੈਚ
ਪੰਜਾਬੀ ਆਰਸੀ ਕਲੱਬ ਵੱਲੋਂ ਸ਼ਾਇਰਾ ਤਨਦੀਪ ਤਮੰਨਾ ਦਾ ਪਲੇਠਾ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ‘ਇਕ ਦੀਵਾ ਇਕ ਦਰਿਆ’ ਰਿਲੀਜ਼ ਅਤੇ ਰਵਿੰਦਰ ਰਵੀ, ਪਰਮਿੰਦਰ ਸੋਢੀ ਜੀਵਨ ਕਾਲ਼ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਨਾਲ਼ ਸਨਮਾਨਿਤ
- ਦਵਿੰਦਰ ਪੂਨੀਆ, ਸਰੀ, ਕੈਨੇਡਾ
ਪੰਜਾਬੀ ਲਿਖਾਰੀ ਸਭਾ ਵੱਲੋਂ ਪਰਸ਼ੋਤਮ ਲਾਲ ਸਰੋਏ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ‘ਮਾਲਾ ਦੇ ਮਣਕੇ’ ਰਿਲੀਜ਼ ਪੰਜਾਬੀ ਫੋਰਮ ਕੈਨੇਡਾ ਵੱਲੋਂ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਮੋਮੀ ਦੀ ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਵਿਚ ਛਪੀ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ “ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਸੀ ਜੀਵਨ” ਭਾਗ-1 ਭਰਵੇਂ ਇਕੱਠ ਵਿਚ ਲੋਕ ਅਰਪਣ
ਹਰਚੰਦ ਬਾਸੀ, ਟੋਰਾਂਟੋ 
ਬਾਬਾ ਨਿਧਾਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਯੋਗਦਾਨ ਸਬੰਧੀ ਪੁਸਤਕ ਹੋਈ ਰਿਲੀਜ਼
ਕੁਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੰਜੂਆ,ਟੋਰਾਂਟੋ

ਗੁਰਜਤਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ‘ਸਮੇਂ ਦਾ ਸੱਚ’ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਹੋਈ ਰਲੀਜ਼

ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਨਵਾਂ ਮਾਣ: ਰੂਪਿੰਦਰਪਾਲ (ਰੂਪ) ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ
ਅਮਰ ਬੋਲਾ

ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਲੇਖਕ ਪਿਆਰਾ ਸਿੰਘ ਕੁੱਦੋਵਾਲ ਦੀ ਪਲੇਠੀ ਪੁਸਤਕ `ਸਮਿਆਂ ਤੋ ਪਾਰ` ਦਾ ਲੋਕ ਅਰਪਣ
ਪੁਸਤਕ ਗੁਰਮੁੱਖੀ ਤੇ ਸ਼ਾਹਮੁੱਖੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ `ਚ ਉਪਲੱਭਧ

ਕੁਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੰਜੂਆ, ਟੋਰੋਂਟੋ

ਉਮੀਦ ਤੇ ਬਰਾਬਰਤਾ ਦੀ ਬਾਤ ਪਾਉਂਦੀ ਕਲਾਕਾਰ ਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਹੈ-ਸ਼ੁਸ਼ੀਲ ਦੁਸਾਂਝ - ਪੰਜਾਬੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਮੰਚ ਵੱਲੋਂ ਸੁਭਾਸ਼ ਕਲਾਕਾਰ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਲੋਕ ਅਰਪਣ ਕੀਤੀ
ਬੁੱਧ ਸਿੰਘ ਨੀਲੋਂ, ਲੁਧਿਆਣਾ
ਨਾਰਵੇ ਚ ਉਜਾਗਰ ਸਿੰਘ ਸਖੀ ਹੋਣਾ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਛਿਲਦਨ(ਸੋਮਾ ਜਾ ਸਾਧਨ) ਨੂੰ ੳਸਲੋ ਦੀਆਕੂਨ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਚ ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ
ਰੁਪਿੰਦਰ ਢਿੱਲੋ ਮੋਗਾ, ਨਾਰਵੇ
ਸ਼ਿਵ ਚਰਨ ਜੱਗੀ ਕੁੱਸਾ ਵੱਲੋਂ ਟਿਸ਼ੂ ਰਾਣਾ ਦਾ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ " ਵਗਦੀ ਸੀ ਰਾਵੀ" ਰਿਲੀਜ਼
ਮਿੰਟੂ ਖੁਰਮੀਂ, ਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ
ਨਾਸਤਿਕ ਬਾਣੀ ਲੋਕ-ਅਰਪਣ
ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਸੇਖਾ, ਕਨੇਡਾ
ਸਾਧੂ ਬਿਨਿੰਗ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਨਾਸਤਿਕ ਬਾਣੀ
ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਕਲਾ ਕੇਂਦਰ, ਸਾਊਥਾਲ, ਯੂ ਕੇ ਵਲੋਂ
ਡਾ. ਸਾਥੀ ਲੁਧਿਆਣਵੀ ਦੀ ਨਵੀਂ ਕਾਵਿ ਪੁਸਤਕ “ਪੱਥਰ” ਰੀਲੀਜ਼
ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਸੱਚ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ 'ਪੱਚਰਾਂ'
ਸੁਰਿੰਦਰ ਰਾਮਪੁਰੀ
ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ : ਵਿਸ਼ਵ ਯਾਤਰਾਵਾਂ, ਧਾਰਮਿਕ ਅੰਧ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਸਫ਼ਰਨਾਮਾ ਸਾਹਿਤ
ਸੁਖਿੰਦਰ
ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੰਘੇੜਾ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਨੂਰਾਂ ਦਾ ਨਿੱਘਾ ਸਵਾਗਤ ਜਗਜੀਤ ਪਿਆਸਾ ਦਾ ਪਲੇਠਾ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 'ਤੂੰ ਬੂਹਾ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਰੱਖੀਂ' ਲੋਕ ਅਰਪਿਤ
ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਅਮੀ, ਕੋਟਕਪੂਰਾ
ਰਛਪਾਲ ਕੌਰ ਗਿੱਲ: ਮਨੁੱਖੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਦੀਆਂ ਤਹਿਆਂ ਫਰੋਲਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ
ਸੁਖਿੰਦਰ
ਬੁੱਢੇ ਦਰਿਆ ਦੀ ਜੂਹ
ਲੇਖਕ: ਸ਼ਿਵਚਰਨ ਜੱਗੀ ਕੁੱਸਾ
ਪੜਚੋਲ: ਡਾ: ਜਗਦੀਸ਼ ਕੌਰ ਵਾਡੀਆ  
ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਿਕਾ ਪਰਮਜੀਤ ਕੋਰ ਸਰਹਿੰਦ ਵੱਲੋ ਨਵ ਲਿੱਖਤ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਕ-ਸਕੀਰੀਆਂ ਤੇ ਰੀਤਾ ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਪੁਸਤਕ ਪਾਠਕ ਦੀ ਕਚਹਿਰੀ 'ਚ
ਰੁਪਿੰਦਰ ਢਿੱਲੋ ਮੋਗਾ
ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਸਫ਼ਰਨਾਮਾਕਾਰ ਸਤਵੰਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪਲੇਠੀ ਪੁਸਤਕ "ਮੇਰੀਆਂ ਅਭੁੱਲ ਵਿਸ਼ਵ ਯਾਤਰਾਵਾਂ" ਜਾਰੀ
ਕੁਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੰਜੂਆ
ਸਰਵਉੱਤਮ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਕਲਮ ਫਾਉਂਡੇਸ਼ਨ ਦੇਵੇਗੀ 100,000 ਰੁਪਏ ਦਾ ਇਨਾਮ
ਕੁਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੰਜੂਆ
ਭਰਿੰਡ - ਰੁਪਿੰਦਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ
ਰਾਣਾ ਬੋਲਾ
ਜੱਗੀ ਕੁੱਸਾ ਦਾ ਨਾਵਲ 'ਸਟਰਗਲ ਫ਼ਾਰ ਔਨਰ'
ਮਨਦੀਪ ਖ਼ੁਰਮੀ ਹਿੰਮਤਪੁਰਾ
ਖ਼ੁਦ 'ਸਰਘੀ ਦੇ ਤਾਰੇ ਦੀ ਚੁੱਪ' ਵਰਗੀ ਹੈ ਭਿੰਦਰ ਜਲਾਲਾਬਾਦੀ
ਸ਼ਿਵਚਰਨ ਜੱਗੀ ਕੁੱਸਾ
ਚਾਰੇ ਕੂਟਾਂ ਸੁੰਨੀਆਂ - ਸ਼ਿਵਚਰਨ ਜੱਗੀ ਕੁੱਸਾ
ਨਿਰਮਲ ਜੌੜਾ
ਸਰੀ ' ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ "ਬਣਵਾਸ ਬਾਕੀ ਹੈ" ਲੋਕ ਅਰਪਿਤ - ਗੁਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਧਾਲੀਵਾਲ
ਬਾਤਾਂ ਬੀਤੇ ਦੀਆਂ
ਲੇਖਕ: ਗਿਆਨੀ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ: ਭਾਈ ਚਤਰ ਸਿੰਘ ਜੀਵਨ ਸਿੰਘ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ
ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਪੁਸਤਕਾਂ
ਜਨਮੇਜਾ ਜੌਹਲ
"ਬਣਵਾਸ ਬਾਕੀ ਹੈ" ਭਿੰਦਰ ਜਲਾਲਾਬਾਦੀ ਦੀ ਪਲੇਠੀ, ਅਨੂਠੀ ਅਤੇ ਅਲੌਕਿਕ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ
ਸ਼ਿਵਚਰਨ ਜੱਗੀ ਕੁੱਸਾ
ਇਕ ਪੁਸਤਕ, ਦੋ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਨ
ਡਾ. ਜਸਪਾਲ ਕੌਰ
ਡਾ. ਸੁਤਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੂਰ
ਰੂਹ ਲੈ ਗਿਆ ਦਿਲਾਂ ਦਾ ਜਾਨੀ
ਸ਼ਿਵਚਰਨ ਜੱਗੀ ਕੁੱਸਾ
“ਪੈਰਾਂ ਅੰਦਰ ਵੱਸਦੇ ਪਰਵਾਸ ਦਾ ਉਦਾਸੀ ਰੂਪ ਹੈ ਇਹ ਸਵੈਜੀਵਨੀ”
ਡਾ. ਗੁਰਨਾਇਬ ਸਿੰਘ
ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ (ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ ਅਤੇ ਰੋਲ)
ਡਾ: ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਿਲਗੀਰ
ਰਵਿੰਦਰ ਰਵੀ ਦਾ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ “ਸ਼ਬਦੋਂ ਪਾਰ”: ਮਹਾਂ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਜਨਮ
ਬ੍ਰਹਮਜਗਦੀਸ਼ ਸਿੰਘ
ਸ਼ਹੀਦ ਬੀਬੀ ਸੁੰਦਰੀ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਰੀਲੀਜ਼
ਜਨਮੇਜਾ ਜੌਹਲ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਬਾਲ ਕਿਤਾਬਾਂ ਜਾਰੀ ਰਵਿੰਦਰ ਰਵੀ ਦਾ ਕਾਵਿ-ਨਾਟਕ: “ਚੱਕ੍ਰਵਯੂਹ ਤੇ ਪਿਰਾਮਿਡ”
ਨਿਰੰਜਨ ਬੋਹਾ
ਰਵਿੰਦਰ ਰਵੀ ਦਾ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ “ਸ਼ਬਦੋਂ ਪਾਰ”: ਮਹਾਂ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਜਨਮ
ਬ੍ਰਹਮਜਗਦੀਸ਼ ਸਿੰਘ
“ਕਨੇਡੀਅਨ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ” - ਸੁਖਿੰਦਰ
ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਪਾਂਧੀ
‘ਮਨ ਦੀ ਕਾਤਰ’ ਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ
ਡਾ. ਸ਼ਮਸ਼ੇਰ ਮੋਹੀ
ਸ਼ਿਵਚਰਨ ਜੱਗੀ ਕੁੱਸਾ ਦੇ 18ਵੇਂ ਨਾਵਲ 'ਸੱਜਰੀ ਪੈੜ ਦਾ ਰੇਤਾ' ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਿਆਂ....!
ਮਨਦੀਪ ਖੁਰਮੀ ਹਿੰਮਤਪੁਰਾ (ਇੰਗਲੈਂਡ)
‘ਕਨੇਡਾ ਦੇ ਗਦਰੀ ਯੋਧੇ’ - ਪੁਸਤਕ ਰਿਲੀਜ਼ ਸਮਾਗਮ
ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਪੂੰਨੀ
ਹਾਜੀ ਲੋਕ ਮੱਕੇ ਵੱਲ ਜਾਂਦੇ...ਤੇ ਮੇਰਾ ਰਾਂਝਣ ਮਾਹੀ ਮੱਕਾ...ਨੀ ਮੈਂ ਕਮਲ਼ੀ ਆਂ
ਤਨਦੀਪ ਤਮੰਨਾਂ, ਕੈਨੇਡਾ (ਸੰਪਾਦਕਾ 'ਆਰਸੀ')
ਸੇਵਾ ਸਿਮਰਨ ਦੀ ਮੂਰਤਿ: ਸੰਤ ਬਾਬਾ ਨਿਧਾਨ ਸਿੰਘ ਸੰਪਾਦਕ – ਸ. ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸਰੋਆ
ਤੱਲ੍ਹਣ – ਕਾਂਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ
ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਹੋਤਾ
ਜਦੋਂ ਇਕ ਦਰੱਖ਼ਤ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਹਿਲਾਈ ਲੇਖਕ
ਮਨੋਜ ਮਿੱਟਾ ਤੇ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਫੂਲਕਾ
ਕਿਹੜੀ ਰੁੱਤੇ ਆਏ ਨਾਵਲਕਾਰ
ਨਛੱਤਰ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ

kav-ras2_140.jpg (5284 bytes)

vid-tit1_ratan_140v3.jpg (5679 bytes)

pal-banner1_142.jpg (14540 bytes)

sahyog1_150.jpg (4876 bytes)

Terms and Conditions
Privay Policy
© 1999-2016, 5abi.com

www.5abi.com
[ ਸਾਡਾ ਮਨੋਰਥ ][ ਈਮੇਲ ][ ਹੋਰ ਸੰਪਰਕ ][ ਅਨੰਦ ਕਰਮਨ ][ ਮਾਨਵ ਚੇਤਨਾ ]
[ ਵਿਗਿਆਨ ][ ਕਲਾ/ਕਲਾਕਾਰ ][ ਫਿਲਮਾਂ ][ ਖੇਡਾਂ ][ ਪੁਸਤਕਾਂ ][ ਇਤਿਹਾਸ ][ ਜਾਣਕਾਰੀ ]

banner1-150.gif (7792 bytes)