ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਯੂ. ਜੀ. ਸੀ. ਸੈਂਟਰ ਫ਼ਾਰ ਐਡਵਾਂਸ ਸਟੱਡੀਜ਼ ਵੱਲੋਂ ਤਿੰਨ ਰੋਜ਼ਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ‘ਪੰਜਾਬੀ ਡਾਇਸਪੋਰਾ ਕਾਨਫ਼ਰੰਸ’ ਪੰਜਾਬੀ ਪਛਾਣ : ਭਾਸ਼ਾ, ਸਹਿਤ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਕਰਵਾਈ ਗਈ। ਜਿਸ ਵਿਚ ਇੰਗਲੈਂਡ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ, ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ, ਇਟਲੀ, ਕੈਨੇਡਾ, ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਆਏ ਡੈਲਗੇਟਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵੱਖ ਪ੍ਰਾਂਤਾਂ ਤੋਂ ਆਏ ਡੈਲਗੇਟ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।

ਸਾਇੰਸ ਆਡੀਟੋਰੀਅਮ ਵਿਚ ਹੋਏ ਉਦਘਾਟਨੀ ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਮੰਡਲ ਵਿਚ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਰੱਖੜਾ ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ, ਡਾ. ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ ਵਾਈਸ ਚਾਂਸਲਰ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਸ਼ਾਇਰ ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ, ਅਦਾਕਾਰਾ ਰਮਾ ਵਿੱਜ, ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਤਾਤਲਾ ਅਤੇ ਡਾ. ਰਵੇਲ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਧੁਨੀ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿਚ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਅਤੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਯੁਵਕ ਭਲਾਈ ਡਾ. ਸਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਵਰਮਾ ਨੇ ਆਏ ਹੋਏ ਡੈਲੀਗੇਟਾਂ ਅਤੇ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ। ਉਨਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ 1963 ਵਿਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਸਿਧ ਨਾਟਕਕਾਰ ਅਜਮੇਰ ਸਿੰਘ ਔਲਖ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਵਿਭਾਗ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਖ਼ੁਲਾਸਾ ਕਰਦਿਆਂ ਡਾ. ਵਰਮਾ ਨੇ ਵਿਭਾਗ ਵਿਚ ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਐਮ. ਫ਼ਿਲ, ਪੀ. ਐੱਚ ਡੀ ਅਤੇ ਆਨਰਜ਼ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕਲਾਸਾਂ ਦੇ ਸਿਲੇਬਸ ਵਿਚ ਆਧੁਨਿਕ ਬਿਜਲਈ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਮੱਦਦ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਸ਼ੇ ਦੀ ਪ੍ਰਫ਼ੁਲਤਾ ਵਿਚ ਪਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਯੋਗਦਾਨ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ। ਕਾਨਫ਼ਰੰਸ ਦੀ ਰੂਪ ਰੇਖਾ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਮੁਖੀ ਡਾ. ਰਾਜਿੰਦਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ ਨੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ। ਸ਼ਾਇਰਾਨਾ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਿਚ ਉਦਘਾਟਨੀ ਸ਼ਬਦ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਿਆਂ ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੁਣ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਨੱਚਣ ਦੀ ਧਮਕ ਕੇਵਲ ਜਲੰਧਰ ਤੱਕ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਸੱਤ ਸਮੁੰਦਰ ਪਾਰ ਵੀ ਬਰਾਬਰ ਪੈ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਕ ਚਲੰਤ ਗੀਤ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦਿਆਂ ਉਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ‘ਤੂੰ ਨੱਚੇ ਜਾਗੋ ਵਿਚ, ਧਮਕ ਪਵੇ ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਵਿਚ’। ਇਸ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਹੁਣ ਪੰਜ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੀ ਬੋਲੀ ਨਾ ਰਹਿ ਕੇ ਸੱਤ ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਦੀ ਬੋਲੀ ਬਣ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਮੁੱਖ ਸੁਰ ਭਾਸ਼ਣ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਿਆਂ ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਤਾਤਲਾ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਡਾਇਸਪੋਰਾ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ। ਉਨਾਂ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਅੱਗੇ ਮੰਗ ਰੱਖੀ ਕਿ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾਈ ਮਸਲਿਆਂ ਦੇ ਹੱਲ ਲਈ ਕੇਂਦਰ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣ। ਪ੍ਰਸਿਧ ਪੰਜਾਬੀ ਅਦਾਕਾਰਾ ਰਮਾ ਵਿੱਜ ਨੇ ਲੇਖਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਮਸਲਿਆਂ ਨੂੰ ਉਭਾਰਦੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮੀ ਸਕ੍ਰਿਪਟਾਂ ਲਿਖਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਹੀ। ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹਿਮਾਨ ਡਾ. ਰਵੇਲ ਸਿੰਘ ਪੰਜਾਬੀ ਅਕਾਦਮੀ ਦਿੱਲੀ ਨੇ ਅਜਿਹੀ ਕਾਨਫ਼ਰੰਸ ਦੀ ਤਰਜ਼ ’ਤੇ ਖੇਤਰੀ ਕਾਨਫ਼ਰੰਸਾਂ ਕਰਾਉਣ ’ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਰੱਖੜਾ ਨੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਸਰਮਾਇਆ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਲਗਾ ਕੇ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਸੀਹ ਕਰਨ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ। ਡਾ. ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ ਵਾਈਸ ਚਾਂਸਲਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਇਕ ਸੌ ਪੰਜਾਹ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿਚ ਵਸੇ ਹੋਏ ਹਨ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਵਰਦਾਨ ਸਦਕਾ ਅੱਗੇ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਫ਼ੈਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਨਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਹਿਤ ਮਿੱਥੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਅਹਿਦ ਅਤੇ ਮਕਸਦ ਭਰਪੂਰ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦਾ ਖ਼ੁਲਾਸਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਉਪਰੰਤ ਬਾਰਾਂ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੀ ਘੁੰਡ ਚੁਕਾਈ ਦੀ ਰਸਮ ਅਦਾ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸੇ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿਚ ਹੀ ਬਾਹਰਲੇ ਮੁਲਕਾਂ ਤੋਂ ਆਏ ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕਾਂ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਬਾਅਦ ਦੁਪਹਿਰ ਦੂਜੇ ਸੈਸ਼ਨ ਦਾ ਸੰਚਾਲਨ ਡਾ. ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕਾਂ ਅਤੇ ਚਿੰਤਕਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਇਆ। ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਆਏ ਸਵਰਾਜ ਸਿੰਘ, ਅਵਤਾਰਜੀਤ ਧੰਜਲ ਇੰਗਲੈਂਡ, ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਕੈਨੇਡਾ, ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਵੀਨਾ ਵਰਮਾ ਇੰਗਲੈਂਡ, ਵਿਸ਼ਾਲ ਇਟਲੀ, ਸ਼ਮਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਕੈਲਗਰੀ ਕੈਨੇਡਾ, ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ, ਨਛੱਤਰ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ, ਲਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਪੁਸ਼ਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੰਘਾ, ਨਿਰਮਲ ਕੌਰ ਗਿੱਲ ਕੈਨੇਡਾ, ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਤਾਤਲਾ, ਡਾ. ਜਗਬੀਰ ਸਿੰਘ ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪ੍ਰੋ. ਅਜਮੇਰ ਔਲਖ ਅਤੇ ਡਾ. ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਚੀਮਾ ਨੇ ਡਾਇਸਪੋਰਕ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ, ਹਾਲਾਤ ਅਤੇ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਪਹਿਲੂਆਂ ’ਤੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ। ਸ਼ਾਮੀਂ 06 ਵਜੇ ਕਲਾ ਭਵਨ ਵਿਚ ਵੀਨਾ ਵਰਮਾ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ‘ਫਿਰੰਗੀਆਂ ਦੀ ਨੂੰਹ’ ਦਾ ਨਾਟਕੀ ਰੂਪਾਂਤਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੁਨੀਤਾ ਗੁਪਤਾ ਨੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਤ ਕੀਤਾ ਸੀ।

12-12-12 ਦੇ ਅਹਿਮ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾ ਸੈਸ਼ਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਸੈਨੇਟ ਹਾਲ ਵਿਚ ਆਰੰਭ ਹੋਇਆ। ਜਿਸ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਡਾ. ਬਲਵਿੰਦਰ ਕੌਰ ਬਰਾੜ ਕੈਨੇਡਾ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਭਾਗ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ, ਡਾ. ਗੁਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਡਾ. ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਖਹਿਰਾ ਅਤੇ ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸੜਕਨਾਮਾ ਨੇ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਡਾ. ਚਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਬਰਾੜ ਨੇ ਕੋਆਰਡੀਨੇਟਰ ਅਤੇ ਡਾ. ਗੁਰਮੁਖ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕੋ-ਕੋਆਰਡੀਨੇਟਰ ਦੇ ਫ਼ਰਜ਼ ਨਿਭਾਏ। ਜਿਸ ਵਿਚ ਕੁੱਲ 13 ਪਰਚੇ ਪੜੇ ਗਏ। ਗੁਰਵਿੰਦਰ ਧਾਲੀਵਾਲ ਕੈਨੇਡਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਪਛਾਣ ਨੂੰ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇਥੋਂ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਭੁਲਾਇਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਦਾ ਸਬੂਤ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਪਛਾਣ ਪੱਤਰ ਅਤੇ ਸੱਦਾ ਪੱਤਰ ਵੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਛਪਾਉਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮੈਡਮ ਰਣਵੀਰ ਜੌਹਲ ਕੈਨੇਡਾ ਨੇ ਸਾਧੂ ਬਿਨਿੰਗ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਆਧਾਰ ਬਣਾ ਕੇ ਪ੍ਰਵਾਸ ਦੇ ਮਸਲਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ਫ਼ਿਲਪਾਈਨਜ਼ ਤੋਂ ਆਏ ਆਤਮਾ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਧਾਰਮਿਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਪਛਾਣ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਤੋਂ ਸੇਧ ਲੈ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਬਲਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ ਕੈਨੇਡਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਰਚੇ ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਪਛਾਣ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖਮੁਖੀ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ’ਤੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ।

ਇੰਗਲੈਂਡ ਤੋਂ ਆਏ ਡਾ. ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਕੰਦੋਲਾ ਨੇ ਰੇਡੀਓ ਅਤੇ ਟੈਲੀਵਿਯਨ ਰਾਹੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਉਚਾਰਨ ਅਤੇ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਨੂੰ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਗੋਚਰ ਕਰਕੇ ਉਚਿਤ ਕਦਮ ਚੁੱਕਣ ਦੀ ਲੋੜ ਦੀ ਗੱਲ ਕਹੀ ਅਤੇ ਮਾਤ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦਿਆਂ ਸਾਇੰਸ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਅਨੁਵਾਦ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾ ਕੇ ਸਾਇੰਸ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਰੁਚੀ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨ ਦਾ ਮੁੱਲਵਾਨ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ। ਪਿੰਰਸੀਪਲ ਸਰਵਨ ਸਿੰਘ ਕੈਨੇਡਾ ਨੇ ਕਬੱਡੀ ਦੀ ਕੁਮੈਂਟਰੀ ਰਾਹੀਂ ਭੁੱਲੇ ਵਿਸਰੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਦੇ ਵਿਰਸੇ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵ ਦੇਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਡਾ. ਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬੀ ਪਛਾਣ ਦੇ ਮਸਲੇ ’ਤੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਕੈਨੇਡਾ, ਅਵਤਾਰਜੀਤ ਧੰਜਲ ਇੰਗਲੈਂਡ, ਅਮਰਜੀਤ ਗਰੇਵਾਲ, ਡਾ. ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਧਾਲੀਵਾਲ, ਡਾ. ਸੁਹਿੰਦਰਬੀਰ ਅਤੇ ਨਵਤੇਜ ਰੰਧਾਵਾ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਡਾਇਸਪੋਰਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ’ਤੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ। ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਮੰਡਲ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੇ ਪਰਚਿਆਂ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ। ਕੈਨੇਡਾ ਤੋਂ ਆਏ ਡਾ. ਬਲਵਿੰਦਰ ਕੌਰ ਬਰਾੜ ਨੇ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਵਿਚ ਖੀਵੇ ਹੁੰਦਿਆਂ ਭਾਵਪੂਰਤ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਿਚ ਕਿਹਾ, ‘ਸਾਡੀ ਔਲਾਦ ਤਾਂ ਸਾਡੀ ਭੌਤਿਕ ਜਾਇਦਾਦ ਨੂੰ ਸਾਂਭਦੀ ਹੈ ਪਰ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਾਡੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸਾਂਭਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਗਲੀਆਂ ਪੀੜੀਆਂ ਤੱਕ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।’

ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਦੇ ਅਗਲੇ ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਮੰਡਲ ਵਿਚ ਡਾ. ਜਸਪਾਲ ਕੌਰ ਕਾਂਗ, ਡਾ. ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਹਰਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਚਹਿਲ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਕੋਆਰਡੀਨੇਟਰ ਡਾ. ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੈਣੀ ਅਤੇ ਕੋ-ਕੋਆਰਡੀਨੇਟਰ ਡਾ. ਰਾਜਵੰਤ ਕੌਰ ਸਨ। ਇਸ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿਚ ਕੁੱਲ 12 ਪਰਚੇ ਪੜੇ ਗਏ। ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਭਾਸ਼ਣ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਿਆਂ ਡਾ. ਜਸਪਾਲ ਕੌਰ ਕਾਂਗ ਨੇ ਵਿਭਾਗ ਨੂੰ ਕਾਨਫ਼ਰੰਸ ਦੀ ਵਧਾਈ ਦਿੱਤੀ। ਡਾ. ਜਗਦੀਸ਼ ਕੌਰ ਨੇ ਨਾਰੀ ਡਾਇਸਪੋਰਾ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿਸ਼ੇ ’ਤੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ। ਡਾ. ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਖੇਤਰੀ ਪੱਧਰ ਤੋਂ ਉਪਰ ਉਠ ਕੇ ਗਲੋਬਲ ਪਛਾਣ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਡਾ. ਧਨਵੰਤ ਕੌਰ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਆਧਾਰ ’ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਪਛਾਣ ਸਬੰਧੀ ਉਭਰਦੇ ਤੱਥਾਂ ’ਤੇ ਰੌਸ਼ਨੀ ਪਾਈ। ਡਾ. ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਰਚੇ ਵਿਚ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਤੀਜੀ ਪੀੜੀ ਦੀ ਹੋਣੀ ਦਾ ਚਿਤਰਨ ਕੀਤਾ। ਡਾ. ਹਰਜਿੰਦਰ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਵਾਲੀਆ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਪਛਾਣ ਹਿਤ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਰੋਲ ਦੀ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ। ਡਾ. ਬਲਵੀਰ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਹੋਰਨਾਂ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰਕੇ ਹੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਪਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧਾਵਾਲੀਆ ਨੇ ਸਿੱਖ ਪਛਾਣ ਦੀ ਸਥਾਪਤੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ ਨੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਲੋੜਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਸ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿਚ ਪਰਚੇ ਪੜਨ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿਚ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਹੁੰਦਲ, ਅਸ਼ੋਕ, ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਕਿਰਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਸ਼ਾਮੀਂ ਛੇ ਵਜੇ ਕਲਾ ਭਵਨ ਵਿਚ ਪਰਮਜੀਤ ਕੱਟੂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਤ ਲਘੂ ਫ਼ਿਲਮ ‘ਅੱਡਾ ਖੱਡਾ’ ਵਿਖਾਈ ਗਈ ਅਤੇ ਅਰਵਿੰਦ ਦਮਨ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਤ ਗ਼ੈਰ ਰਿਵਾਇਤੀ ਤੌਰ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਫ਼ਿਲਮ ‘ਸੁਪਨੇ ’ਚ ਗੁਆਚਿਆ ਸੁਪਨਾ’ ਦਿਖਾਈ ਗਈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਡਾਇਸਪੋਰਾ ਹੰਢਾ ਰਹੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਅਸਲੀਅਤ ਬਿਆਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਪਰੰਤ ਹੋਏ ਕਵੀ ਦਰਬਾਰ ਵਿਚ ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ, ਨਿਰਮਲ ਕੌਰ ਗਿੱਲ ਕੈਨੇਡਾ, ਦਲਬੀਰ ਕੌਰ, ਆਤਮਾ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ, ਸ਼ਮਸ਼ੇਰ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ, ਸਤੀਸ਼ ਗੁਲਾਟੀ, ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਛੀਨਾ ਸਮੇਤ ਦੇਸੀ ਤੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਆਪੋ ਅਪਣੇ ਕਲਾਮ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ। ਇਸ ਸ਼ਾਇਰਾਨਾ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਅੰਜ਼ਾਮ ਵੱਲ ਲਿਜਾਂਦਿਆਂ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਵਜੋਂ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕਰ ਰਹੇ ਵਾਈਸ ਚਾਂਸਲਰ ਡਾ. ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਹਿੰਦੀ ਅਧਿਆਪਕ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਆ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਸ਼ਿਅਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ,

‘ਅਬ ਤੋਂ ਏਕ ਮਜ਼ਹਬ ਐਸਾ ਭੀ ਚਲਾਇਆ ਜਾਏ,
ਜਿਸ ਮੇਂ ਇਨਸਾਨ ਕੋ ਇਨਸਾਨ ਬਨਾਇਆ ਜਾਏ’।

ਕਾਨਫ਼ਰੰਸ ਦੇ ਤੀਜੇ ਅਤੇ ਅਖ਼ੀਰਲੇ ਦਿਨ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸੈਸ਼ਨ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਡਾ. ਬਲਕਾਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਛੀਨਾ ਨੇ ਕੀਤੀ। ਸੰਚਾਲਨ ਡਾ. ਗੁਰਜੰਟ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸੈਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ 16 ਪਰਚੇ ਪੜੇ ਗਏ। ਡਾ. ਖ਼ੁਸ਼ਵਿੰਦਰ ਕੌਰ ਨੇ ‘ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੇ ਪ੍ਰਵਾਸ ’ਚੋਂ ਕੀ ਖੱਟਿਆ ਕੀ ਗਵਾਇਆ’ ਵਿਸ਼ੇ ’ਤੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ। ਰਵਿੰਦਰ ਰਵੀ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਬਦਲਦਾ ਪਰਿਪੇਖ, ਸੁਖਪਾਲ ਕੌਰ ਨੇ ਨਵਤੇਜ ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਅਜਮੇਰ ਰੋਡੇ ਦੀਆਂ ਕਾਵਿ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ, ਚਰਨਜੀਤ ਕੌਰ ਨੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਨਰ-ਨਾਰੀ ਦੀ ਤਲਾਸ਼, ਡਾ. ਰਵਨੀਤ ਕੌਰ ਨੇ ਨਗੇਂਦਰ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਅਧਾਰਤ ਅਤੇ ਪਰਮਜੀਤ ਕੱਟੂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਹੋਂਦ ਅਤੇ ਪਛਾਣ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਅਣਛੋਹੇ ਮਸਲਿਆਂ ’ਤੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਿਮਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਇਕਬਾਲ ਭੋਮਾ, ਡਾ. ਭੀਮਇੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਜੇ. ਡੀ. ਸੇਖੋਂ, ਡਾ. ਸੁਮਨਦੀਪ ਕੌਰ, ਡਾ. ਕੁਲਬੀਰ, ਡਾ. ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੈਣੀ, ਡਾ. ਗੁਰਮੁਖ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਡਾ. ਮੋਹਨ ਤਿਆਗੀ ਨੇ ਆਪੋ ਅਪਣੇ ਪਰਚਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਡਾਇਸਪੋਰਕ ਮਸਲਿਆਂ ’ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਰੱਖੇ।

ਅੰਤਲੇ ਅਤੇ ਸੰਪੰਨ ਸੈਸ਼ਨ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਡਾ. ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ ਵਾਈਸ ਚਾਂਸਲਰ, ਡਾ. ਏ. ਐਸ. ਚਾਵਲਾ ਰਜਿਸਟਰਾਰ ਅਤੇ ਫ਼ਿਲਮ ਅਦਾਕਾਰਾ ਰਮਾ ਵਿੱਜ ਨੇ ਕੀਤੀ। ਸੰਚਾਲਨ ਡਾ. ਸਤੀਸ਼ ਵਰਮਾ ਨੇ ਕੀਤਾ। ਕਾਨਫ਼ਰੰਸ ਰਿਪੋਰਟ ਡਾ. ਤੇਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਡੀਨ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੇ ਪੜੀ। ਸਮਾਪਤੀ ਭਾਸ਼ਣ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਿਆਂ ਡਾ. ਮਨਜੀਤਇੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਡਾਇਸਪੋਰਾ ਸੰਕਲਪ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿਚ ਉਚਿਤ ਪਹੁੰਚ ਦਾ ਖ਼ੁਲਾਸਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਡਾ. ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਭਾਸ਼ਨ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਭਾਗ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮਲ ਡੈਲਗੇਟਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਈ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਤੋਂ ਵੀ ਅਜਿਹੇ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਆਸ ਪ੍ਰਗਟਾਈ। ਧਨਵਾਦ ਕਰਨ ਦੀ ਰਸਮ ਡਾ. ਏ. ਐਸ. ਚਾਵਲਾ ਰਜਿਸਟਰਾਰ ਨੇ ਅਦਾ ਕੀਤੀ। ਸਫ਼ਲਤਾ ਵੱਲ ਵਧੀ ਇਸ ਕਾਨਫ਼ਰੰਸ ਦੀ ਅਗਲੀ ਕੜੀ ਲਈ ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਤੱਕ ਦੀ ਉਡੀਕ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਲੈ ਕੇ ਸ਼ਾਮਲ ਡੈਲਗੇਟ ਆਪੋ ਅਪਣੇ ਮੁਲਕਾਂ ਨੂੰ ਵਿਦਾ ਹੋ ਗਏ।

Day & Night ਟੀ ਵੀ ਤੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਤੇ ਚਰਚਾ
ਹਿੱਸਾ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ, ਡਾ; ਬਲਦੇਵ ਕੰਦੋਲਾ, ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋ: ਰਾਜਿੰਦਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ