ਸੁਨੇਹਾ ਆਇਆ ਫੁੱਲਾਂ ਦਾ - ੨  

ਇਹ ਛੇਵੀਂ ਛੋਹ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਬੜਾ ਜਬਰਦਸਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਕੁਝ ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਹੀ ਸੁਨੇਹਾ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਖਿੜੇ ਹੋਏ ਫੁੱਲਾਂ ਨੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋਕੇ, ਮਹਿਕ ਦਾ ਕੋਠਾ ਭਰ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਘੱਲਿਆ। ਇਸ ਖੂਬਸੂਰਤ ਸੁਨੇਹੇ ਨੇ ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਖਲਬਲੀ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਹਾਲੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਹੀ ਕਸ਼ਮੀਰ ਹੋਕੇ ਆਇਆ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਏਨੀ ਛੇਤੀ ਉਥੇ ਜਾਣ ਦਾ ਕੋਈ ਚਾਅ ਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਰ ਫੁੱਲਾਂ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਟਿਕਣ ਨਹੀਂ ਸੀ ਦੇ ਰਿਹਾ। ਮਨ ਨੂੰ ਪੱਕਾ ਜਿਹਾ ਕੀਤਾ ਤੇ ਤੁਰ ਪਏ ਕਾਰ ਤੇ ਚੜ੍ਹ ਕਿ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵੱਲ ਨੂੰ। ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਮੇਰੀ ਬੇਟੀ ਯਾਸਮੀਨ ਜੋ ਲੈਂਡਸਕੇਪਿੰਗ ਤੇ ਇੰਨਟੀਰੀਅਰ ਡੀਜ਼ਾਇਨਰ  ਦੀ ਮਾਸਟਰਜ਼ ਹੈ ਤੇ ਇੱਕ ਦੋਸਤ ਜਸਦੀਪ, ਹਾਇਕੂ ਲੇਖਕ ਤੇ ਉਸਦੀ ਪੇਂਟਿੰਗ ਕਲਾਕਾਰ ਪਤਨੀ ਡੇਜ਼ੀ ਸਨ। ਸਵੇਰੇ 4 ਵਜੇ ਉੱਠ ਕਿ ਤਿਆਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਤੇ ਸਾਢੇ ਚਾਰ ਵਜੇ ਨੂੰ ਲੁਧਿਆਣਿਓ ਚਾਲੇ ਪਾ ਦਿੱਤੇ। 7 ਅਪ੍ਰੈਲ ਦਾ ਮੌਸਮ ਮਿੱਠਾ ਜਿਹਾ ਸੀ। ਗੱਡੀ ਦਾ ਮੀਟਰ ਜ਼ੀਰੋ ਜ਼ੀਰੋ ਕਰ ਲਿਆ। ਨੈਵੀਗੇਟਰ ਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦਾ ਰਸਤਾ ਭਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਲਗਭਗ 600 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਰਾਹ ਦਸ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਦਾ ਟਾਇਮ ਰਾਤ ਦੇ 11 ਵਜੇ ਦਾ ਦਸ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਖੈਰ ਇਹ ਕੋਈ ਫਿਕਰ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਨੈਵੀਗੇਟਰ ਅਕਸਰ 50 ਦੀ ਸਪੀਡ ਤੇ ਵਕਤ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਜਲੰਧਰ ਤੱਕ ਤਾਂ ਸੂਰਜ ਦੇਵਤੇ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਹੀ ਨਾ ਹੋਏ। ਜਲੰਧਰੋਂ ਬਾਅਦ ਸੜਕ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸੇ ਕਮਾਲ ਦੀ ਹਰਿਆਲੀ ਸੀ। ਸੜਕ ਪਾਣੀ ਵਰਗੀ ਸੀ। ਭੋਗਪੁਰ ਤੱਕ ਤਾਂ ਪਤਾ ਹੀ ਨਾ ਲੱਗਾ ਕਦ ਪਹੁੰਚ ਗਏ। ਇੱਕੋ ਦੋ ਚਾਰ ਮਿੰਟ ਲਈ ਬ੍ਰੇਕ ਲਾਈ ਤੇ ਫੇਰ ਤੁਰ ਪਏ। ਅੱਗੇ ਸੜਕ ਬਣ ਰਹੀ ਸੀ। ਕਦੇ ਟਰੈਫਿਕ ਇਕ ਪਾਸੇ ਤੇ ਕਦੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ। ਟਾਂਡੇ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਉਰ੍ਹੇ ਜਾਮ ਲੱਗਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਕਿਸੇ ਟਰੱਕ ਵਾਲੇ ਨੇ ਪੁੱਠੇ ਪਾਸਿਓਂ ਟਰੱਕ ਸੜਕ ਤੇ ਵਾੜ ਲਿਆ ਸੀ ਤੇ ਉਤੋਂ ਇੱਕ ਕਾਹਲੇ ਬਸ ਡਰਾਇਵਰ ਨੇ ਬਸ ਜਾ ਫਸਾਈ। ਲਾਇਨ ਕਾਫੀ ਲੰਮੀ ਲਗਦੀ ਸੀ। ਪੁਰਾਣੇ ਤਜ਼ਰਬੇ ਨੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਤੇ ਮੈਂ ਗੱਡੀ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਵਾਲੀ ਲਿੰਕ ਰੋਡ 'ਤੇ ਪਾ ਲਈ। ਇਹ ਲਿੰਕ ਰੋਡ ਸਾਨੂੰ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਵਾਲੀ ਸੜਕ ਤੇ ਲੈ ਗਈ। ਇੱਥੋਂ ਅਸੀਂ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਮੁੜ ਗਏ ਤੇ ਸਿੱਧੇ ਟਾਂਡੇ ਵਾਲੇ ਚੌਂਕ ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਏ। ਇੱਥੋਂ ਸਫਰ ਅਸਾਨ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਪਿੱਛੇ ਸਾਰੀ ਟਰੈਫਿਕ ਫਸੀ ਹੋਈ ਸੀ ਤੇ ਸੜਕ ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਪੂਰਨ ਤੌਰ 'ਤੇ ਖਾਲੀ ਸੀ।

ਪਠਾਨਕੋਟ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਉਚੀ ਸੜਕ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਮਨਮੋਹਕ ਲੱਗਿਆ। ਇੱਥੇ ਬਣੇ ਨਵੇਂ ਫਲਾਈਓਵਰ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਝੱਟ ਦੇਣੇ ਸ਼ਹਿਰੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ। ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਸਤਲੁਜ ਦਾ ਪੁਲ ਪਾਰ ਕੀਤਾ ਤੇ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਦੂਜਾ ਦਰਿਆ ਬਿਆਸ ਵੀ ਪਾਰ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਪਠਾਨਕੋਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਸੀਂ ਤੀਸਰੇ ਦਰਿਆ ਰਾਵੀ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ। ਇੱਥੋਂ ਛੇਤੀ ਬਾਅਦ ਹੀ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦਾ ਬੈਰੀਅਰ ਆ ਗਿਆ ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਾਡੇ ਪ੍ਰੀਪੇਡ ਫੋਨ ਬੰਦ ਹੋ ਗਏ। ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪਹਿਲੋਂ ਪਤਾ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਦੋ ਫੋਨ ਪੋਸਟ ਪੇਡ ਲੈਕੇ ਤੁਰੇ ਸੀ। ਲਗਭਗ 50 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੇ ਸਾਂਬਾ ਕਸਬਾ ਆ ਗਿਆ। ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਬਰਸਾਤੀ ਦਰਿਆ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਦੇ ਹੀ ਅਸੀਂ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਮਾਨਸਰ ਝੀਲ ਵਲ ਨੂੰ ਮੁੜ ਗਏ। ਇਹ ਝੀਲ ਇੱਥੋਂ 20 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੈ। ਪਰ ਝੀਲ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਾ ਰਸਤਾ ਬਹੁਤ ਕਮਾਲ ਦਾ ਹੈ। ਅੰਬਾਂ ਤੇ ਬੂਰ ਦਾ ਮਣਾਂ ਮੂੰਹ ਖਿਲਾਵਾੜ ਤੇ ਸਿੱਧੇ ਸਪਾਟ ਕਟੇ ਹੋਏ ਪਹਾੜਾਂ ਤੇ ਉੱਤੇ ਚਰਵਾਹਿਆਂ ਦੀਆਂ ਡੰਡੀਆਂ ਅਲੌਕਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪੱਕੀਆਂ ਕਣਕਾਂ ਵਿਚ ਸੋਹਣੇ ਸਾਫ ਸੁਥਰੇ ਘਰ ਤੇ ਲਾਲ ਜੰਗਲੀ ਫੁੱਲ ਤੇ ਕਿਤੇ ਕਿਤੇ ਨਵੇਂ ਚਮਕਦੇ ਪਿੱਪਲਾਂ ਦੇ ਪੱਤੇ। ਮਾਨਸਰ ਝੀਲ ਪਹਾੜ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ ਪਰ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਸੈਲਾਨੀ ਥਾਵਾਂ ਵਾਂਗ ਉਵੇਂ ਹੀ ਸੰਭਾਲ ਖੁਣੋਂ ਬੇਜਾਰ ਹੈ। ਖੈਰ ਅੱਗੇ 5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੇ ਰਣਜੀਤ ਸਾਗਰ ਵਾਲੀ ਸੜਕ ਨਾਲ ਆ ਰਲਦੀ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਵਲੇਵੇਂ ਖਾਂਦੀ ਖੂਬਸੂਰਤ ਸੜਕ, ਨਾ ਮਾਤਰ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਲੈਕੇ ਊਧਮਪੁਰ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਤਕਰੀਬਨ 50 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਚਾਏ ਸਗੋਂ ਜੰਮੂ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਭੀੜ ਤੇ ਸਮਾਂ ਵੀ ਬਚਾਇਆ। ਰਾਹ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਫੁੱਲਾਂ ਲੱਦੇ ਅੰਬ ਥੱਲੇ ਬੈਠ ਕਿ ਤਾਜ਼ੀ ਚਾਹ ਪੀਤੀ। ਇੱਥੇ ਸਾਹਮਣੇ ਬੱਚੇ ਪਹਾੜ ਤੋਂ ਰੋੜੇ ਤੇ ਪੱਥਰ ਥੈਲੇ ਖੱਡ ਵਿਚ ਸੁੱਟਣ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣਾ ਬਚਪਨ ਯਾਦ ਆ ਗਿਆ।

ਊਧਮਪੁਰ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। 1972 ਵਿਚ ਇਹ ਮੁੱਖ ਸੜਕ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਪਰ ਹੁਣ ਮੁੱਖ ਸੜਕ ਇਸਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਲੰਘਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਥਾਂ ਪੰਜਾਬ ਵਾਂਗ ਗਰਮ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਰੇਲਵੇ ਲਾਇਨ ਵੀ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਇਹ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਵਪਾਰ ਦਾ ਦਰਵਾਜਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਦੀ ਚਹਿਲ ਪਹਿਲ ਪਹਾੜੀ ਸਕੂਨ ਤੋਂ ਕੋਹਾਂ ਦੂਰ ਜਾਪਦੀ ਹੈ। ਕਸ਼ਮੀਰ ਦਾ ਅਸਲੀ ਸਫਰ ਇੱਥੋਂ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਇੱਕ ਅਸੂਲ ਨਾਲ ਚਲਦੀ ਹੈ। ਉਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਹੇਠੋਂ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਰਾਹ ਦੇਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਹੁਣ ਸਟੇਟ ਬੱਸਾਂ ਘਟ ਚੱਲਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਸੂਮੋ, ਟਵੇਰਾ ਗੱਡੀਆਂ ਟੈਕਸੀ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਚਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਪ੍ਰੈਲ ਦਾ ਇਹ ਹਫਤਾ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਇਸ ਕਰਕੇ ਇੱਕਾ ਦੁੱਕਾ ਹੀ ਸੈਲਾਨੀ ਟਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਵੀ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਦੇ, ਬਾਕੀ ਸਭ ਕਸ਼ਮੀਰ ਲੋਕ ਹੀ ਸਫਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਸੜਕ ਕਾਫੀ ਖਾਲੀ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦਾ ਨਜ਼ਾਰਾ ਕਾਫੀ ਸੁੰਦਰ ਸੀ। ਅਨਾਰਾਂ ਦੇ ਫੁੱਲ, ਚਿੱਟੇ ਆੜੂਆਂ ਤੇ ਪੱਥਰ ਨਾਖਾ ਦੇ ਫੁੱਲ ਅਤੇ ਬੇਸ਼ਮਾਰ ਚਿੱਟੀਆਂ ਭੇਡਾਂ ਤੇ ਲੰਮੇ ਵਾਲਾਂ ਤੇ ਲੰਮੇ ਸਿੰਗਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਬੱਕਰੀਆਂ ਅਕਸਰ ਰਾਹ ਰੋਕ ਲੈਂਦੀਆਂ ਸਨ ਜਾਂ ਫਿਰ ਪਹਾੜਾਂ ਤੇ ਖਿਲਰੇ ਮੋਤੀਆਂ ਵਾਂਗ ਲੱਗਦੀਆਂ ਸਨ। ਦਿਲ ਕਰਦਾ ਸੀ ਇਹਨਾਂ ਵਿਚ ਜਾਕੇ ਬੈਠ ਜਾਈਏ, ਪਰ ਸਫਰ ਵੀ ਮੁਕਾਉਣਾ ਸੀ। ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਇੱਕ ਸੋਹਣੀ ਜਿਹੀ ਚੀਲਾਂ ਦੀ ਛਾਂ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਵੇਖ ਕਿ ਅਸੀਂ ਘਰੋਂ ਲਿਆਂਦੇ 2–2 ਪਰੌਂਠੇ ਰਗੜ ਦਿੱਤੇ। ਚਾਹ ਸਾਹਮਣੇ ਇੱਕ ਦੁਕਾਨਦਾਰ ਨੇ ਬੜੇ ਸਲੀਕੇ ਨਾਲ ਥਰਮਸ ਵਿਚ ਪਾ ਕਿ ਲਿਆਂਦੀ। ਚੰਗੀ ਚਾਹ ਨੇ ਥਕਾਵਟ ਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਤੇ ਅੱਗੇ ਚਾਲੇ ਪਾ ਦਿੱਤੇ। ਮੇਰੇ ਤਿੰਨੇ ਸਾਥੀ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕਸ਼ਮੀਰ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ 'ਹਾਏ' 'ਆਹਾ' ਤੇ 'ਰੁਕੋ–ਰੁਕੋ', 'ਫੋਟੋ' ਖਿਚ ਲੈਣ ਦਿਓ' ਦੀ ਮੁਹਾਰਨੀ ਨੂੰ ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਵਾਰੀ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਦੇਂਦਾ ਸਾਂ। ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਸੀ, ਇਹ ਉਤੇਜਨਾ ਹੀ ਹੈ ਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਪਹੁੰਚ ਕਿ ਇਹ ਸਭ ਛੋਟਾ ਛੋਟਾ ਹੀ ਲੱਗਣਾ ਸੀ। ਉਤੋਂ ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਖਿਆਲ ਸੀ ਕਿ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਪਹੁੰਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਬਾਕੀ ਮੀਂਹ ਹਨ੍ਹੇਰੀ ਦਾ ਵੀ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੇਰੇ ਮਨ ਵਿਚ ਸੀ ਕਿ ਦਿਨ ਰਹਿੰਦੇ ਜਵਾਹਰ ਟਨਲ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਘਾਟੀ ਦੀ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਦਿਨੇ ਦਿਨੇ ਮਾਣੀ ਜਾਵੇ। ਇਹ ਤਾਂ ਹੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਸੀ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਸੁਰੰਗ ਪਾਰ ਕਰ ਲਈ ਜਾਵੇ। ਇੱਥੇ ਹੀ ਅਸੀਂ ਚੌਥੇ ਦਰਿਆ ਚਨਾਬ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ। ਸਾਫ ਤੇਜ਼ ਚਲਦਾ ਪਾਣੀ, ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਕਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮਨ ਤੇ ਤਨ ਵਿਚ ਵਹਾਈ ਤੁਰਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਪੱਥਰਾਂ ਨਾਲ ਟਕਰਾਉਂਦਾ ਵੀ ਸ਼ਾਂਤ ਚਿੱਤ ਜਾਪ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਪਾਣੀ ਦਾ ਸ਼ੋਰ ਸੰਗੀਤ ਪੈਦਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਸਰੁੰਗ ਤੋਂ ਤਕਰੀਬਨ 2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪਹਿਲੋਂ ਅਸੀਂ ਰੁਕ ਗਏ। ਇੱਥੇ ਠੰਡੀ ਹਵਾ ਚਲ ਰਹੀ ਸੀ। ਚਸ਼ਮੇ ਦਾ ਪਾਣੀ ਕਾਫੀ ਠੰਡਾ ਸੀ। ਚਾਹ ਵਾਲੇ ਨੇ ਵਾਹਵਾ ਸੁਆਦੀ ਚਾਹ ਬਣਾਈ। ਇੱਥੇ ਚਾਹ ਵਿਚ ਮਲਾਈ ਪਾਉਣ ਦਾ ਰਿਵਾਜ਼ ਹੈ। ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਚਾਹ ਵਿਚ ਪਾਉਣ ਨਾ ਪਾਉਣ ਪਰ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਮਲਾਈ ਪਾਕੇ ਹੀ ਚਾਹ ਦੇਂਦੇ ਹਨ। ਦਿਨ ਕਾਫੀ ਖੜਾ ਸੀ।

ਜਵਾਹਰ ਟਨਲ ਤਕਰੀਬਨ ਢਾਈ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬੀ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਦੇ ਹੀ ਨਜ਼ਾਰਾ ਬਦਲ ਗਿਆ। ਸਮਝੋ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਦਾ ਜਾਮਾ ਹੀ ਬਦਲ ਜਾਵੇ। ਅਕਾਸ਼, ਬਦਲ, ਪਹਾੜ, ਬਰਫ, ਫੁਲ, ਦਰਖਤ, ਪੱਤੇ, ਹਵਾ ਸਭ ਇੰਜ ਲੱਗਦਾ ਸੀ ਕਿ ਹੁਣੇ ਹੁਣੇ ਹੀ ਜਨਮੇ ਹਨ। ਕਾਰ ਰੋਕ ਕਿ ਬੇਸ਼ੁਮਾਰ ਫੋਟੋਆਂ ਖਿੱਚੀਆਂ। ਇੱਥੇ ਹੀ ਸਾਨੂੰ ਪੁੱਠੇ ਖਿੜਨ ਵਾਲੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦੇ ਬੇਸ਼ੁਮਾਰ ਪੌਦੇ ਮਿਲੇ। ਇੱਕ ਮੋੜ ਮੁੜਦੇ ਹੀ ਪੂਰੀ ਕਸ਼ਮੀਰ ਘਾਟੀ ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਪਈ। ਵਾਹ ਤੇਰੀ ਕੁਦਰਤ, ਸਹੀ ਮਾਇਨਿਆਂ ਵਿਚ ਜੰਨਤ ਦਾ ਨਜ਼ਾਰਾ ਪੀਲੇ ਸਰ੍ਹੋਂ ਦੇ ਖੇਤ, ਹਰੀਆਂ ਕਣਕਾਂ, ਕਾਲੇ ਪਹਾੜ, ਚਿੱਟੀਆਂ ਬਰਫਾਂ ਤੇ ਨੀਲਾ ਅਸਮਾਨ, ਰੰਗਾਂ ਦੀ ਭਰਪੂਰ ਕੈਨਵਸ। ਤੋਤੇ ਰੰਗੇ ਚਿਨਾਰ ਦੇ ਪੱਤੇ, ਵਿਲੋ ਦੀਆਂ ਲਗਰਾਂ, ਚਿੱਟੇ ਨਾਖਾਂ ਦੇ ਫੁੱਲ ਤੇ ਗੁਲਾਬੀ ਅਲੂਚਿਆਂ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਭਰੀਆਂ ਟਾਹਣੀਆਂ ਤੇ ਨਾਲ ਵਗਦਾ ਛੋਟਾ ਦਰਿਆ, ਸਾਨੂੰ ਸ਼ੁਦਾਈ ਕਰਨ ਵਿਚ ਕੋਈ ਕਸਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਛੱਡ ਰਿਹਾ। ਅਸੀਂ ਰੁਕਦੇ ਵੀ ਗਏ ਤੇ ਤੁਰਦੇ ਵੀ ਗਏ। ਡੁਬਦਾ ਸੂਰਜ ਆਪਣੇ ਹੀ ਰੰਗ ਬਖੇਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਪਾਸੇ ਦੀ ਬਰਫ ਨੂੰ ਸੁਨਿਹਰੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤੇ ਸਾਹਮਣੇ ਪਈ ਬਰਫ ਨੂੰ ਲਾਲ ਪੀਲੀ ਅੱਗ ਲਗਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਲੋਕ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਰਹੇ ਸੀ। ਕੋਈ ਚਾਰਾ ਚੁੱਕੀ, ਕੋਈ ਪਾਣੀ ਚੁੱਕੀ ਤੇ ਕੋਈ ਡੰਗਰਾਂ ਨੂੰ ਹੱਕੀ ਤੁਰਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਘੁਸਮੁਸਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਸਾਨੂੰ ਵੀ ਰਾਹ ਲੱਭਣਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਤਕਰੀਬਨ ਇੱਕ ਘੰਟੇ ਦੇ ਸਫਰ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਸਿਰੀਨਗਰ ਦੇ ਪਹਿਲੋਂ ਹੀ ਪੰਜਵੇਂ ਦਰਿਆ ਜੇਹਲਮ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤੇ ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪੜਾਅ ਤੇ ਪਹੁੰਚਾ ਦਿੱਤਾ। ਰੋਟੀ ਖਾਧੀ ਤੇ ਦੂਸਰੇ ਦਿਨ ਦੇ ਸੁਫਨੇ ਲੈਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਕੇ ਘੂਕ ਥਕਾਵਟਾਂ ਲਾਹੀਆਂ।

ਸੁਨੇਹਾ ਆਇਆ ਫੁੱਲਾਂ ਦਾ - ੨  

ਦਰਿਆ ਚਨਾਬ

ਕਸ਼ਮੀਰ