ਦੁਸਿਹਰੇ ਦਾ ਦਿਨ ਨਜ਼ਦੀਕ ਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਦੁਸਿਹਰਾ ਦੇਖਣ ਦਾ ਬੜਾ ਚਾਅ ਸੀ। ਬੱਚੇ ਬੜੇ ਖ਼ੁਸ਼ ਸਨ। ਸਾਰਿਆਂ ਬੜੇ ਚਾਈਂ-ਚਾਈਂ ਦੁਸਿਹਰਾ ਦੇਖਣ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਤਕਰੀਬਨ ਅੱਧਾ ਘੰਟਾ - 25 ਮਿੰਟ ਦਾ ਪੈਂਡਾ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਕਿ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਗਰਾਉਂਡ ਵਿੱਚ ਦੁਸਿਹਰਾ ਲੱਗਦਾ ਸੀ। ਗਰਾਉਂਡ ਵਿੱਚ ਰਾਵਣ, ਮੇਘਨਾਥ ਅਤੇ ਕੁੰਭਕਰਨ ਦੇ ਪੁਤਲੇ ਖੜੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਪਟਾਖਿਆਂ ਦਾ ਸ਼ੋਰ-ਸ਼ਰਾਬਾ ਸੀ। ਰੰਗ-ਬਰੰਗੀਆਂ ਆਤਿਸ਼-ਬਾਜ਼ੀਆਂ ਚਲ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਤਰਾਂ-ਤਰਾਂ ਦੇ ਗਬਾਰੇ ਆਕਾਸ਼ ਵੱਲ ਉਡਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਦੁਸਿਹਰੇ ਦਾ ਇਹ ਨਜ਼ਾਰਾ ਬੜਾ ਹੀ ਮਨਮੋਹਕ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਸੀ।

ਗਰਾਉਂਡ ਦੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਇੱਕ ਸਟੇਜ਼ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਕੁਝ ਇੱਕ ਗਿਣ-ਚੁਣੇ ਅਨਪੜ ਲੀਡਰਾਂ ਨੂੰ ਬਿਠਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਿੱਥੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਰਾਮ ਚੰਦਰ ਜੀ, ਮਾਤਾ ਸੀਤਾ, ਲਛਮਣ, ਹਨੂੰਮਾਨ ਤੇ ਉਸਦੀ ਸੈਨਾ ਹਾਥੀਆ-ਘੋੜਿਆਂ ’ਤੇ ਸਵਾਰ ਹੋ ਕੇ ਗਰਾਉਂਡ ਵੱਲ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਧਰ ਦੂਸਰੇ ਪਾਸੇ ਰਾਵਣ, ਮੇਘਨਾਥ, ਤੇ ਕੁੰਭਕਰਨ ਤੇ ਉਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸੇਨਾਵਾਂ ਵੀ ਹਾਥੀ ਘੋੜਿਆਂ ਉੱਤੇ ਸਵਾਰ ਹੋ ਕੇ ਗਰਾਉਂਡ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚੇ। ਦੋਨਾਂ ਸੇਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਯੁੱਧ ਆਰੰਭ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਸੀ। ਹੁਣ ਲਛਮਣ ਦੇ ਮੂਰਛਿਤ ਹੋਣ ਦਾ ਸੀਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਸਾਰੇ ਹੀ ਬੜੇ ਉਤਸੁੱਕਤਾ ਨਾਲ ਇਸ ਸੀਨ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣ ਰਹੇ ਸਨ ਤੇ ਸੋਚ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਹੁਣੇ ਹਨੂੰਮਾਨ ਜੀ ਲਛਮਣ ਲਈ ਮੂਰਛਾ ਤੋੜਣ ਵਾਲੀ ਬੂਟੀ ਲੈ ਕੇ ਆਉਣਗੇ। ਪਰ ਮੇਰੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਖ਼ਿਆਲ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਲਛਮਣ ਨੂੰ ਤਾ ਹਨੂੰਮਾਣ ਨੇ ਬੂਟੀ ਲਿਆ ਕੇ ਮੂਰਛਾ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਲਿਆਉਣ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਦੇਣਾ ਹੈ ਤੇ ਅੱਜ ਕਲ ਦੇ ਕਲਯੁੱਗ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਜੋ ਮੂਰਛਿਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਇਸ ਮੂਰਛਾ ਤੋਂ ਕੌਣ ਮੁਕਤ ਕਰੇਗਾ?

ਸਾਰੇ ਹੀ ਬੁਰਾਈ ਉਪਰ ਚੰਗਿਆਈ ਦੀ ਜਿੱਤ ਨੂੰ ਬੜੀ ਉਤਸੁੱਕਤਾ ਨਾਲ ਦੇਖ ਰਹੇ ਸਨ। ਹੁਣ ਯੁੱਧ ਦੇ ਖਤਮ ਹੋਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਰਾਵਣ ਨੂੰ ਤੀਰ ਨਾਲ ਮਾਰ ਕੇ ਰਾਵਣ, ਮੇਘਨਾਥ ਤੇ ਕੁੰਭਕਰਨ ਦੇ ਪੁਤਲਿਆਂ ਨੂੰ ਜਲਾਉਣ ਦਾ ਸਮਾ ਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉੱਪਰੋਂ ਸੂਰਜ ਵੀ ਛੁਪ ਗਿਆ ਸੀ। ਰਾਵਣ ਦਾ ਰੋਲ ਜਿਹੜਾ ਆਦਮੀਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਉਸ ਨੇ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਤੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਰਾਮ ਚੰਦਰ ਜੀ ਉਸ ਉੱਪਰ ਵਾਰ ਵਾਰ ਤੀਰ ਚਲਾ ਰਹੇ ਸਨ ਪਰ ਉਹ ਮਰਨ ਦਾ ਨਾਟਕ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਕਮੇਟੀ ਵਲੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਮਰਨ ਦਾ ਨਾਟਕ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ਼ਾਰੇ ਵੀ ਹੋ ਰਹੇ ਸਨ। ਦੋ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਫੜ ਕੇ ਵੀ ਲੰਮਾ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਪਰ ਉਹ ਫਿਰ ਉੱਠ ਕੇ ਖੜਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਮਰਨ ਨੂੰ ਹੀ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਮਿੰਨਤਾਂ ਤਰਲੇ ਕਰ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਮਰਨ ਲਈ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ।

ਰਾਵਣ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਉਪਰੰਤ ਹੁਣ ਰਾਵਣ, ਮੇਘਨਾਥ ਅਤੇ ਕੁੰਭਕਰਨ ਦੇ ਪੁਤਲਿਆਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਗਾਈ ਗਈ। ਸਾਰੇ ਹੀ ਆਪਣੇ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਸਨ। ਕੁਝ ਇੱਕ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਖਿਡਾਉਣੇ ਤੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਜਾਉਣ ਲਈ ਖਰੀਦ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਹ ਮਠਿਆਈ ਸ਼ਾਇਦ ਬੁਰਾਈ ਨੂੰ ਜਲਾਉਣ ਦੀ ਖ਼ਸ਼ੀ ਦੀ ਸੀ। ਮੈਂ ਵੀ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲਿਆ ਅਤੇ ਮਠਿਆਈ ਖਰੀਦੀ ਤੇ ਮੈਂ ਘਰ ਵੱਲ ਚਲ ਪਿਆ । ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਕੀ ਦੇਖਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਕੁਝ ਮਨਚਲੇ ਰਸਤੇ ’ਚ ਆ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਨਾਲ ਸ਼ਰਾਰਤਾਂ ਕਰ ਕੇ ਸਮਾਜਿਕ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਜਲਾ ਰਹੇ ਹਨ ਮੈਨੂੰ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਮਠਿਆਈ ਲੋਕਾਂ ਨੇਂ ਸਮਾਜਿਕ ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਜਲਾਉਣ ਦੀ ਖ਼ਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਖਰੀਦੀ ਸੀ ਜਾਂ ਫਿਰ ਬੁਰਾਈ ਨੂੰ ਜਲਾਉਣ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਖਰੀਦੀ ਸੀ।

ਬੱਚੇ ਬੜੇ ਹੀ ਖ਼ੁਸ ਸਨ। ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਿਆਂ ਵਕਤ ਮੇਰਾ ਮਨ ਦੁਸਿਹਰੇ ਵਿੱਚ ਸਟੇਜ ਉੱਤੇ ਬੈਠੇ ਰਾਵਣਾਂ ਵੱਲ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜੋ ਇਸ ਸਭ ਕਾਸੇ ਦੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਨ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਘੁਸ ਕੇ ਬੈਠੇ ਰਾਵਣਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਲਾ ਸਕੇ। ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਇਨਾਂ ਨਾਲ ਰਲ ਕੇ ਇਨਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਜਲਾ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਫਿਰ ਬੁਰਾਈ ਕਿਵੇਂ ਜਲ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਕਲਯੁਗ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਕੇਵਲ ਚੰਗਿਆਈ ਨੂੰ ਹੀ ਜਲਾਇਆ-ਦਫਨਾਂਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੈ ਸੋਚ ਰਿਹਾ ਸੀ ਰਾਵਣਾਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਜਲਾ ਨਹੀ ਸਾਂ ਸਕੇ ਜੋ ਕਿ ਉਸ ਸਟੇਜ ਉੱਤੇ ਬੈਠੇ ਹੋਏ ਉਹ ਲੀਡਰ ਸਨ ਜੋ ਅਜੇ ਵੀ ਜੀਵਤ ਹਨ। ਸਮਾ ਆਉਣ ਤੇ ਉਹ ਕਿਵੇਂ ਉਹ ਭਾਰਤ ਰੂਪੀ ਸੋਨੇ ਦੀ ਲੰਕਾ ਨੂੰ ਖਾਈ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਿਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸਮੱਸਿਆਂਵਾਂ ਦਾ ਉਤਪੰਨ ਹੋਣਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਸਿਆਂਵਾਂ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਨੂੰ ਦਿਨੋਂ ਜਲਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।

ਮੈਂ ਸੋਚ ਰਿਹਾ ਸੀ ਰਾਵਣ ਦੇ ਤਾਂ ਦਸ ਸਿਰ ਸਨ ਇਹ ਤਾਂ ਕਈ ਕਈ ਸਿਰ ਲੈ ਕੇ ਇਸ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਦੇ ਹੋਏ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਨਾਲ ਹੀ ਮੇਰੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਤਰਾਂ ਉਮੜ ਰਹੀਆਂ ਸਨ:

ਰਾਮ ਜਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ਏਥੇ ,
ਰਾਵਣ ਅਜੇ ਸੜਿਆ ਨਹੀਂ,
ਕਲਯੁੱਗ ਦੇ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਵਿੱਚ,
ਭਗਵਾਨ ਜਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪਰਸ਼ੋਤਮ ਲਾਲ ਸਰੇਏ
ਪਿੰਡ=ਧਾਲੀਵਾਲ ਕਾਦੀਆਂ,
ਡਾਕਘਰ:= ਬਸਤੀ=ਗੁਜ਼ਾਂ=ਜਲੰਧਰ।
ਮੋਬਾਇਲ ਨੰਬਰ:= 92175=44348

ਜਦ ਤੋਂ ਹੀ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਹੋਈ ਹੈ ਸਾਡਾ ਇਤਿਹਾਸ ਗਵਾਹੀ ਭਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਦੋ ਤਰਾਂ ਦੀਆ ਬਿਰਤੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਡੇਰਾ ਪਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅਰਥਾਤ ਇੱਥੇ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਲੋਕ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ-ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਤਾਂ ਨੇਕ ਤੇ ਸੱਚੇ-ਸੁੱਚੇ ਲੋਕ ਤੇ ਦੂਸਰੇ ਝੂਠੇ-ਕਪਟੀ ਤੇ ਬਦੀ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦ ਕਦੀ ਵੀ ਝੂਠ ਨੇ ਭਾਵ ਬਦੀ ਨੇ ਪੈਰ ਪਸਾਰਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਸੱਚ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਜ਼ਰੂਰ ਰੂਪਮਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਉਂਦਾ ਹੈ:

‘‘ ਸੱਚ ਬਰਾਬਰ ਤਪੁ ਨਹੀ । ਝੂਠ ਬਰਾਬਰ ਪਾਪ ॥ ’’

ਅਰਥਾਤ ਸੱਚ ਨੂੰ ਇੱਕ ਤਪੱਸ਼ਿਆ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਮੁਕਾਬਲਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਝੂਠ ਨੂੰ ਪਾਪ ਦਾ ਪਸਾਰਾ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਲੇਕਿਨ ਅੱਜ ਇਸ ਕਲਯੁਗੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਮੇਂ ਵੱਲ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰ ਕੇ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸੱਚ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ ਰੂਪ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਧਰੇ ਵੀ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਵੀ ਸਮੇਂ ਵੱਲ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰ ਕੇ ਕਿਹਾ ਸੀ:

‘‘ ਕੂੜ ਹੋਇਆ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵੇ ਲਾਲੋ। ’’

ਸੋ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਕੂੜ ਦਾ (ਝੂਠ) ਜਾਂ ਬਦੀ ਨੂੰ ਹੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਦੇਖਿਆ ਤੇ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਬਾਣੀ ਰਾਹੀਂ ਸੱਚ ਦਾ ਪੱਲਾ ਫੜਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਆ। ਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਹੀ ਸੱਚ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ:

‘‘ ਜਾ ਕੈ ਹਿਰਦੈ ਸਾਚਿ ਹੈ । ਤਾ ਕੈ ਹਿਰਦੈ ਆਪੁ॥ ’’

ਅਰਥਾਤ ਜਿਸ ਜੀਵ ਦੇ ਹਿਰਦੇ ਵਿੱਚ ਸੱਚ ਦਾ ਨਿਵਾਸ ਹੈ ਉੱਥੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਆਪ ਨਿਵਾਸ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਲੇਕਿਨ ਆਪਣੀ ਕਲਯੁਗੀ ਸਮੇਂ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵੱਲ ਗਹੁ ਨਾਲ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰ ਕੇ ਦੇਖੋ ਕਿ ਸੱਚ ਦਾ ਨਿਵਾਸ ਕਿੱਥੇ ਹੈ? ਇੱਕ ਸੱਚਾ-ਸੁੱਚਾ ਤੇ ਮੇਹਨਤੀ ਇਨਸਾਨ ਭੁੱਖ ਤੇ ਲਾਚਾਰੀ ਦਾ ਜੀਵਨ ਬਸਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤੇ ਕੂੜ-ਕਪਟੀ ਤੇ ਝੂਠੇ ਇਨਸ਼ਾਨਾਂ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਜੈ-ਜੈਕਾਰ ਕਰਦੀ ਫਿਰਦੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਇੱਕ ਇਨਸ਼ਾਨ ਜਿੰਨਾਂ ਹੀ ਕੂੜ ਤੇ ਕਪਟੀ ਹੈ ਉੰਨਾ ਹੀ ਉਹ ਵਧਦਾ-ਫੁਲਦਾ ਹੋਇਆ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਹਾਵਤ ਹੈ:

"ਰਾਜਨੀਤੀ ਗੁੰਡਿਆਂ ਦਾ ਖੇਲ ਹੈ"

ਇੱਥੇ ਭਗਵਾਨ ਅਰਥਾਤ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਵੀ ਪੋਲੀਟਿਕਸ ਅਰਥਾਤ ਰਾਜਨੀਤੀ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਜਦ ਕਿਸੇ ਮਹਾਪੁਰਸ਼ ਦਾ ਜਨਮ ਦਿਨ ਮਨਾਉਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਬੈਨਰਜ਼ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਇਨਾਂ ਬੋਰਡਾਂ ਤੇ ਬੈਨਰਾਂ ਉੱਤੇ ਉਸ ਮਹਾਪੁਰਸ਼ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਤਾਂ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਇਨਾਂ ਰਾਜਨੀਤੀਵਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਵੱਡੀਆਂ-ਵੱਡੀਆਂ ਕਰਕੇ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਰਥਾਤ ਮਹਾਪੁਰਸ਼ਾਂ ਤੋ ਇਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਦਿਖਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਫਿਰ ਇੰਨਾਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬੋਰਡਾਂ ਤੇ ਇਹ ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਮਿਲਦਾ ਹੈ:

‘‘ ਜਿਹੜੇ ਰਾਜਨੀਤੀਵਾਨਾਂ ਸਹਿ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ ਉਹ ਮੌਕਾ ਪ੍ਰਸਤਾ ਦੇ ਧੜੇ ਚੜਦੇ ਹਨ। ’’ ਕੀ ਉਸ ਵੇਲੇ ਅਸੀਂ ਉਨਾਂ ਮਹਾਂਪੁਰਸ਼ਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਵਚਨਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਇਨਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ। ਫਿਰ ਸੰਤ - ਮਹਾਪੁਰਸ਼ ਤਾਂ ਰਾਜਨੀਤੀ ਤੋਂ ਕੋਸ਼ਾਂ ਦੂਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਨਾਂ ਦਾ ਇਸ ਤਰਾਂ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕੀ ਨੇਕੀ ਜਿੱਤ ਰਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ?

ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਹੀ ਗੱਲ ਕਰ ਲਈਏ ਤਾਂ ਗੀਤ - ਸੰਗੀਤ ਸਾਡੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਹੀ ਹਿੱਸਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਨਾਂ ਗੀਤ-ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਗੀਤਕਾਰ ਤੇ ਗਾਇਕ-ਗਾਇਕਾਵਾਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਗੀਤਕਾਰ ਗੀਤ ਭੱਦੇ ਗੀਤ ਲਿਖ ਕੇ ਨੇਕੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਤੇ ਗਾਇਕ ਤੇ ਗਾਇਕਾਵਾਂ ਇਨਾਂ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਗਾ ਕੇ। ਅੱਜ ਜਿਸ ਤਰਾਂ ਦੇ ਗੀਤ ਗਾਏ ਤੇ ਫਿਲਮਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕੀ ਇਹ ਗੀਤ ਸੁਣ ਕੇ ਜਾ ਇਨਾਂ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਦੇਖ ਕੇ ਨੋਜ਼ਵਾਨ ਪੀੜੀ ਸੱਚ-ਮੁੱਚ ਹੀ ਨੇਕ ਬਣ ਪਾਏਗੀ? ਗੀਤ ਦੀ ਇੱਕ ਇਹ ਹੀ ਉਦਾਹਰਨ ਲੈ ਲਓ:

‘‘ ਜੇ ਨਾ ਘਰ ਦਿਆਂ ਨੇ ਤੋਰੀ ਯਾਰ ਤੇਰਾ ਕੱਢ ਕੇ ਲੈ ਜਾਊਗਾ। ’’

ਇੱਜ਼ਤ ਨਾਲ ਲਿਜਾਣ ਨਾਲ ਕੱਢ ਕੇ ਲਿਜਾਣਾ ਵੀ ਹੁਣ ਨੇਕੀ ਦਾ ਕੰਮ ਹੀ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਬਾਕੀ ਜੋ ਕੁਝ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਪਰੋਸਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕੀ ਉਸ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਪੂਰੀ ਫੈਮਲੀ ਜਾਂ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਧੀਆਂ-ਭੈਣਾਂ ਵਿੱਚ ਬੈਠ ਕੇ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ? ਇਸ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਨੇਕਦਿਲੀ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਕਿਸ ਤਰਾਂ ਮਾਣਦੇ ਹਾਂ?

ਹੁਣ ਨੌਕਰੀਆਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਲੈ ਲਓ, ਇਸ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਰਿਸ਼ਵਤਖੋਰੀ ਦਾ ਹੀ ਬੋਲਵਾਲਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਇਹ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਨੌਕਰੀ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਇਨਾ ਰਾਜਨੀਤੀਵਾਨਾਂ ਦੀ ਚਮਚਾਗਿਰੀ ਜਾਂ ਵਾਕਫ਼ੀਅਤ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਮਿਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਜਦ ਕਿ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਰੱਬ ਦੇ ਬਣਾਏ ਗਏ ਸਾਰੇ ਇਨਸ਼ਾਨ ਇੱਕ ਬਰਾਬਰ ਹਨ। ਫਿਰ ਰੱਬ ਨਾਲ ਇਹ ਕਪਟਪੁਣਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕੀ ਨੇਕੀ ਜਿੱਤ ਸਕਦੀ ਹੈ? ਕੀ ਸਮੁੱਚਾ ਸਮਾਜ ਨੇਕੀ ਦੇ ਰਾਸਤੇ ਵੱਲ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਹਰ ਸਾਲ ਬਦੀ ਉੱਤੇ ਨੇਕੀ ਦੀ ਜਿੱਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਦੁਸਹਿਰੇ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰਾਵਣ ਨੂੰ ਬਦੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਤੇ ਰਾਮ ਨੂੰ ਨੇਕੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣਾ ਕੇ ਬਦੀ ਭਾਵ ਰਾਵਣ ਨੂੰ ਜਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੀ ਅਸੀਂ ਸੱਚ-ਮੁੱਚ ਹੀ ਬਦੀ ਨੂੰ ਜਲਾ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਕੀ ਨੇਕੀ ਦੀ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਰਾ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰ ਕੇ ਦੇਖੋ ਕਿ ਸੱਚ-ਮੁੱਚ ਹੀ ਨੇਕੀ ਦੀ ਬਦੀ ਉੱਤੇ ਜਿੱਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਨੇਕ ਤੇ ਸੱਚੇ-ਸੁੱਚੇ ਜੀਵ ਨਰਕ ਰੂਪੀ ਜੀਵਨ ਕਿਉਂ ਜੀਅ ਰਹੇ ਹਨ?


ਪਰਸ਼ੋਤਮ ਲਾਲ ਸਰੋਏ
ਪਿੰਡ-ਧਾਲੀਵਾਲ-ਕਾਦੀਆਂ,
ਡਾਕਘਰ- ਬਸਤੀ-ਗੁਜ਼ਾਂ, ਜਲੰਧਰ।
ਮੋਬਾਇਲ ਨੰਬਰ:- 91-92175-44348