ਮੇਲਿਆਂ ਤੇ ਤਿਉਹਾਰ ਨਾਲ ਰਿਸ਼ਤਾ ਮਨੁੱਖ ਨਾਲ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਹੀ ਚਲਿਆ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੇਲੇ ਜਾਂ ਤਿਉਹਾਰ ਦਾ ਸਬੰਧ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦੀ ਜਿੱਤ ਜਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਜਾਂ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਤੇ ਉਹ ਜਿੱਤ ਜਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਸਾਰੇ ਲੇਕਾਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਦੇ ਹਿੱਤ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਨਾ ਕਿ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦੀ ਜਿੱਤ ਜਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਨਾਨ। ਜਦ ਕਦੇਂ ਵੀ ਸੱਚ ਦੀ ਜਿੱਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਜਸ਼ਨ ਦੇ ਨਾਲ ਮੇਲੇ ਜਾਂ ਤਿਉਹਾਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਹੁਣ ਸਵਾਲ ਇਹ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਉਹ ਲੋਕ ਸਚਮੁੱਚ ਹੀ ਲੱਛਮੀਂ ਪੂਜਾ ਕਰ ਕੇ ਆਪਣੇ ਘਰ ਲੱਛਮੀਂ ਦਾ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਖ਼ੁ਼ਸ਼ੀਆਂ ਭਰਪੂਰ ਬਣਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ? ਕਈ ਵਾਰ ਐਸਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰੱਬ ਨਾ ਕਰੇ ਦੀਵਾਲੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਕਿਸੇ ਦੇ ਘਰ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦਾ ਸੋਗ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਕੀ ਉਹ ਦੀਵਾਲੀ ਨੂੰ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆ ਭਰਪੂਰ ਬਣਾ ਸਕਣਗੇ? ਇਸ ਦਿਨ ਆਪਣੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਡੇ ਵਡੇਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕਬਰਾਂ ਤੇ ਦੀਵੇ ਜਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜੀਊਦਿਆਂ ਜੀਅ ਤਾਂ ਬਾਤ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਪੁੱਛੀ ਜਾਂਦੀ।

ਪਰਸ਼ੋਤਮ ਲਾਲ ਸਰੋਏ,
ਮੋਬਾਇਲ ਨੰਬਰ- 91-92175-44348
 

ਇਹ ਦਿਨ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਆਦਿ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤ ਘਰਾ ਨੂੰ ਤਰ੍ਹਾ ਤਰ੍ਹਾ ਦੇ ਰੰਗਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਸਜਾਇਆ ਜਾਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਦੀਵਾਲੀ ਆਉਣ ਤੇ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਘਰਾ ਵਿੱਚ ਦੀਵਿਆਂ, ਮੋਮਬੱਤੀਆਂ ਤੇ ਲੜੀਆਂ ਆਦਿ ਲਗਾ ਕ ਆਪਣੇ ਘਰਾ ਨੂੰ ਰੋਸ਼ਨੀ ਨਾਲ ਸਜਾਉਂਦੇ ਨੇ। ਪਟਾਕੇ, ਫੁੱਲ-ਝੜੀਆਂ ਅਲਗ ਕਿਸਮ ਦੀ ਰੌਸਨੀ ਕਰ ਕੇ ਮਨ ਨੂੰ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਦੀਵਾਲੀ ਨੂੰ ਦੀਵਿਆ ਤੇ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦਾ ਤਿੳਹਾਰ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਨਿਆਂ ਜਾਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਖੇੜੇ ਭਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਥਨ ਕਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਠੀਕ ਹੈ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਹਲ ਤੱਕ ਸਹੀ ਅੰਦਾਜਾ ਨਹੀਂ ਲਗਾ ਸਕਿਆ। ਜਦ ਕਦੇ ਵੀ ਅਸੀਂ ਇਸ ਦੀਵਾਲੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਬਾਰੇ ਸੋਚਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਜ਼ਹਿਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਸੱਚ ਦੀਆਂ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆ ਤੇ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ।
ਹੁਣ ਇਹ ਵੀ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਮੇਲੇ ਤੇ ਤਿਉਹਾਰ ਕਿਹਨਾਂ ਵਾਸਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਤੇ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ। ਹੁਣ ਇਹ ਹੀ ਅੰਦਾਜਾ ਲਗਾ ਕੇ ਦੇਖ ਲਓ ਕਿ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਤੇ ਕਿੰਨੇ ਕੁ ਲੋਕ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਆਪਣੀ ਡੰਗ ਦੀ ਰੋਟੀ ਜਟਾੳਣ ਲਈ ਸਾਧਨ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਰਹਿਣ ਲਈ ਘਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਕੀ ਉਹ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਖ਼ਸ਼ੀਆਂ ਭਰਪੂਰ ਬਣਾ ਪਾਉਣਗੇ। ਕਈ ਵਾਰ ਐਸਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚੇ ਵੱਡਿਆਂ ਦੀ ਲਾ-ਪ੍ਰਵਾਹੀ ਕਾਰਨ ਪਟਾਕੇ ਜਾਂ ਆਤਿਸਬਾਜ਼ੀਆਂ ਚਲਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਹਾਦਸੇ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਕੇ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਗਵਾ ਬੈਠਦੇ ਹਨ ਤੇ ਜਾਂ ਫਿਰ ਜਾਨ ਤੋਂ ਵੀ ਹੱਥ ਧੋ ਬੈਠਦੇ ਹਨ। ਕੀ ਉਹ ਇਸ ਦੀਵਾਲੀ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਮਾਣ ਸਕਣਗੇ ਜਾਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਦੀਵਾਲੀ ਦੇਖ ਸਕਣਗੇ? ਜਾਂ ਉਹ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਸੁੱਖ ਹਾਸਿ਼ਲ ਕਰ ਪਾਉਣਗੇ?

ਸਾਡੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਧਾਰਨਾ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ ਕਿ ਪਟਾਖਿਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅੱਗ ਕੱਢਣ ਵਾਲੇ ਪਟਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਦੀਵਾਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਅਰਥਹੀਣ ਹੈ। ਲੇਕਿਨ ਅਜਿਹਾ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਦੀਵਾਲੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧੀਆ ਕਿਸਮ ਦੇ ਪਕਵਾਨ ਜਾਂ ਮਠਿਆਈਆਂ ਬਣਾ ਕੇ ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਦੇਖਣ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦਿਨ ਕੁਝ ਨਾ-ਸਮਝਤੇ ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਲੋਕ ਸ਼ਰਾਬਾਂ ਪੀਂਦੇ ਤੇ ਜੂਆ ਖੇਡਦੇ ਹਨ ਤੇ ਧੰਨ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਵੀ ਧਾਰਨਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦਿਨ ਘਰਾ ਵਿੱਚ ਲੱਛਮੀਂ ਦਾ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਦਿਨ ਲੋਕ ਲੱਛਮੀਂ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਘਰਾਂ ਦੇ ਬਾਰ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਕਿ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦੇਖ ਕੇ ਲੱਛਮੀਂ ਪ੍ਰੇਵੇਸ਼ ਕਰ ਸਕੇ। ਜੇ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨਾ ਹੋਈ ਤਾਂ ਲੱਛਮੀਂ ਅੰਧੇਰੇ ਤੋਂ ਡਰ ਕੇ ਕਿਤੇ ਬਾਹਰੋਂ ਹੀ ਨਾ ਚਲੀ ਜਾਵੇ।

ਹੁਣ ਅਸਲ ਗੱਲ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਜੂਆ ਖੇਡ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਲੱਛਮੀਂ ਦਾ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਘਰ ਤੋ. ਬੰਦ ਕਰ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਧੰਨ ਦਾ ਦੁਰ-ਉਪਯੋਗ ਕਰ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਮਝ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋ. ਕੋਹਾਂ ਦੂਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਗੱਲ ਸਿਰਫ਼ ਸ਼ਰਾਬ ਜਾਂ ਜੂਏ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਿਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਬਲਕਿ ਉਹ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਲੜ ਝਗੜ ਵੀ ਪੈਂਦੇ ਹਨ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਜਾਨੀ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦੀ ਵੀ ਕੋਸਿ਼ਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਦੀਵਾਲੀ ਦੇ ਮੌਕੇ ਤੇ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਪਟਾਕਿਆਂ ਆਦਿ ਦੇ ਧਮਾਕੇ ਨੂੰ ਡਾਕਟਰ ਵੀ ਧਵਨੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਨਾਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਜਿਹੜਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੰਨਾਂ ਦੀ ਸੁਣਨ ਸ਼ਕਤੀ ਤੇ ਸਿਹਤ ਤੇ ਵੀ ਅਸਰ ਪਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਟਾਕਿਆਂ ਚੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲਾ ਧੂਆਂ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਵੀ ਦੂਸਿ਼ਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਸਬੱਬ ਵੀ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਦੀਵਾਲੀ ਦੇ ਪਟਾਕਿਆਂ ਦੇ ਧਮਾਕੇ ਦੀ ਹੋੜ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਅਨਸਰ ਬੰਬ ਧਮਾਕੇ ਵੀ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਲ ਜਿਹੜਾ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਜਾਨੀ ਤੇ ਮਾਲੀ ਨੁਕਸਾਨ ਵੀ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਮੀਡੀਆ ਵਾਲੇ ਦੀਵਾਲੀ ਤੋਂ ਕਾਫੀ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪਟਾਕੇ ਨਾ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰਚਾਰ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਤੇ ਅਮਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਤੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਹਾਦਸੇ ਦਾ ਕਾਰਨ ਖੁਦ ਹੀ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਕਈ ਵਾਰ ਅਜਿਹਾ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੀ ਦੀਵਾਲੀ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਨੂੰ ਦੁਗਣਾ ਚੌਗੁਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਉਸ ਉੱਤੋਂ ਦੂਸਰਿਆਂ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਵੀ ਨਿਛਾਵਰ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਗਰੀਬ ਬੱਚਾ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਕੋਲੋਂ ਪਟਾਕੇ ਆਦਿ ਲੈਣ ਲਈ ਹਾੜੇ ਕੱਢਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਖੁਦ ਆਪਣੀ ਕਮਾਈ ਨੂੰ ਸ਼ਰਾਬ ਜਾਂ ਜ਼ੂਏ ਵਿੱਚ ਬਰਬਾਦ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ੳਹ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀ ਕੇ ਆਪਣੇ ਹੀ ਘਰ ਦੇ ਮਾਹੌਲ ਨੂੰ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਬੀਵੀ ਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਲੜਦਾ ਝਗੜਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਮਾਰ-ਕਟਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਕਈ ਵਾਰ ਤਾਂ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੱਲ ਮਰਨ-ਮਾਰਨ ਤੱਕ ਵੀ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਇੱਕ ਅੱਧੇ ਦੀ ਜਾਨ ਵੀ ਚਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਦੀਵਾਲੀ ਵਾਲਾ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਵਾਲਾ ਮਾਹੌਲ ਗ਼ਮੀਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਦਾ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਦੀਵਾਲੀ ਉਸ ਘਰ ਲਈ ਕਿਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਹੋਈ ਭਲਾ?

ਉਸ ਘਰ ਲੋਕੋ ਫਿਰ ਕਾਹਦੀਆ ਦੀਵਾਲੀਆਂ,
ਜਿਸ ਘਰ ਦਿਨ ਫਿਰ ਵਾਂਗ ਰਾਤਾਂ ਕਾਲੀਆਂ।

ਕੀ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਜਣੇ ਰਲ ਕੇ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਖੁ਼ਸ਼ੀਆਂ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸਿ਼ਸ਼ ਕਰੀਏ ਕਿਸੇ ਗ਼ਮੀਂ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਨਾ ਹੋਣ ਦੇਈਏ।

ਲੋਕੋ ਕਦੇ ਕਾਲੀਆ ਨਾ ਹੋਣ ਇਹ ਦੀਵਾਲੀਆਂ,
ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਵੀ ਹੋਦ ਇੱਥੇ ਹੱਦ ਨਾਲੋਂ ਵਾਲ੍ਹੀਆਂ।