ਤੂਤੀਆਂ ਕੁਦਰਤ ਵੱਲੋਂ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਤੋਰਫਾ ਹੈ

ਕੁਦਰਤ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਮੌਸਮ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਫ਼ਲਾਂ ਨਾਲ ਨਿਵਾਜਿਆ ਹੈ। ਆਪੋ ਆਪਣੀ ਤਸੀਰ ਅਤੇ ਗੁਣਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਫ਼ਲ ਸਾਡੇ ਸ਼ਰੀਰ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਵੀ ਹਨ, ਤੱਤਾਂ ਦਾ ਸ੍ਰੋਤ ਵੀ ਹਨ ਅਤੇ ਸੁਆਦਲੇ ਵੀ ਹਨ। ਗਰਮੀ ਦੀ ਆਮਦ ਹੁੰਦੇ ਸਾਰ ਹੀ ਇੱਕ ਖ਼ਾਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਦਰਖ਼ਤਾਂ ’ਤੇ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਫ਼ਲ ਲਗਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਾਇਜ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਇੰਚ ਦੇ ਲਗਭਗ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਤੂਤ ਦੇ ਦਰਖ਼ਤਾਂ ਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੂਤੀਆਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਤੂਤੀਆਂ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਮਨਭਾਉਦਾ ਫ਼ਲ ਹੈ।

’ਲਾ ਦੇ ਨੀ ਮਾਏਂ
ਮੇਰੇ ਬਾਬਲ ਦੇ ਵਿਹੜੇ
ਇੱਕ ਤੂਤ ਦਾ ਬੂਟਾ
ਛਾਵਾਂ ਮਾਣਾਂਗੇ ਨਾਲੇ ਖਾਵਾਂਗੇ ਤੂਤੀਆਂ।

ਤੂਤ, 'ਮੋਰਾਸੇਈ' ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਫਲਦਾਰ ਦਰੱਖਤ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਵਿਗਿਆਨਕ ਲਫ਼ਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ‘ਮੋਰੁਸ ਨਿਗਰਾ’ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਆਪਣੇ ਆਲ਼ੇ-ਦੁਆਲ਼ੇ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਜ਼ੁਬਾਨਾਂ ’ਚ ਇਸਨੂੰ ਤੂਤ ਦੇ ਨਾ ਨਾਲ਼ ਹੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਂਝ ਤਾਂ ਇਹ ਇਕ ਜੰਗਲੀ ਰੁੱਖ ਹੈ ਪਰ ਕਈ ਇਲਾਕਿਆਂ ’ਚ ਇਸ ਦੀ ਖੇਤੀ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਕਈ ਰੰਗਾਂ ਜਿਵੇਂ ਗੂੜਾ ਜਾਮਨੀ, ਕਾਲਾ, ਲਾਲ ਅਤੇ ਚਿੱਟਾ ਗੁਲਾਬੀ ਜਿਹਾ ਫ਼ਲ ‘ਤੂਤੀਆਂ’ ਲਗਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੂਤੀਆਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਗੋਹਲਾਂ ਵੀ ਆਖਦੇ ਹਨ। ਵੈਸੇ ਗੋਹਲਾਂ ਬਰੋਟੇ ਨੂੰ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ। (ਤੂਤ ਨੂੰ ਤੂਤੀਆਂ, ਸ਼ਹਿਤੂਤ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਤੂਤੀਆਂ ਅਤੇ ਬੋਹੜ ਜਾਂ ਬਰੋਟੇ ਨੂੰ ਗੋਹਲਾਂ ਲੱਗਦੀਆਂ ਨੇ। ਤੂਤ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਤੂਤ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਅਤੇ ਫ਼ਲ ਦਾ ਫਰਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਤੂਤੀਆਂ 2-2.5 ਇੰਚ ਲੰਮੀਆ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।) ਇਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਚਿੱਟੀਆਂ ਤੂਤੀਆਂ ਨੂੰ ਖੰਡ ਗੋਹਲਾਂ ਅਤੇ ਲਾਲ/ਜਾਮਨੀ ਨੂੰ ਗੁੜ ਗੋਹਲਾਂ ਵੀ ਆਖਦੇ ਹਨ। ਲਾਲ ਵਾਲੀਆਂ ਜਿਆਦਾ ਚਟਪਟੀਆਂ ਤੇ ਸਵਾਦੀ ਹੁੰਦੀਆ ਹਨ। ਜਾਮਨੀ ਹੋ ਕੇ ਇਹਨਾਂ ਚੋਂ ਰਸ ਚੋਣ ਲਗ ਪੈਂਦਾ ਤੇ ਬੀਜ ਵੀ ਪੱਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਚਟਪਟਾਪਨ ਵੀ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਵੱਡਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਬੱਚੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚਾਅ ਨਾਲ ਖਾਂਦੇ ਹਨ। ਬੱਚੇ ਤਾਂ ਖਾਣ ’ਚ ਇਨ੍ਹੇ ਰੁੱਝ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਤੂਤੀਆਂ ਤੋੜੀ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ’ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਖਾਈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਵਾਰ ਤਾਂ ਇਹ ਟੁੱਟ ਕੇ ਕਪੜਿਆਂ ਤੇ ਵੀ ਡਿੱਗ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਰੰਗ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਚੜ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਜੋ ਲਹਿੰਦਾ ਨਹੀ।
 
ਨਾਵਲ ‘ਤੂਤਾਂ ਵਾਲਾ ਖੂਹ’ ਦਾ ਨਾਂਅ ਅਤੇ ਮਲਕੀਤ ਸਿੰਘ ਵਲੋਂ ਗਾਏ  ਗੀਤ ‘ਤੂਤਕ ਤੂਤਕ ਤੂਤੀਆਂ’ ਦਾ ਮੁਖੜਾ ਵੀ ਇਸੇ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਜਾਪਦਾ ਹੈ।

ਤੂਤੀਆਂ ਪੋਸ਼ਟਿਕਤਾ ਨਾਲ਼ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।  ਇਸਦੇ 100 ਗ੍ਰਾਮ ’ਚ 43 ਕਿਲੋਕੈਲੋਰੀ ਊਰਜਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਕ ਕਿਲੋ ਤੂਤੀਆਂ ’ਚ 98 ਗ੍ਰਾਮ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡ੍ਰੇਟ, 14.4 ਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰੋਟੀਨ, 3.9 ਗ੍ਰਾਮ ਫੈਟ, ਆਇਰਨ 18.5 ਮਿਲੀਗ੍ਰਾਮ,  ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ 390 ਮਿਲੀਗ੍ਰਾਮ, ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ 180 ਮਿਲੀਗ੍ਰਾਮ, ਸੋਡੀਅਮ 100 ਮਿਲੀਗ੍ਰਾਮ, ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ 1940 ਮਿਲੀਗ੍ਰਾਮ, ਸੇਲੇਨੀਅਮ 6 ਮਾਇਕ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਕ 1.2  ਮਿਲੀਗ੍ਰਾਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਾਣੀ ਦਾ ਚੰਗਾ ਸ੍ਰੋਤ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ 87 ਫੀਸਦੀ ਦੇ ਲਗਭਗ ਪਾਣੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਸਰੀਰ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਨੂੰ ਸਥਿਰ ਅਤੇ ਕੰਟ੍ਰੋਲ ’ਚ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਤਸੀਰ ਠੰਢੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇਹ ਮਹਿਦੇ ਦੀ ਗਰਮੀ ਨੂੰ ਦੂਰ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।  ਇਹ ਪਿੱਤ ਅਤੇ ਵਾਤਨਾਸ਼ਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।  

ਆਇਰਨ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵਧੇਰੇ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੋਮੋਗਲੋਬਿਨ/ਲਹੂ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦਗਾਰ ਹੈ। ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਅਤੇ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡ੍ਰੇਟ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇਹ ਵਧਦੇ ਬੱਚਿਆ ਲਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚੰਗਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ ਮਿਲਣ ਵਾਲਾ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਹੱਡੀਆਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਉਦਾ ਹੈ। ਫਾਈਬਰ ਦੀ ਮਿਕਦਾਰ ਚੰਗੀ ਖ਼ਾਸੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ  ਪੇਟ ਦੀਆਂ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ’ਚ ਵੀ ਆਪਣਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਦਾ ਹੈ। ਵਿਟਾਮਿਨ ਏ, ਬੀ, ਈ, ਅਤੇ ਕੇ ਦਾ ਵੀ ਇਹ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸ੍ਰੋਤ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤੂਤੀਆਂ ਕੁਦਰਤ ਵੱਲੋਂ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਤੋਰਫਾ ਹੈ।

ਅੱਜਕਲ੍ਹ ਚਾਹੇ ਤੂਤ ਦੇ ਰੁੱਖ਼ ਬਹੁਤ ਘਟ ਗਏ ਹਨ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਇਮਉਨਟੀ ਵਧਾਉਣ ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਪੋਸ਼ਕਤਾ ਨਾਲ ਲਬਾਲਬ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਕੁਦਰਤ ਵੱਲੋਂ ਫ਼ਲਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ’ਚ ਦਿੱਤੇ ਤੋਹਫਿਆਂ ਦਾ ਸਵਾਦ ਚਖਣਾ ਅਤੇ ਆਨੰਦ ਮਾਣਦੇ ਰਹਿਣਾ ਹੈ। ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਹੋਰ ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਤੂਤ ਸ਼ਹਿਤੂਤ ਦੇ ਰੁੱਖ ਵੀ ਲਗਾਏ ਜਾਣ।

ਸੰਜੀਵ ਝਾਂਜੀ, ਜਗਰਾਉ।
ਸੰਪਰਕ : 0 80049 10000