ਸਤਾਰਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿਚ ਜਾਲਮ ਹਕੂਮਤ ਵੱਲੋਂ ਜਦੋਂ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਹਕੂਮਤ ਦੀ ਸ਼ੈਅ ਤੇ ਅੱਤਿਆਚਾਰ, ਪਾਪ, ਜ਼ੁਲਮ, ਜ਼ੋਰ-ਜਬਰ, ਮੱਕਾਰੀ, ਹੱਤਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਲੁੱਟਾਂ ਖੋਹਾਂ ਦਾ ਬੋਲਬਾਲਾ ਸੀ, ਆਵਾਮ ਵੱਖ ਵੱਖ ਗੁੱਟਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡੀ ਹੋਈ ਸੀ ਲੋਕ ਹਕੂਮਤ ਦੇ ਕਹਿਰ ਤੋਂ ਦੱਬੇ ਸਹਿਮੇ ਹੋਏ ਡਰ ਨਾਲ ਮਜਬੂਰੀ ਦੀ ਤਰਸਯੋਗ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਸਨ। ਸਭ ਨੂੰ ਉਸ ਦਹਿਸ਼ਤ ਦੇ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚੋਂ ਕੱਢ ਕੇ ਇਕ ਮੰਚ ਤੇ ਇਕੱਠਿਆਂ ਕਰ, ਬੇਖੌਫ ਡਟ ਕੇ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ 1699 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕੀਤੀ। ਨਾਟਕ "ਦੇਗ ਤੇਗ ਫਤਿਹ" ਨੇ ਇਸ ਇਤਿਹਾਸਕ ਬਦਲਾਵ ਦੇ ਸਾਰੇ ਮਾਹੌਲ ਨੂੰ ਬਾਖੂਬੀ ਸਟੇਜ ਤੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। 1699 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 1710 ਈਸਵੀ ਤੱਕ ਦੇ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਬੜੀ ਨਿਪੁੰਨਤਾ ਨਾਲ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਰੂ-ਬ-ਰੂ ਕੀਤਾ। ਜਿੱਥੇ ਦਰਸ਼ਕ ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ਤੇ ਭਾਵੁਕ ਹੋ ਪੈਂਦੇ ਸਨ, ਉਥੇ ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਜ਼ੋਸ਼ ਵੇਖ ਕੇ ਰੌਅ ਵਿਚ ਵੀ ਆ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।

ਇਸ ਨਾਟਕ ਦੇ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ 'ਗੁਰਚਰਨ' ਦੀ ਬਰੀਕੀ ਭਰੀ ਬੇਮਿਸਾਲ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਦਾ ਹੀ ਕਮਾਲ ਸੀ ਕਿ ਹਰ ਇਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਤੇ ਇਕ ਡੂੰਗੀ ਛਾਪ ਛੱਡ ਗਿਆ. 30 ਦੇ ਕਰੀਬ ਅਦਾਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ 3 ਜਾਂ 4 ਹੀ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਅਦਾਕਾਰ ਸਨ. ਬਾਕੀ ਸਭ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਸੀ. ਪਰ ਫੇਰ ਵੀ ਸ਼ਾਬਾਸ਼ੀ ਦਾ ਹੱਕਦਾਰ ਹੈ ਗੁਰਚਰਨ, ਜਿਸ ਨੇ ਨਵੇਂ ਅਦਾਕਾਰਾਂ ਕੋਲੋਂ ਵੀ ਏਨੇ ਪੇਚੀਦਾ ਅਤੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨਾਟਕ ਨੂੰ ਸਰਲ ਬਣਾ ਕੇ ਅੱਵਲ ਦਰਜੇ ਦੀ ਅਦਾਕਾਰੀ ਕਰਵਾਈ. ਧਰਮਪਾਲ ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ "ਬਜ਼ੁਰਗ", ਬਲਵੰਤ ਸ਼ੇਰਗਿੱਲ "ਬਘੇਲਾ", ਹਰਬਿੰਦਰ ਗਰੇਵਾਲ "ਭਾਗਾ", ਅਤੇ ਰਜਿੰਦਰ ਬੋਇਲ "ਦਰਸ਼ਾ" ਦੇ ਕਿਰਦਾਰ ਵਿਚ ਏਨੇ ਰਚ ਗਏ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖ ਲਗਦਾ ਸੀ ਕਿ ਵਾਕਈ ਇਕ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਬਾਬਿਆਂ ਦੀ ਢਾਣੀ ਕਦੇ ਮਜ਼ਾਕੀਆ ਅਤੇ ਕਦੇ ਸੰਵੇਦਨ-ਸ਼ੀਲ ਗੱਲਾਂ ਦੀ ਹਾਮੀ ਭਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਅਦਾਕਾਰੀ ਦੇ ਅਜਿਹੇ ਜਲਵੇ ਬਿਖੇਰੇ ਕਿ ਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋਸ਼ ਭਰਿਆ ਗਿਆ. ਪਿੰਡ ਦੇ ਗੱਭਰੂ ਸੰਦੀਪ ਢੋਟ "ਜਗਤੇ" ਦੇ ਕਿਰਦਾਰ ਵਿਚ ਅਤੇ ਰਿੱਕੀ ਖੱਟੜਾ "ਜੈ ਰਾਮ" ਦੇ ਕਿਰਦਾਰ ਵਿਚ ਜਾਨ ਪਾ ਰਹੇ ਸਨ. "ਦੇਗ ਤੇਗ ਫਤਿਹ" ਦੀ ਟੀਮ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਮੈਂਬਰ ਸੰਜੋਤ ਬੋਇਲ "ਭੁਚੰਗੀ" ਦੇ ਕਿਰਦਾਰ ਨੂੰ ਬਾਖੂਬੀ ਨਿਭਾ ਗਿਆ. ਇਹਨਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਜਵਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਭਾਵੁਕ ਤਕਰੀਰਾਂ ਨੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਜੁਰਗਾਂ ਦਾ ਮਾਣ ਨਾਲ ਸਿਰ ਤਾਂ ਉਚਾ ਕੀਤਾ ਹੀ ਸੀ, ਨਾਲ ਨਾਲ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਵੀ ਉਹ ਚਾਨਣ ਮੁਨਾਰਾ ਬਣ ਗਏ।

ਪਿੰਕੀ ਚੌਹਾਨ ਨੇ ਇਕ ਸਿੱਖ ਬੀਬੀ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ ਅਦਾ ਕੀਤਾ। ਜਿਸ ਨੇ ਔਰਤ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਤੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਉਂਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਬਰਾਬਰ ਜੰਗ ਵਿਚ ਲੜਨ ਲਈ ਅਰਜ਼ੋਈ ਕੀਤੀ ਤੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਇਸ ਮਰਦ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਯਾਦ ਦਵਾਇਆ ਕਿ ਕਿਸ ਤਰਾਂ ਔਰਤ ਨੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਹਾਂ ਪੱਖੀ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ। ਸੰਦੀਪ ਸਿੱਧੂ ਦੀ ਅਦਾਕਾਰੀ ਲਾਜ਼ਵਾਬ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਵਜ਼ੀਰ ਖਾਨ ਦੀ ਬੇਗਮ ਜੈਨਬ ਬਣ ਕੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਪ੍ਰਤੀ ਵਫਾਦਾਰੀ ਨਿਭਾਈ ਅਤੇ ਸਾਹਿਜ਼ਾਦਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦੀ ਖਬਰ ਸੁਣਦਿਆਂ ਹੀ ਆਪਣੀ ਜੀਵਨ ਲੀਲਾ ਵੀ ਸਮਾਪਤ ਕਰ ਲਈ। ਬੇਗਮ ਜ਼ੈਨਬ ਦੀ ਸਖੀ ਦੇ ਰੋਲ ਵਿਚ ਹਰਜੀਤ ਕੌਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਿਰਦਾਰ ਪ੍ਰਤੀ ਪੂਰੀ ਤਨਦੇਹੀ ਦਿਖਾਈ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ਤੇ ਜ਼ੈਨਬ ਨੂੰ ਦਰਬਾਰ ਦੀ ਸਿਆਸਤ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਇਆ। ਅਮਰਜੀਤ ਵੜੈਚ ਅਤੇ ਪੋਇੰਤਵਾਲਾ ਅਮਰਜੀਤ ਨੇ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਸਿਪਾਹੀ ਅਤੇ ਕੋਤਵਾਲ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਬਿਕਰਮਜੀਤ ਰੱਖੜਾ ਨੇ ਇਸ ਨਾਟਕ ਵਿਚ ਇਕ ਹਕੀਮ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਫ਼ਕੀਰ ਦਾ ਰੋਲ ਨਿਭਾਇਆ ਜੋ ਕਿ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਇਕ ਨਵਾਂ ਮੋੜ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਜ਼ੀਰ ਖਾਨ ਦੇ ਗੁੱਸੇ ਦਾ ਸਿ਼ਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, "ਸੁੱਚਾ ਨੰਦ" ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ ਜੋਗੀ ਸੰਘੇੜਾ ਨੇ ਏਨਾਂ ਬਾਖੂਬੀ ਨਿਭਾਇਆ ਕਿ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਜ਼ਾਹਰ ਤੌਰ ਤੇ ਸਮਝ ਆਉਂਦੀ ਸੀ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਵੇਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੌਮ ਦੇ ਗੱਦਾਰਾਂ ਦੀ ਮਿਲੀ ਭਗੁਤ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਬਾਹਰ ਵਾਲੀਆਂ ਤਾਕਤਾਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਸਨ। ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਖੋਸਾ ਨੇ ਕਾਜ਼ੀ ਦੇ ਕਿਰਦਾਰ ਵਿੱਚ ਜਾਨ ਪਾ ਦਿੱਤੀ ਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਘ੍ਰਿਣਾਂ ਭਰੀਆਂ ਤਕਰੀਰਾਂ ਨਾਲ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਮੱਥਿਆਂ ਤੇ ਤਿਊੜੀਆਂ ਪਾ ਦਿੱਤੀਆਂ।