ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪੇਂਡੂ ਖੇਡ ਮੇਲੇ ਤਾਂ ਭਾਵੇਂ ਹਰ ਆਏ ਰੋਜ਼ ਹੁੰਦੇ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਮਿੰਨੀ ਓਲੰਪਿਕ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਿਲ੍ਹਾ ਰਾਇਪੁਰ ਦੀਆਂ ਪੇਂਡੂ ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਹੋਰ ਖੇਡ ਮੇਲਾ ਸਾਨੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰੀ ਇਹ 31 ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ 3 ਫਰਵਰੀ 2013 ਤੱਕ 77 ਵੀਂ ਵਾਰੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਖੇਡੇ ਮੇਲੇ ਦਾ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਭਗਵੰਤ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਹਾਕੀ ਕੱਪ, ਬੈਲ ਗੱਡੀਆਂ ਦੀਆਂ ਦੌੜਾਂ, ਨਿਹੰਗ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਕਰਤੱਵ, ਕਬੱਡੀ, ਅਥਲੈਟਿਕਸ, ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਦੌੜਾਂ, ਘੋੜ ਦੌੜ, ਰੱਸਾਕਸ਼ੀ, ਜਿਮਨਾਸਟਿਕ, ਬਾਜ਼ੀਗਰਾਂ ਦੇ ਕਰਤੱਵ, ਕੁੱਕੜਾਂ ਦੀ ਲੜਾਈ, ਕਬੂਤਰਬਾਜ਼ੀ, ਸਾਹਨਾਂ ਦੇ ਭੇੜ, ਸ਼ਤਰਿਆਂ ਦੇ ਟਾਕਰੇ, ਦੰਦਾਂ ਨਾਲ ਹਲ਼ ਚੁੱਕਣਾ, ਕੁੜੀਆਂ ਦੀ ਹਾਕੀ, ਕੁੜੀਆਂ ਦੀ ਕਬੱਡੀ, ਵਾਲੀਬਾਲ, ਬਾਸਕਟਬਾਲ, ਧੌਲ ਦਾੜੀਆਂ ਵਾਲੇ ਬਾਬਿਆਂ ਦੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਆਦਿ ਨੂੰ ਦਰਸ਼ਕ ਸਾਹ ਰੋਕ ਰੋਕ ਕਿ ਵੇਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਿਛਲੀਆਂ 2012 ਦੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਸਮੇ ਜਦ ਬੈਲ ਗੱਡੀਆਂ ਦੀਆਂ ਦੌੜਾਂ ਉੱਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਈ ਗਈ ਤਾਂ ਇੰਜ ਲੱਗਿਆ ਜਿਵੇਂ ਇਸ ਪੇਂਡੂ ਖੇਡ ਮੇਲੇ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਲੱਗ ਗਈ ਹੋਵੇ। ਪਰ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਮਿਲਣ ਮਗਰੋਂ ਇਸ ਵਾਰੀ ਨਗੌਰੀ ਬਲਦਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਦੀਆਂ ਦੌੜਾਂ ਫਿਰ ਤੋਂ ਖਿੱਚ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣਨਗੀਆਂ।

ਏਥੇ ਕੁੱਝ ਕੁ ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਨੀ ਵੀ ਸ਼ਾਇਦ ਲਾਭਕਾਰੀ ਰਹੇਗੀ ਜੋ ਬਲਦਾਂ ਨੂੰ ਘਿਓ, ਬਦਾਮ, ਸਾਫ਼ -ਸੁਥਰੇ ਪੱਠੇ, ਵਧੀਆ ਖੁਰਾਕ ਅਤੇ ਸੁਧਰੀ ਸਾਂਭ ਸੰਭਾਲ ਦੀ ਥਾਂ ਦੌੜ ਤੋਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਦੋ ਟੀਕੇ ‘ਡੈਕਾਡੂਰਾਵੋਲੀਨ‘ ਸੌ ਮਿਲੀਗਰਾਮ, ਦੋ ਟੀਕੇ ਟੈਸਟਾਵੋਰੇਨ ਅਤੇ ਇਕ ਟੀਕਾ ਪਰੈਡਨੀਸੋਲ ਦਸ ਮਿਲੀ:, ਅਤਿ ਖਤਰਨਾਕ ਟੀਕਾ (ਟਰਮਿਨ 10 ਐਮ.ਐਲ) ਫੌਰਟਵਿਨ, ਨੌਰਫਿਨ ਅਤੇ ਸ਼ੀਕਲ ਵੀ ਆਪਣੀ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਵਰਤਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਦੌੜ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਥੋਹੜਾ ਚਿਰ ਹੀ ਪਹਿਲਾਂ ਘਰਦੀ ਕੱਢੀ ਜਾਂ ਚੰਗੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸ਼ਰਾਬ ਜਾਂ ਭੰਗ ਵੀ ਪਿਲਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਗੱਡੀ ਚਾਲਕ ਦੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਫੜੀ ਸੋਟੀ ਦੇ ਅੱਗੇ ਕਰੀਬ ਡੇਢ ਕੁ ਇੰਚ ਦੀ ਮੇਖ ਲਗਾ ਕੇ ਆਰ ਵਜੋਂ ਵਰਤਦਿਆਂ ਬਲਦ ਨੂੰ ਲਹੂ-ਲੁਹਾਣ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੀ ਜਿੱਤ ਦੀ ਖਾਤਰ ਬਲਦਾਂ ਉੱਤੇ ਅਨਿਆਂ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਵੱਲ ਬਹੁਤ ਧਿਆਂਨ ਦੇਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਬਹੁਤੇ ਗੱਡੀ ਚਾਲਕ ਬਲਦਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਪਾਲਦੇ ਅਤੇ ਸਹੀ ਸੰਭਾਲ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਲੈਣ ਦੀ ਬਹੁਤ ਲੋੜ ਹੈ। ਇਸ ਦੌੜ ਦਾ ਮੋਹੜੀ ਗੱਡ ਵੀ ਕਿਲ੍ਹਾ ਰਾਇਪੁਰ ਦਾ ਹੀ ਬਖ਼ਸ਼ੀਸ਼ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਆਪ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗੱਡੀ 1934 ਵਿੱਚ ਦੂਜੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਸਮੇ ਟਰੈਕ ਉੱਤੇ ਉਤਾਰੀ।

ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਇਹ ਖੇਡਾਂ ਇੰਦਰ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ ਅਤੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੇ 1933 ਵਿੱਚ ਹਾਕੀ ਟੂਰਨਾਮੈਟ ਕਰਵਾਕੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ। ਪਿੰਡ ਨੌਰੰਗਵਾਲ ਦੇ ਹਾਕੀ ਪ੍ਰੇਮੀ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤ ਭਗਵੰਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ 100 ਤੋਲੇ ਸੋਨੇ ਦਾ ਕੱਪ ਬਣਵਾਕੇ ਦਿੱਤਾ। ਏਥੇ ਕਰਵਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਾਕੀ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਧਿਆਂਨ ਚੰਦ, ਪਿ੍ਰਥੀਪਾਲ ਸਿੰਘ, ਊਧਮ ਸਿੰਘ, ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਪਰਗਟ ਸਿੰਘ ਆਦਿ ਵਰਗੇ ਹਾਕੀ ਦੇ ਜਾਦੂਗਰ ਵੀ ਖੇਡ ਦਾ ਜਾਦੂ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਾਰੀ ਖੇਡ ਮੇਲੇ ਦਾ ਪੋਸਟਰ ਯੂਥ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਸ਼ਿਵਾਲਕ ਨੇ ਕੁੱਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਜਾਰੀ ਕਰਿਆ ਹੈ। ਗਰੇਵਾਲ ਸਪੋਟਸ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ ਬਹੁਤ ਸੁਲਝੇ ਅਤੇ ਠਰੰਮੇ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਹਨ ਜੋ ਹਰ ਤਿਆਰੀ ਨੂੰ ਨੇੜਿਓਂ ਵੇਖਦੇ ਅਤੇ ਸੁਝਾਅ ਸਾਂਝੇ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਨਾਮਾਂ ਦੀ ਰਾਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਾਧੇ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਹੁਣ ਕਬੱਡੀ ਪਿੰਡ ਓਪਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਲੱਖ, ੳਪੁ-ਜੇਤੂ ਨੂੰ 75 ਹਜ਼ਾਰ, ਬੈਲ ਗੱਡੀ ਦੌੜ ਦੇ ਜੇਤੂ ਨੂੰ ਵੀ ਇੱਕ ਲੱਖ, ਉਪ ਜੇਤੂ ਨੂੰ 75 ਹਜ਼ਾਰ, ਘੋੜੀਆਂ ਦੀ ਦੌੜ ਦੇ ਜੇਤੂ ਨੂੰ 11000 ਹਜ਼ਾਰ, ਦੂਜੇ ਸਥਾਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ 7100 ਰੁਪਏ, ਭਗਵੰਤ ਹਾਕੀ ਕੱਪ ਦੇ ਵਿਜੇਤਾ ਨੂੰ 51 ਹਜ਼ਾਰ, ਦੋਮ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਟੀਮ ਨੂੰ 41 ਹਜ਼ਾਰ ਮਿਲਣੇ ਹਨ।

ਕਿਲ੍ਹਾ ਰਾਇਪੁਰ ਦੇ ਖੇਡ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਰਾਜਪਾਲ ਅਤੇ ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ਦੇ ਹੋਰ ਆਗੂ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਵਜੋਂ ਅਤੇ ਚੋਟੀ ਦੇ ਕਲਾਕਾਰ, ਫ਼ਿਲਮੀ ਅਦਾਕਾਰ ਪਹੁੰਚਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਖੇਡ ਮੇਲੇ ਦਾ ਰਸਮੀ ਉਦਘਾਟਨ ਪਹਿਲੀ ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ ਆਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਕੈਰੋਂ ਨੇ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਰੰਗਾਰੰਗ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਗਿੱਧਾ, ਭੰਗੜਾ ਅਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨੀ ਨਾਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਮੁਨੀਸ਼ ਤਿਵਾੜੀ ਅਤੇ ਜਸਵੀਰ ਸਿੰਘ ਜੱਸੀ ਖੰਘੂੜਾ ਮਹਿਮਾਨ ਹੋਣਗੇ। ਤਿੰਨ ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਇਨਾਮ ਵੰਡਣ ਦੀ ਰਸਮ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸ. ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਨੇ ਨਿਭਾਉਣੀ ਏ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸੱਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਪੇਂਡੂ ਖੇਡ ਮੇਲਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਹਰ ਸਾਲ ਕੜਾਕੇ ਦੀ ਠੰਢ ਵਿੱਚ ਨੇਪਰੇ ਚਾੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਲਾ ! ਇਹ ਖੇਡ ਮੇਲਾ ਨਿਰੰਤਰ-ਨਿਰਵਿਘਨ ਹੁੰਦਾ ਰਹੇ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਠਾਠਾਂ ਮਾਰਦਾ ਇਕੱਠ ਇਸ ਦਾ ਲੁਤਫ਼ ਲੈਂਦਾ ਰਹੇ।