ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦਾ ਵਾਟਾ
ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਜਗਪਾਲ

ਵਾਰੇ ਜਾਈਏ ਦੱਸਵੇਂ ਗੁਰਾਂ ਉਤੇ,
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਅਨੋਖਾ,
ਕਾਰਜ ਚਲਾ ਦਿੱਤਾ।
 
ਮਿਲਾਕੇ ਪਾਣੀ ‘ਚ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ,
ਰੱਸ, ਤੁਸਾਂ ਇੱਕ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦਾ ਜਾਮ,
ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ।
 
ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਛੱਕਿਆ ਅੰਮ੍ਰਿਤ,
ਪੰਜ ਪਿਆਰਿਆਂ ਕੋਲ਼ੋਂ ਪਹਿਲਾਂ,
ਉਨ੍ਹਾਂ ਪੰਜ ਪਿਆਰਿਆਂ ਨੂੰ ਤੁਸਾਂ,
ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛੱਕਾ ਕੇ ਇੱਕ ਬਹਾਦਰ,
ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਸਜਾ ਦਿੱਤਾ।
 
ਆਪੇ ਹੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ,
ਤੇ ਆਪੇ ਹੀ ਚੇਲਾ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ।
 
ਬੰਦਿਆ ਨੂੰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਨਾਮ ‘ਤੇ,
ਬੀਬੀਆਂ ਨੂੰ ਕੌਰ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ਼,
ਤੁਸਾਂ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਸਨਮਾਨ ਵਧਾ,
ਦਿੱਤਾ।
 
ਡਰਦੇ ਪਏ ਸਨ ਗਿਦੜ੍ਹਾਂ ਵਾਂਙ,
ਜਿਹੜ੍ਹੇ, ਛੱਕਾ ਕੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦਾ,
ਵਾਟਾ ਤੁਸਾਂ ਗਿਦੜ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ੇਰ,
ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ।
 
ਜਿਹੜ੍ਹੇ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸਨ,
ਲੜ੍ਹਿਆ ਕਰਦੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਿੰਦ,
ਦੀ ਆਨ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ,
ਤੁਸਾਂ ਪਹਿਰੇਦਾਰ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ।
 
ਮੈਦਾਨ ਏ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਕੇਵਲ,
ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਤੁਸਾਂ ਸਵਾ ਲੱਖ,
ਨਾਲ਼ ਲੜ੍ਹਨਾ ਸਿਖਾ ਦਿੱਤਾ।
 
ਜਿੱਥੇ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਸੀ ਵਾਰਦਾ,
“ਕੇਵਲ” ਇੱਕ ਵੀ ਜਾਨ ਕਿਸੇ,
ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ, ਤੁਸਾਂ ਤਾਂ ਸਾਰਾ ਹੀ,
ਸਰਬੰਸ ਕੌਮ ਤੇ ਕਰ ਕੁਰਬਾਨ,
ਦਿੱਤਾ।
01/12/2020
 

ਕੌਣ ਕਹਿੰਦਾ
ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਜਗਪਾਲ
 
ਗ਼ਜ਼ਲ ਮਹਿਫਲ ‘ਚ ਹੀ ਸੁਣਾਈ ਜਾਂਦੀ।
ਪਿਆਰ ਦੀ ਲੋੜ ਦਿਲਾਂ ‘ਚ ਹੀ ਹੁੰਦੀ।
ਦੋਸਤਾਂ ਬਿਨਾਂ ਜ਼ਿੰਦਗ਼ੀ ਅਧੂਰੀ ਹੁੰਦੀ।
ਦੋਸਤਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਤਾਂ ਹਰ ਪੱਲ ਹੀ ਹੁੰਦੀ।
 
 
ਇਹ ਮਹਿਫਲਾਂ ਵੀ ਕਿੱਥੇ ਹੋਣੀਆਂ ਸਨ ਜੇ,
ਕਰ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੇ ਲਿਖਣ ਦਾ ਅਗ਼ਾਜ਼ ਹੀ ਨਾ,
ਹੁੰਦਾ।
 
ਜੇਕਰ ਦੋ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਦੀ ਮੁਹਬੱਤ ਨਾ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ,
ਗ਼ਜ਼ਲ ਕੌਣ ਲਿੱਖਦਾ ਅਤੇ ਕੌਣ ਕਹਿੰਦਾ?
 
ਗੰਦੇ ਪਾਣੀ ‘ਚ ਉੱਗੇ ਹੋਏ ਆਮ ਜਿਹੇ ਫੁੱਲ,
ਨੂੰ ਕੰਮਲ ਕੌਣ ਕਹਿੰਦਾ?
 
ਮਹਿਬੂਬ ਦੀਆਂ ਕੁੱਝ ਕੁ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ,
ਸਿਫ਼ਤਾਂ ਦੇ ਪੁਲ਼ ਬੰਨਦਿਆਂ ਕੌਣ ਲਿੱਖਦਾ,
ਅਤੇ ਕੌਣ ਕਹਿੰਦਾ?
 
ਮਹਿਬੂਬ ਦੇ ਵਾਲ਼ਾਂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਾਂ ਕਰਦਿਆਂ,
ਜ਼ੁਲਫ਼ਾਂ ਨੂੰ ਕਾਲ਼ੀਆਂ ਘਟਾਵਾਂ ਕੌਣ ਕਹਿੰਦਾ?
 
ਮਹਿਬੂਬ ਦੀ ਹਿਲਦੀ ਗੁੱਤ ਨੂੰ ਵਲ਼ ਖਾਂਦੀ,
ਸੱਪਣੀ ਕੌਣ ਕਹਿੰਦਾ?
 
ਮਹਿਬੂਬ ਦੀਆਂ ਮੋਹ ਲੈਣ ਵਾਲ਼ੀਆਂ ਅੱਖਾਂ,
ਨੂੰ ਨਸ਼ੀਲੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਕੌਣ ਕਹਿੰਦਾ?
 
ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਮਹਿਬੂਬ ਦੇ ਖਿੜ੍ਹੇ ਚਿਹਰੇ,
ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਾਂ ਕਰਦਿਆਂ, ਸੂਰਜ ਦੀ ਚੱਮਕ,
ਅਤੇ ਚੰਦ ਤੇ ਲੱਗੇ ਦਾਗ਼ ਨਾਲ਼ੋਂ ਸੋਹਣਾ ਕੌਣ,
ਕਹਿੰਦਾ?
 
ਮਹਿਬੂਬ ਦੀਆਂ ਮੋਹ ਲੈਣ ਵਾਲ਼ੀਆਂ ਅੱਖਾਂ,
ਵਿੱਚ ਖ਼ੁਦ ਦੀ ਹੀ ਤਸਵੀਰ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਕੌਣ,
ਕਹਿੰਦਾ?
 
ਮਹਿਬੂਬ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਨੂੰ ਰੌਸ਼ਨ ਸਵੇਰਾ ਵੀ,
ਕੌਣ ਕਹਿੰਦਾ?
 
ਮਹਿਬੂਬ ਦੇ ਗ਼ੈਰਹਾਜ਼ਰ ਹੋਣ ਤੇ ਉੱਸੇ ਹੀ,
ਜਗਾਹ ਨੂੰ ਹਨ੍ਹੇਰੇ ਦੇ ਸਮਾਨ ਕੌਣ ਕਹਿੰਦਾ?
 
ਮਹਿਬੂਬ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤਾਂ ਕਰਦਿਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ,
ਨਾਜ਼ੁਕ ਜਿਹੀਆਂ ਕਲੀਆਂ ਅਤੇ ਬੋਲਾਂ ਨੂੰ,
ਮਿਸ਼ਰੀ ਦੀਆਂ ਡਲ਼ੀਆਂ ਕੌਣ ਕਹਿੰਦਾ?
 
ਮਹਿਬੂਬ ਦੇ ਬੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਗੰਗਾ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ,
ਅਤੇ ਜ਼ੁਲਫ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਵਰਗ ਦੀਆਂ ਨਰਮ,
ਕਲੀਆਂ ਕੌਣ ਕਹਿੰਦਾ?
 
ਤੇਰੀ ਖ਼ਾਤਰ ਫ਼ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿਰ ਉੱਤੇ,
ਇਲਜ਼ਾਮ ਲੈਂਣ ਲਈ ਕੌਣ ਕਹਿੰਦਾ?
 
ਹੁਸਨ ਦੀ ਗੱਲ ਚੱਲੀ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਹੀ ਤੇਰਾ,
ਨਾਂਮ ਲੈਂਣਗੇ ਕੌਣ ਕਹਿੰਦਾ?
 
ਮਹਿਬੂਬ ਦਿਆਂ ਬੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਗ਼ਲਾਬ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ,
ਦੀਆਂ ਪੱਤੀਆਂ ਕੌਣ ਕਹਿੰਦਾ?
 
ਪ੍ਰੇਮਕਾ ਦੀ ਤੋਰ ਨੂੰ ਹਿਰਨੀ ਦੀ ਚਾਲ ਕੌਣ,
ਕਹਿੰਦਾ?
 
ਦੋ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਦੀ ਮੁਹਬੱਤ ਨੂੰ ਹੀ ਰੱਬ ਦੀ,
ਇਬਾਦੱਤ ਕੌਣ ਕਹਿੰਦਾ?
 
ਅਸ਼ਿਕ ਦਾ ਮਹਿਬੂਬ ਨੂੰ ਪਾਉਣ ਦੇ ਲਈ,
ਕੁਰਬਾਨ ਹੋ ਜਾਣ ਨੂੰ ਕੌਣ ਕਹਿੰਦਾ?
 
ਅਸ਼ਿਕ ਦਾ ਮਹਿਬੂਬ ਦੇ ਲਈ ਅੰਬਰ ਤੋਂ.
ਤਾਰੇ ਤੋੜ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਕੌਣ ਕਹਿੰਦਾ?
 
ਪਿਆਰ ਤਾਂ ਕੇਵਲ ਕੁਦਰੱਤ ਦਾ ਹੀ ਤਾਂ,
ਜਾਦੂ ਏ, ਵਰਨਾ ਇੱਕ ਦਫ਼ਨਾਈ ਹੋਈ,
ਲਾਸ਼ ਦੀ ਇੱਕ ਕਬਰ ਨੂੰ ਤਾਜ ਮਹਿਲ,
ਕੌਣ ਕਹਿੰਦਾ?
 
ਫਿਰ ਸਦੀਆਂ ਪੁਰਾਣੇ ਆਸ਼ਕ ਜੋੜਿਆਂ,
ਦੇ ਕਿੱਸੇ ਕੌਣ ਲਿੱਖਦਾ ਤੇ ਕੌਣ ਕਹਿੰਦਾ?
 
ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ ਵੀ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀਰ-ਰਾਂਝੇ ਦਾ,
ਕਿੱਸਾ ਨਾ ਹੀ ਲਿੱਖਦਾ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਹੌਕੇ,
ਲੈ ਲੈਕੇ ਪਿਆ ਸੀ ਰੋਂਦਾ।
 
ਇਹ ਮਹਿਫਲਾਂ ਵੀ ਕਿੱਥੇ ਹੋਣੀਆਂ ਸਨ,
“ਕੇਵਲ” ਨੂੰ ਲੱਗਦੈ ਜੇਕਰ ਦੋ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਦੀ,
ਮੁਹਬੱਤ ਨਾ ਹੁੰਦੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੇ,
ਲਿੱਖਣ ਦਾ ਕਦੀ ਅਗ਼ਾਜ਼ ਹੀ ਹੁੰਦਾ।
25/11/2020 

ਅੱਖਾਂ ਕੀ ਹੁੰਦੀਆਂ?
ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਜਗਪਾਲ

ਦੋਸਤੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੀ ਕੀ ਦੱਸਾਂ ‘ਤੇ,
ਕੀ ਕੀ ਨਾ ਦੱਸਾਂ ਕਿ ਅੱਖਾਂ ਕੀ,
ਹੁੰਦੀਆਂ।
 
ਅੱਖਾਂ ਦੇਖਣ ‘ਤੇ ਪੜ੍ਹਣ ਦੇ ਨਾਲ਼,
ਨਾਲ਼ ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮ,
ਆਉਂਦੀਆਂ।
 
ਜਦੋਂ ਕਈਆਂ ਦੀ ਜ਼ੁਬਾਨ ਫੁੱਟਕੇ,
ਮੂੰਹੋਂ ਕੁੱਝ ਕਹਿ ਹੀ ਨਾ ਸੱਕੇ ਤਾਂ,
ਉੱਥੇ ਅਖਾਂ ਸੱਭ ਕੁੱਝ ਕਹਿ ਹੀ,
ਜਾਂਦੀਆਂ।
 
ਉਹ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਵਣ ਪਿਆਰ ਦੇ,
ਇਸ਼ਾਰੇ ਜਾਂ ਹੋਵੇ ਵੀ ਕੋਈ ਗੁੱਸਾ,
ਗਿਲਾ ਉੱਥੇ ਅਖਾਂ ਹੀ ਸਭ ਕੁੱਝ,
ਕਹਿ ਜਾਂਦੀਆਂ।
 
ਭਰ ਜਵਾਨੀ ਵੇਲ਼ੇ ਅੱਖਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ,
ਪਸੰਦ ਆਏ ਹੋਏ ਹਾਣੀ ਦੀ ਕਦੇ,
ਵੀ ਖ਼ੈਰ ਨਹੀਂ ਮੰਗਦੀਆਂ।
 
ਬਹੁਤੇ ਬੁਲਾਂ ‘ਚ ਮੁਸਕਰਾਉਂਦੇ,
ਪਰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਈਆਂ ਦੀਆਂ,
ਤਾਂ ਅੱਖਾਂ ਵੀ ਮੁਸਕਰਾ ਲੈਂਦੀਆਂ।
 
ਅੱਖਾਂ ਇਕ ਦੂਜੇ ਉੱਤੇ ਜਾਣੇ ਜਾਂ,
ਅਣਜਾਣੇ ਤਿੱਖੇ ਤੀਰ ਚਲਾਉਣੋਂ,
ਕਦੀ ਵੀ ਬਾਜ਼ ਨ੍ਹੀਂ ਆਉਂਦੀਆਂ।
 
ਜਦੋਂ ਜਵਾਨੀ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਹਾਣੀ,
ਨਾਲ਼ ਅੱਖਾਂ ਚਾਰ ਹੋ ਜਾਵਣ ਤਾਂ,
ਕਈ ਕਈ ਰਾਤਾਂ ਦੀ ਨੀਂਦ ਨੂੰ,
ਉਡਾਕੇ ਲੈ ਹੀ ਜਾਂਦੀਆਂ।
 
ਜੇਕਰ ਕਿਤੇ ਨੀਂਦ ਆ ਹੀ ਜਾਵੇ,
ਤਾਂ ਬੜੇ ਹੀ ਪਿਆਰ ਦੇ ਨਾਲ਼,
ਪਲਕਾਂ ਦੀਆਂ ਜੋੜੀਆਂ ਬੜੇ ਹੀ,
ਪਿਆਰ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਢੱਕ,
ਲੈਂਦੀਆਂ।
ਫਿਰ ਬੜੇ ਹੀ ਸੁਹਾਵਣੇ ਸੁਫਨੇ,
ਵੀ ਆਉਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ‘ਤੇ ਉਹ,
ਬੰਦ ਹੋਈਆਂ ਅੱਖਾਂ ਮਜ਼ੇ ਨਾਲ਼,
ਸੁਫਨੇ ਵੇਖਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ।
 
ਕਈਆਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗ਼ੀ ‘ਚ ਤਾਂ,
ਸਾਰੇ ਹੀ ਗ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਅੱਖਾਂ,
ਲਕੋਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਵੀ ਹੋ,
ਜਾਂਦੀਆਂ।
ਪਰ ਕਈਆਂ ਦੀਆਂ ਤਾਂ ਅੱਖਾਂ,
ਵੱਗਕੇ ਜ਼ਿੰਦਗ਼ੀ ਦੇ ਗ਼ਮਾਂ ਦੇ,
ਕਈ ਰਾਜ਼ ਖੁੱਲੀ ਕਿਤਾਬ ਦੀ,
ਤਰ੍ਹਾਂ ਖੋਲ ਵੀ ਦਿੰਦੀਆਂ।
 
ਕਈ ਵਾਰ ਤਾਂ ਗਰਮੀਆਂ ਦੀਆਂ,
ਤੱਪਦੀਆਂ ਧੁੱਪਾਂ ‘ਚ ਅੱਖਾਂ ਦੁੱਖਣ,
ਵੀ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀਆਂ।
ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਅੱਖਾਂ ਦੁੱਖ ਦਰਦ ਵੀ,
ਦੇ ਜਾਂਦੀਆਂ।
 
ਕਈਆਂ ਦੀਆਂ ਤਾਂ ਬੜੀਆਂ ਹੀ,
ਮਚਲੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਕੇਵਲ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ,
ਪੁਆਂਦੀ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀਆਂ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਕੇਵਲ,
ਪੰਖਡੀ ਰੋਣਾਂ ਹੀ ਰੋਂਦੀਆਂ।
ਪਰ ਕਈਆਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦਾ,
ਰੋਣਾਂ ਸੱਚ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ।
 
ਜਦੋਂ ਕਦੀ ਅੱਖਾਂ ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਂ,
ਫਿਰ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੀਆਂ ਰੋਂਦੀਆਂ,
ਤਾਂ ਦਿਲ ‘ਚ ਹੱਲ-ਚੱਲ ਵੀ ਮਚਾ,
ਦਿੰਦੀਆਂ।
 
ਪਰ ਜਦੋਂ ਅੱਖਾਂ ਸਦਾ ਲਈ ਬੰਦ,
ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ।
ਭਾਵੇਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚੋਂ “ਕੇਵਲ”,
ਨੀਰ ਨਹੀਓਂ ਵੱਗਦਾ ਪਰ ਫਿਰ,
ਵੀ ਇਹ ਸਾਰੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਅਤੇ,
ਦੋਸਤਾਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਨੀਰ ਨੂੰ,
ਬਹਾਕੇ ਹੀ ਜਾਂਦੀਆਂ।
 18/11/2020

ਜੇਕਰ ਤੇਰੇ ਦਰ ਤੇ
ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਜਗਪਾਲ

ਜੇਕਰ ਤੇਰੇ ਦਰ ‘ਤੇ ਕਿਸੇ ਦੀ,
ਸੁਣਵਾਈ ਹੀ ਨਾ ਹੁੰਦੀ।
ਅਰਦਾਸ ਕਰਕੇ ਕੁੱਝ ਮੰਗੇ ਹੋਏ,
ਦੇਣ ਲਈ ਜੇਕਰ ਬਹੁਤੀ ਦੇਰ,
ਤੂੰ ਲਾਈ ਹੁੰਦੀ।
 
ਫੇਰ ਸੰਗਤਾਂ ਨੇ ਤੇਰੇ ਦਰ ‘ਤੇ,
ਐਨੀ ਸਾਰੀ ਰਾਸ਼ੀ ਚੜ੍ਹਾਈ ਨਾ,
ਹੁੰਦੀ।
ਐਨੀ ਸਾਰੀ ਸੰਗਤ ਤੇਰੇ ਦਰ,
‘ਤੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਨੂੰ ਕਦੀ,
ਵੀ ਆਈ ਨਾ ਹੁੰਦੀ।
 
ਜੋਕਰ ਤੂੰ ਭਰਦਾ ਨਾ ਕਿਸੇ ਦਾ,
ਦਾਮਨ ਤਾਂ ਝੋਲ਼ੀ ਕਿਸੇ ਨੇ ਵੀ,
ਤੇਰੇ ਅੱਗੇ ਇੰਝ ਕਦੀ ਫੈਲਾਈ,
ਹੀ ਨਾ ਹੁੰਦੀ।
 
ਘੜ੍ਹਮ ਚੌਧਰੀਆਂ ਦੀ ਜ਼ੋਰ,
ਨਾਲ਼ ਤਾਕਤ ਹੱਥਿਆਉਣ,
ਦੀ ਵਾਰ ਵਾਰ ਕਦੀ ਵੀ ਹੱਥੋ,
ਪਾਈ ਹੀ ਨਾ ਹੁੰਦੀ।
ਨਾ ਹੀ ਇੱਥੇ ਹੂੜ-ਮੱਤ ਬੀਬੀਆਂ,
ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੀਆਂ ਗੁੱਤਾਂ ਪਈਆਂ,
ਪਟਦੀਆਂ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਧੂਤਿਆਂ,
ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੀ ਦਸਤਾਰ,
ਪੈਰਾਂ ਹੇਠਾਂ ਰੁਲ਼ਾਈ ਹੀ ਹੁੰਦੀ।
 
ਨਾਂ ਹੀ ਇੱਥੇ ਮਨਮਤੀਆਂ ਨੇ,
ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਮੰਦੇ ਬੋਲ ਬੋਲਕੇ,
ਪਵਿਤਰ ਬੀੜ੍ਹ ਦੀ ਬੇਅਦਵੀ,
ਵੀ ਕਰਵਾਈ ਹੀ ਨਾ ਹੁੰਦੀ।
ਨਾਂ ਹੀ ਸੱਦੇ ‘ਤੇ ਪੁਲ਼ਸ ਗੁਰੂ,
ਘਰ ਸਣੇਂ ਜੁੱਤੀਆਂ ਧੂਤਿਆਂ ਨੂੰ,
ਸਿੱਝਣ ਕਦੀ ਆਈ ਹੀ ਹੁੰਦੀ।
 
ਤੇਰੇ ਦਰ ‘ਤੇ ਵਿਆਹ ਕੁੜ੍ਹਮਾਈ,
ਦੀ ਰਸਮ ਕਿਸੇ ਨੇ ਕਦੀ ਵੀ ਬੁਕ,
ਕਰਵਾਈ ਨਾ ਹੁੰਦੀ।
ਤੇਰੇ ਦਰ ‘ਤੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਨਵੀਂ ਥਾਂ,
ਨੌਕਰੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਮਹੀਨੇ ਦੀ,
ਸਾਰੀ ਹੀ ਤਨਖ਼ਾਹ ਕਦੀ ਵੀ,
ਚੜ੍ਹਾਈ ਨਾ ਹੁੰਦੀ।
 
ਤੇਰੇ ਦਰ ‘ਤੇ ਨਵੀਂ ਕਾਰ ਲੈਣ,
ਦੀ ਕਿਸੇ ਨੇ ਅਰਦਾਸ ਕਰਵਾਈ,
ਨਾ ਹੁੰਦੀ।
ਤੇਰੇ ਦਰ ‘ਤੇ ਕਿਸੇ ਪੈਦਾ ਹੋਏ,
ਬੱਚੇ ਦਾ ਨਾਮ ਕੱਢਵਾਉਂਣ ਦੀ,
ਰਸਮ ਕਰਵਾਈ ਨਾ ਹੁੰਦੀ।
 
ਤੇਰੇ ਦਰ ‘ਤੇ ਕਿਸ ਵੀ ਬੱਚੇ ਦੇ,
ਜਨਮ ਮਨਾਉਣ ਅਤੇ ਕੇਕ ਦੀ,
ਕਦੀ ਕਟਾਈ ਹੀ ਨਾ ਹੁੰਦੀ।
ਤੇਰੇ ਦਰ ‘ਤੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਦਾਗ਼ਾਂ ਦੀ,
ਰਸਮ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਮ੍ਰਿਤਿਕ,
ਦੇਹ ਨੂੰ ਇੱਥੇ ਲਿਆਕੇ ਅਖ਼ੀਰਲੀ,
ਫਤਹਿ ਕਦੀ ਵੀ ਬੁਲਾਈ ਹੀ ਨਾ,
ਹੁੰਦੀ।
 
ਤੇਰੇ ਵਰਤਦੇ ਹੋਏ ਲੰਗਰ ਵਿੱਚ,
ਐਨੀ ਸਾਰੀ ਸੰਗਤ ਨੇ ਹਾਜ਼ਰੀ,
ਲਾਈ ਨਾ ਹੁੰਦੀ।
ਤੇਰੇ ਵਰਤਦੇ ਹੋਏ ਲੰਗਰ ਵਿੱਚ,
ਦਾਲ਼ਾਂ, ਸਾਗ਼, ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਲੱਡੂ,
ਜਲੇਬੀਆਂ ਅਤੇ ਖੀਰ ਵਰਤਾਈ,
ਨਾ ਹੁੰਦੀ।
 
ਨਾ ਹੀ ਤੇਰੇ ਦਰ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਦਿਨ,
ਸੁੱਧ ਹੀ ਮਨਾਉਂਦਾ ਨਾ ਹੀ ਕੋਈ,
ਦਿੱਤੀ ਹੋਈ ਵਧਾਈ ਹੀ ਹੁੰਦੀ।
 
ਬਾਣੀ ਸੁਣਨ ਦੇ ਲਈ ਸੰਗਤ ਨੇ,
ਐਨੀ ਲਗਨ ਲਗਾਈ ਨਾ ਹੁੰਦੀ।
ਜੇਕਰ ਤੇਰੇ ਉੱਤੇ ਐਨਾ ਭਰੋਸਾ,
ਹੀ ਨਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਹਾਲ ‘ਚ ਬੈਠੀ,
ਸੰਗਤ ਮੂੰਹ ਲਟਕਾਈ ਹੀ ਹੁੰਦੀ।
 
ਤਰਸ ਗਏ ਹਾਂ ਤੇਰੇ ਕੋਲ਼ੋਂ ਕੋਈ,
ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਸੁਣਨ ਦੇ ਲਈ,
ਕੋਈ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਨਾ ਸਈ,
ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਫਰਮਾਇਸ਼,
ਕਵਿਤਾ ਪੜ੍ਹਣ ਦੀ ਜੇਕਰ ਪਾਈ,
ਹੀ ਹੁੰਦੀ।
ਇਹ ਨ੍ਹੀਂ ਹੋ ਸੱਕਦਾ ਕਿ “ਕੇਵਲ”
ਨੇ ਇਹ ਕਵਿਤਾ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ,
ਦਿਲੋਂ ਪੜ੍ਹਕੇ ਸੁਣਾਈ ਨਾ ਹੁੰਦੀ।
 11/11/2020
 

ਬੇਬੇ ਦੇ ਬੀਤੇ ਦਿੱਨ
ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਜਗਪਾਲ

ਚੁੰਨੀ ਦੀ ਡੂਢੀ ਬੁੱਕਲ਼ ਮਾਰੀ,
ਬੇਬੇ ਜੀ ਬੈਠੇ ਚੌਂਕੜ੍ਹੀ ਮਾਰੇ।
ਜਦੋਂ ਉਹ ਕਿਤੇ ਮੂੰਹੋਂ ਬੋਲਦੇ,
ਲੱਗਦੇ ਬੜ੍ਹੇ ਹੀ ਪਿਆਰੇ।
 
ਸੋਚਾਂ ਵਿੱਚ ਪਏ ਰਹਿੰਦੇ,
ਬੀਤੇ ਨੂੰ ਫਰੋਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ।
 
ਹੁਣ ਤਾਂ ਲੈਟਰਿਨ ਕਹਿੰਦੇ,
ਜਾਂਦੇ ਸਾਂ ਬਾਹਰ ਖ਼ੇਤੀਂ ਹੁੰਦੇ।
ਮੂੰਹ ਹਨ੍ਹੇਰੇ ਹੀ ਖ਼ੇਤੀਂ ਜਾਂਦੇ,
ਛੱਪੜ੍ਹੀ ‘ਚ ਹੱਥ ਧੋ ਸੀ ਲੈਂਦੇ।
 
ਆਕੇ ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਰਿੜ੍ਹਕਕੇ ਲੱਸੀ,
ਮੱਖਣ ‘ਤੇ ਦਹੀਂ ਬਣਾ ਲੈਂਦੇ।
ਆਟੇ ਅਤੇ ਦਲ਼ੀਏ ਨੂੰ ਹੱਥਾਂ,
ਨਾਲ਼ ਚੱਕੀ ਪੀਹ ਸੀ ਲੈਂਦੇ।
 
ਸਾਦੇ ਜਿਹੇ ਵਿਆਹ ਸੀ ਹੁੰਦੇ,
ਨਾ ਚਿੰਤਾ ਨਾ ਕਰਜ਼ੇ ਸੀ ਹੁੰਦੇ।
ਨਾ ਪੈਲੇਸ ਸੀ ਹੁੰਦੇ ਨਾ ਖਾਣਾ,
ਬਾਹਰੋਂ ਲਿਆਉਂਦੇ ਸੀ ਹੁੰਦੇ।
 
ਪਿੰਡ ਦੇ ਹਲਵਾਈ ਸੀ ਹੁੰਦੇ,
ਮਿੱਠਾ ਘਰ ਬਣਾ ਸੀ ਲੈਂਦੇ।
 
ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਲਾਗੀ ਸੀ ਹੁੰਦੇ,
ਅਸੀਂ ਨੌਂਹ ਕਟਵਾ ਸੀ ਲੈਂਦੇ।
ਲਾਗੀਆਂ ਨੂੰ ਭੇਜਦੇ ਸੀ ਹੁੰਦੇ,
ਰਿਸ਼ਤੇ ਲੱਭ ਸੀ ਲਿਆਉਂਦੇ।
 
ਪਿੰਡ ਸੁਨਿਆਰੇ ਸੀ ਹੁੰਦੇ,
ਟੁੰਬਾਂ ਬਣਵਾ ਸੀ ਲੈਂਦੇ।
ਪਿੰਡ ‘ਚ ਲੁਹਾਰ ਸੀ ਹੁੰਦੇ,
ਤੱਕਲਾ ਸਿੱਧਾ ਕਰਾ ਸੀ ਲੈਂਦੇ।
 
ਉਦੋਂ ਦੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵੀ ਹੋਰ ਸੀ,
ਪੁਰਾਣੇ ਪੈਮਾਨੇ ਵੀ ਹੋਰ ਸੀ।
 
ਉਦੋਂ ਹੁੰਦਾ ਬਾਣ ਦਾ ਮੰਜਾ ਸੀ,
ਬਹਿਣ ਨੂੰ ਬੜ੍ਹਾ ਹੀ ਚੰਗਾ ਸੀ।
 
ਜੁੜ੍ਹਕੇ ਬਹਿੰਦਾ ਹੁੰਦਾ ਲਾਣਾ ਸੀ,
ਬੜ੍ਹਾ ਸਾਦਾ ਜਿਹਾ ਖਾਣਾ ਸੀ।
ਕਹਿਣੇ ਸਾਰੇ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਸੀ,
ਜਦੋਂ ਕਹਿੰਦਾ ਸਿਆਣਾ ਸੀ।
 
ਖਲਾਹ ਲੈਂਦੇ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਰੋਂਦਾ,
ਗੁਆਂਢ ਕੋਈ ਨਿਆਣਾ ਸੀ।
ਸਾਂਝਾ ਹੁੰਦਾ ਉਦੋਂ ਚੁਲਾ ਸੀ,
ਵਿਹੜ੍ਹਾ ਸੁੱਖ ਨਾਲ਼ ਖੁੱਲਾ ਸੀ।
 
ਬਾਪੂ ਖੰਘ ਕੇ ਬੂਹੇ ਵੜ੍ਹਦਾ ਸੀ,
ਸਾਰਾ ਹੀ ਟੱਬਰ ਡਰਦਾ ਸੀ।
ਬਨੇਰੇ ਬਹਿੰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਕਾਂ ਸੀ,
ਵਾਂਡਿਓਂ ਆਉਂਣ ਦੀ ਹਾਂ ਸੀ।
 
ਸਾਡਾ ਲਈ ਲਾਗੀ ਖੁਹੀਓਂ,
ਪਾਣੀ ਦੇ ਘੜ੍ਹੇ ਭਰਦਾ ਸੀ।
 
ਬਾਪੂ ਕੋਲ਼ ਹੁੰਦਾ ਖੂੰਡਾ ਸੀ,
ਡਰਦਾ ਪਿੰਡ ਦਾ ਮੁੰਡਾ ਸੀ।
ਪੈਸੇ ਦੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਭੁੱਖ ਸੀ,
ਨਾ ਹਾ ਹੁੰਦਾ ਕਦੀ ਦੁੱਖ ਸੀ।
“ਕੇਵਲ” ਉਦੋਂ ਬੜ੍ਹਾ ਸੁੱਖ ਸੀ।
 05/11/2020
 

ਉਹ ਧੀ ਹੁੰਦੀ
ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਜਗਪਾਲ

ਕੁੜਮਾਈ ਅਤੇ ਵਿਆਹ ਤੇ ਧੀ,
ਦੇ ਸ਼ਗਨ ਦੀ ਮਹਿੰਦੀ ਲਾਉਣੀ,
ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਦੀ ਚੀਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।
 
ਇੱਕ ਭੈਂਣ ਦੀ ਭਰਾ ਦੇ ਗੁੱਟ ਤੇ,
ਸਜਾਕੇ ਰੱਖੜ੍ਹੀ ਬੰਨਣੀ ਵੀ ਕੋਈ,
ਦੂਜ ਦਾ ਤਿਓਹਾਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।
 
ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਘਰਾਂ ਦੇ,
ਆਂਗਨ ਸੁੰਨੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ,
ਇੱਕ ਧੀ ਜਨਮ ਨਹੀਂਓਂ ਲੈਂਦੀ।
 
ਕੰਮ ਤੋਂ ਥੱਕੇ ਹੋਏ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ,
ਲਈ ਪਾਣੀ ਦੇ ਗਲਾਸ ਲਿਆਏ,
ਉਹ ਇੱਕ ਧੀ ਹੀ ਤਾਂ ਹੁੰਦੀ।
 
ਜਿਹੜੀ ਜ਼ਿਦ ਨਾ ਕਰੇ ‘ਤੇ ‘ਕੱਲ੍ਹ,
ਨੂੰ ਲਿਆ ਦਿਊਂ’ ਨਾਲ਼ ਹੀ ਮੰਨ,
ਜਾਏ ਉਹ ਇੱਕ ਧੀ ਹੀ ਤਾਂ ਹੁੰਦੀ।
 
ਜਿਹੜੀ ਬਾਬਲ ਨੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼,
ਯਾਦ ਨਾਲ਼ ਦੁਆਈ ਦੇਵੇ ਤਾਂ,
ਉਹ ਮੁਟਿਆਰ ਧੀ ਹੀ ਹੁੰਦੀ।
 
ਜਿਹੜੀ ਸਹੇਲੀਆਂ ਨਾਲ਼ ਜਾਕੇ,
ਤੀਆਂ ਦੇ ਮੇਲੇ ਤੇ ਪੀਙਾਂ ਝੂੱਟਣ,
ਜਾਏ ਉਹ ਇੱਕ ਧੀ ਹੀ ਹੁੰਦੀ।
 
ਜਿਹੜੀ ਹਰ ਸਾਲ ਭਰਾਵਾਂ ਦੇ,
ਰੱਖੜ੍ਹੀ ਬੰਨਕੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਗੁੱਟ,
ਸਜਾਏ ਉਹ ਇੱਕ ਧੀ ਹੀ ਹੁੰਦੀ।
 
ਜਿਹੜੀ ਭਰਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਆਹਾਂ,
ਵੇਲ਼ੇ ਇੰਜੜ੍ਹੀ ਫੜਣ ਦੀ ਰਸਮ, 
ਨਿਭਾਏ ਉਹ ਇੱਕ ਧੀ ਹੀ ਹੁੰਦੀ।
 
ਜਿਹੜੀ ਸਹੁਰੀਂ ਜਾਣ ਵੇਲ਼ੇ ਰੋਵੇ,
ਤੇ ਸਾਰੇ ਹੀ ਟੱਬਰ ਨੂੰ ਰੁਆਵੇ,
ਉਹ ਇੱਕ ਧੀ ਹੀ ਤਾਂ ਹੁੰਦੀ।
 
ਜਿਹੜੀ ਸਹੁਰੀਂ ਜਾਕੇ ਨੂੰਹ ਬਣ,
ਜਾਏ ਉਹ ਇੱਕ ਧੀ ਹੀ ਹੁੰਦੀ।
 
ਪੇਕੀਂ ਜਾਂਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਪਿੰਡ,
ਦੀਆਂ ਜੂਹਾਂ ਵੱਲ ਵੇਖਕੇ ਜਿੱਸ,
ਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਚਾਅ ਜਿਹਾ ਚੜ੍ਹ,
ਜਾਵੇ ਉਹ ਇੱਕ ਧੀ ਹੀ ਹੁੰਦੀ।
 
ਪੇਕੀਂ ਪਹੁੰਚ ਤੇ ਜਿਹੜੀ ਦੌੜ੍ਹ,
ਕੇ ਟੱਬਰ ਦੇ ਕੱਲੇ ਕੱਲੇ ਜੀਅ,
ਕੋਲ਼ ਜਾਵੇ ਉਹ ਧੀ ਹੀ ਹੁੰਦੀ।
 
ਜਿਹੜੀ ਮਾਂ ਬਣਕੇ ਫਿਰ ਜਿੱਸ,
ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਥੱਲੇ ਸਵਰਗ ਬਣ ਜਾਏ,
ਉਹ ਵੀ ਕਿਸੇ ਦੀ ਧੀ ਹੀ ਹੁੰਦੀ।
 
ਜਿਹੜੀ ਗੁਰੂਆਂ, ਦੇਵੀ ਦੇਵਤੇ, 
ਪੀਰਾਂ ਪੈਗੰਬਰਾਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇ,
ਪਾਏ ਉਹ ਕਿਸੇ ਧੀ ਹੀ ਹੁੰਦੀ।
 
ਜਿਹੜੀ ਇਟਾਂ ਦੇ ਬਣੇਂ ਮਕਾਨ,
ਨੂੰ ਰਹਿਣ ਵਾਲ਼ਾ ਘਰ ਬਣਾਏ,
ਉਹ ਵੀ ਕਿਸੇ ਦੀ ਧੀ ਹੀ ਹੁੰਦੀ।
 
ਜਿਹੜੀ ਚੁੱਲ੍ਹੇ ਚਊਂਕੇ ਵਿੱਚ ਨਾਲ਼,
ਰਲ਼ਕੇ ਹੋਰਨਾਂ ਨਾਲ਼ ਹੱਥ ਵਟਾਏ,
ਉਹ ਵੀ ਕਿਸੇ ਦੀ ਧੀ ਹੀ ਹੁੰਦੀ।
 
ਜਿਹੜੀ ਸਹੁਰੀਂ ਜਾਕੇ ਪੇਕਿਆਂ,
ਦੀ ਇਜ਼ਤ ਨੂੰ ਚਾਰ ਚੰਦ ਲਾਏ,
ਉਹ ਵੀ ਕਿਸੇ ਦੀ ਧੀ ਹੀ ਹੁੰਦੀ।
 
ਜਿਹੜੀ ਦੋਨੋਂ ਪਾਸੀਂ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ,
ਦੇ ਮੇਲ਼-ਜੋਲ਼ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਬਧਾਏ,
ਉਹ ਸੁੱਗੜ੍ਹ ਸਿਆਣੀ ਧੀ ਹੁੰਦੀ।
 
ਜਿਹੜੀ ਮਾਪਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਦੂਰ,
ਰਹਿੰਦੇ ਹੁੰਦਿਆਂ ਨਾ ਘਬਰਾਏ,
ਉਹ ਵੀ ਕਿਸੇ ਦੀ ਧੀ ਹੀ ਹੁੰਦੀ।
 
ਜਿਹੜੀ ਨੂੰਹ ਤੇ ਪੱਤਨੀ ਬਣਕੇ,
ਪੇਕਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਨਾ ਭੁੱਲ ਜਾਏ,
ਉਹ ਵੀ ਕਿਸੇ ਦੀ ਧੀ ਹੀ ਹੁੰਦੀ।
 
ਜਿਹੜੀ ਪੇਕਿਆਂ ਤੋਂ ਕਾਫੀ ਦੂਰ,
ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਵੀ ਹਾਲ ਪੁੱਛੀ ਜਾਏ,
ਉਹ ਵੀ ਕਿਸੇ ਦੀ ਧੀ ਹੀ ਹੁੰਦੀ।
 
ਮੀਲਾਂ ਦੂਰ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਹੁੰਦਿਆਂ,
ਕੋਲ਼ ਹੋਣ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਦਿਖਾਏ,
ਉਹ ਵੀ ਕਿਸੇ ਦੀ ਧੀ ਹੀ ਹੁੰਦੀ।
 
ਜਿਹੜੀ ਕਈ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ,
ਭੈਣ, ਮਾਂ, ਮਾਮੀ, ਭੂਆ, ਮਾਸੀ,
ਚਾਚੀ, ਤਾਈ, ਦਾਦੀ ਅਤੇ ਨਾਨੀ,
ਬਣ ਜਾਏ ਉਹ ਵੀ ਧੀ ਹੀ ਹੁੰਦੀ।
 
ਜਿੱਸਦਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਜਾਏਦਾਦ ਤੇ,
ਕੋਈ ਹੱਕ ਨਾ ਪੇਕੀਂ ਨਾ ਸਹੁਰੀਂ,
ਉਹ ਜਿਗਰੇ ਵਾਲ਼ੀ ਧੀ ਹੁੰਦੀ।
 
ਜਿਹੜੀ ਜ਼ਿੰਦਗ਼ੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਦੁੱਖਾਂ,
ਨੂੰ ਸਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਨਾ ਕਿਸੇ ਨਾਲ਼,
ਸਾਂਝੇ ਕਰੇ, ਆਪਣੀ ਬੁੱਕਲ਼ ‘ਚ,
ਲਕੋਈ ਜਾਏ ਉਹ ਵੀ ਧੀ ਹੁੰਦੀ।
 
ਜਿਹੜੀ ਸਹੁਰੀਂ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਤੇਲ,
ਪਾਕੇ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਸਾੜੀ ਜਾਏ,
ਉਹ ਬਦਕਿਸਮਤ ਧੀ ਹੁੰਦੀ।
 
ਜਿਹੜੀ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ,
ਹੀ ਕੁੱਖ ‘ਚ ਹੀ ਕਤਲ ਹੋ ਜਾਏ,
ਉਹ ਵੀ “ਕੇਵਲ” ਇੱਕ ਕਹਿਣ
ਨੂੰ ਬਦਕਿਸਮਤ ਧੀ ਹੀ ਹੁੰਦੀ।
 28/10/2020
 
 
ਅੰਨਦਾਤਿਆ ਕਿਸਾਨਾ
ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਜਗਪਾਲ

ਅੰਨਦਾਤਿਆ ਕਿਸਾਨਾ ਜੇਕਰ,
ਤੇਰੇ ‘ਚ ਅਣਖ ਏ ਤਾਂ ਭਿਖਾਰੀ,
ਕਦੀ ਨਾ ਅਖਵਾਈਂ ਤੂੰ।
 
ਸਿਆਸੀ ਲੀਡਰਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਤੇ,
ਕੋਝੀਆਂ ਚਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਐਂਵੀਂ ਨਾ,
ਫਸ ਜਾਵੀਂ ਤੂੰ।
 
ਕਿਸਾਨੀ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਦਾ ਸਾਥ,
ਨਾ ਛੱਡੀਂ ਐਂਵੀਂ ਆਪਣੀ ਬੋਲੀ ਨਾ,
ਲਗਾਈਂ ਤੂੰ।
  
ਇਹ ਤੇਰੇ ਹੀ ਆਪਣੇ ਮਿਹਨਤੀ,
ਹੱਥ ਨੇ, ਕਿਸੇ ਅੱਗੇ ਨਾ ਫੈਲਾਈ,
ਤੂੰ।
 
ਸਿਆਸੀ ਲੀਡਰ ਕਰਦੇ ਕੋਝੀਆਂ,
ਚਾਲਾਂ, ਐਂਵੀਂ ਨਾ ਫਸ ਜਾਵੀਂ ਤੂੰ।
 
ਦੁੱਖਾਂ ਦਾ ਤਾਂ ਬਣਿਆਂ ਆਉਂਣਾ,
ਤੇ ਜਾਣਾਂ, ਇਹ ਕਦੀ ਨਾ ਭੁੱਲ,
ਜਾਵੀਂ ਤੂੰ।
 
ਗ਼ਮਾਂ ਵਾਰੇ ਸੋਚ ਸੋਚਕੇ ਖ਼ੁੱਦ ਨੂੰ,
ਨਾ ਤੜ੍ਹਫਾਵੀਂ ਤੂੰ।
 
ਤੈਂਨੂੰ ਬੁਰਕੀ ਪਾਉਂਣ ਦਾ ਯਤਨ,
ਕਰੂਗਾ ਕੇਂਦਰ, ਐਂਵੀਂ ਨਾ ਡੁੱਲ,
ਜਾਵੀਂ ਤੂੰ।
 
ਖ਼ੁਦਕੁਸ਼ੀ ਕਰਕੇ ਝੱਲਿਆ ਐਂਵੀਂ,
ਮੌਤ ਨੂੰ ਗਲ਼ੇ ਨਾ ਲਗਾਵੀਂ ਤੂੰ।
 
ਮਰਨ ਨਾਲ਼ ਕਿੱਥੇ ਮੱਸਲੇ ਹੱਲ,
ਹੁੰਦੇ, ਕਿਤੇ ਇਹ ਘੋਰ ਪਾਪ ਨਾ,
ਕਮਾਵੀਂ ਤੂੰ।
 
ਨਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਕੋਹੜ ਨੂੰ ਤਿਆਗ,
ਕੇ ਰਸਤੇ ਸਿੱਧੇ ਲੱਗ ਜਾਵੀਂ ਤੂੰ।
 
ਜੇਕਰ ਆਮਦਨ ਘੱਟ ਰਹੀ ਏ,
ਤਾਂ ਵਿਆਹਾਂ ਤੇ ਬਹੁਤਾ ਪੈਸਾ,
ਨਾ ਲਾਵੀਂ ਤੂੰ।
 
ਅਣਖੀ ਅੰਨਦਾਤਿਆ ਕਿਸਾਨਾ,
ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ “ਕੇਵਲ”,
ਕਹੇ ਕਿ ਕਿੱਸੇ ਅੱਗੇ ਨਾ ਸਿਰ,
ਝੁਕਾਵੀਂ ਤੂੰ।
21/10/2020

ਅਜੀਬ ਜਿਹਾ ਰੋਸਾ
ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਜਗਪਾਲ

ਮੈਂ ਵੀ ਰੁੱਸਿਆ ‘ਤੇ ਤੂੰ ਵੀ ਰੁੱਸੀ,
ਤਾਂ ਫਿਰ ਸੱਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਡੇ,
ਦੋਵਾਂ ‘ਚੋਂ ਮਨਾਊਗਾ ਕੌਣ?
 
ਅੱਜ ਤਾਂ ਦੋਹਵਾਂ ਦੀ ਸੋਚਣੀ ‘ਚ,
ਤ੍ਰੇੜ ਏ ਅਤੇ ਕੱਲ੍ਹ ਨੂੰ ਖੱਡ ਹੋਸੀ,
ਇਸ ਤ੍ਰੇੜ ਨੂੰ ਸੱਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ,
ਸਾਡੇ ਦੋਹਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਭਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ,
ਕਰੂਗਾ ਕੌਣ?
 
ਜੇਕਰ ਅਸਾਂ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਸੱਪ ਸੁੰਘ,
ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸੱਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਡੇ,
ਦੋਹਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬੁਲਾਊਗਾ ਕੌਣ?
 
ਅਸੀਂ ਐਂਵੀਂ ਛੋਟੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਹੀ,
ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਲਗਾਈ ਜਾਂਦੇ ਆਂ ਦਿਲਾਂ,
ਤੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਟੁੱਟ ਰਿਹਾ ਰਿਸ਼ਤਾ,
ਸੱਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਡੇ ਦੋਵਾਂ ‘ਚੋਂ,
ਗੰਢਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰੂਗਾ ਕੌਣ?
 
ਦੁਖੀ ਮੈਂ ਵੀ ਤੇ ਦੁਖੀ ਤੂੰ ਵੀ ਤਾਂ,
ਫਿਰ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਜੁੱਦੇ ਹੋਕੇ ਸੱਭ,
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਡੇ ਦੋਵਾਂ ‘ਚੋਂ ਇੱਕ,
ਦੂਜੇ ਵੱਲ ਹੱਥ ਵਧਾਊਗਾ ਕੌਣ?
 
ਨਾ ਮੈਂ ਰਾਜ਼ੀ ‘ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਤੂੰ ਰਾਜ਼ੀ
ਤਾਂ ਫਿਰ ਮਾਫ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਵੱਡਪਣ,
ਸੱਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਡੇ ਦੋਹਵਾਂ ‘ਚੋਂ,
ਦਿਖਾਊਗਾ ਕੋਣ?
 
ਡੁੱਬ ਜਾਊਗਾ ਇੱਕ ਦਿਨ ਇੱਕ,
ਦੂਜੇ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ,
ਦਿਲ ਕਦੀ ਤਾਂ ਸੱਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ,
ਸਾਡੇ ਦੋਹਵਾਂ ‘ਚੋਂ ਮੋਢੇ ਹਲੂਣਕੇ,
ਜਗਾਊਗਾ ਕੋਣ?
 
 
ਮੇਰੀ ਰੁੱਸ ਜਾਣ ਦੀ ਜ਼ਿੱਦ ਅਤੇ,
ਤੇਰੀ ਵੀ ਤਾਂ ਰੁੱਸ ਜਾਣ ਦੀ ਜ਼ਿੱਦ,
ਸੱਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਡੇ ਦੋਵਾਂ ‘ਚੋਂ, 
ਇਹਨਾਂ ਜ਼ਿੱਦਾਂ ਨੂੰ ਠੱਲ ਪਾਊਗਾ,
ਕੌਣ?
 
ਇੱਕ ‘ਮੈਂ’ ਵਿੱਚ ਮੇਰੇ ਤੇ ਇੱਕ ‘ਮੈਂ’,
ਵਿੱਚ ਤੇਰੇ, ਸਾਡੀ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ‘ਮੈਂ’,
ਉੱਤੇ ਸੱਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਡੇ ਦੋਵਾਂ,
‘ਚੋਂ ਜਿੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੂਗਾ ਕੌਣ?
 
ਜੇਕਰ ਆਪਾਂ ਦੋਹਵਾਂ ਨੇ ਇਕ,
ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਹੀ ਮੋੜ੍ਹ ਲਈਆਂ ਅੱਖਾਂ,
ਤਾਂ ਕੱਲ੍ਹ ਨੂੰ ਇਹਨਾਂ ਰੋਸਿਆਂ ਤੋਂ,
ਸੱਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਡੇ ਦੋਵਾਂ ‘ਚੋਂ,
ਪਛਤਾਊਗਾ ਕੋਣ?
 
ਜ਼ਿੰਦਗ਼ੀ ਸਦਾ ਲਈ ਮਿਲ਼ੀ ਏ,
ਕਿਸ ਨੂੰ? ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਇਸ,
ਜ਼ਿੰਦਗ਼ੀ ਨੂੰ ਲੰਘਾਉਣ ਦੇ ਲਈ,
ਸੱਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਡੇ ਦੋਵਾਂ ‘ਚੋਂ,
“ਕੇਵਲ” ਦੁਨੀਆਂ ‘ਚ ਕੱਲਾ ਰਹਿ,
ਜਾਊਗਾ ਕੌਣ?
14/10/2020
 
 
 
 
ਰੱਬ ਦੇ ਬੰਦੇ
ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਜਗਪਾਲ

ਐਥੇ ਸਾਰੇ ਰੱਬ ਦੇ ਬੰਦੇ ਨੇ।
ਕੇਵਲ ਫ਼ਰਕ ਐਨਾ ਹੈ ਕਿ,
ਕਈ ਤਾਂ ਬੜੇ ਹੀ ਚੰਗੇ ਨੇ।
ਕਈ ਖਰੂਦੀ ਖਾਂਦੇ ਡੰਡੇ ਨੇ।
 
ਐਥੇ ਸਾਰੇ ਰੱਬ ਦੇ ਬੰਦੇ ਨੇ।
ਕੇਵਲ ਫ਼ਰਕ ਐਨਾ ਹੈ ਕਿ,
ਕਈ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸ਼ਰੀਫ ਨੇ,
ਕਈ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮੰਦੇ ਨੇ।
 
ਐਥੇ ਸਾਰੇ ਰੱਬ ਦੇ ਬੰਦੇ ਨੇ।
ਕੇਵਲ ਫ਼ਰਕ ਐਨਾ ਹੈ ਕਿ,
ਵੱਖ ਵੱਖ ਸੁਭਾ ਰਖਦੇ ਨੇ,
ਸਾਰੇ ਹੀ ਰੰਗ-ਬਰੰਗੇ ਨੇ।
 
ਐਥੇ ਸਾਰੇ ਰੱਬ ਦੇ ਬੰਦੇ ਨੇ।
ਕੇਵਲ ਫ਼ਰਕ ਐਨਾ ਹੈ ਕਿ,
ਕਈ ਤਾਂ ਪਾਉਂਦੇ ਪੰਗੇ ਨੇ,
ਕਈ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਚੰਗੇ ਨੇ।
 
ਐਥੇ ਸਾਰੇ ਰੱਬ ਦੇ ਬੰਦੇ ਨੇ।
ਕੇਵਲ ਫ਼ਰਕ ਐਨਾ ਹੈ ਕਿ,
ਕਈ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਬੜਬੋਲੇ ਨੇ,
ਕਈ ਬਿਲਕੁਲ ਹੀ ਗੁੰਗੇ ਨੇ।
 
ਐਥੇ ਸਾਰੇ ਰੱਬ ਦੇ ਬੰਦੇ ਨੇ।
ਕੇਵਲ ਫ਼ਰਕ ਐਨਾ ਹੈ ਕਿ,
ਕਈ ਜ਼ਖ਼ਮ ਦੇਈ ਜਾਂਦੇ ਨੇ।
ਕਈ ਜ਼ਖ਼ਮ ਭਰੀ ਜਾਂਦੇ ਨੇ।
 
ਐਥੇ ਸਾਰੇ ਰੱਬ ਦੇ ਬੰਦੇ ਨੇ।
ਕੇਵਲ ਫ਼ਰਕ ਐਨਾ ਹੈ ਕਿ,
ਕਈ ਤਾਂ ਡੋਬੀ ਜਾਂਦੇ ਨੇ।
ਕਈ ਤਾਰੀ ਜਾਂਦੇ ਨੇ।
 
ਐਥੇ ਸਾਰੇ ਹੀ ਮੁਸਾਫ਼ਰ ਨੇ।
ਕੇਵਲ ਫ਼ਰਕ ਐਨਾ ਹੈ ਕਿ,
ਕਈ ਤਾਂ ਸਾਥ ਨਭਾਉਂਦੇ ਨੇ।
ਕਈ ਸਾਥ ਛੱਡ ਤੁਰ ਜਾਂਦੇ ਨੇ।
 
ਪਿਆਰ ਸਾਰੇ ਹੀ ਕਰਦੇ ਨੇ।
ਕੇਵਲ ਫ਼ਰਕ ਐਨਾ ਹੈ ਕਿ,
ਕਈ ਤਾਂ ਜਾਂਨ ਵਾਰ ਦਿੰਦੇ ਨੇ।
ਕਈ ਜਾਂਨ ਵੀ ਕੱਢ ਲੈਂਦੇ ਨੇ।
 
ਕਈ ਚੰਗੇ ਤੇ ਕਈ ਮੰਦੇ ਨੇ।
ਕੇਵਲ ਫ਼ਰਕ ਐਨਾ ਹੈ ਕਿ,
ਕਈ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੱਚੇ ਨੇ।
ਕਈ ਵਾਅਦੇ ਦੇ ਕੱਚੇ ਨੇ।
 
ਦੋਸਤੀ ਸਾਰੇ ਹੀ ਕਰਦੇ ਨੇ।
ਕੇਵਲ ਫ਼ਰਕ ਐਨਾ ਹੈ ਕਿ,                              
ਕਈ ਤਾਂ ਦਿਲੋਂ ਨਭਾਉਂਦੇ ਨੇ।
ਕਈ “ਕੇਵਲ” ਅਜ਼ਮਾਉਂਦੇ ਨੇ।
07/10/2020
 
 
 
ਛੱਲਕਦੇ ਹੰਝੂ
ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਜਗਪਾਲ

ਦਿਲ ਭਰ ਆਇਆ ਏ, ਫਿਰ ਵੀ,
ਸ਼ਰੇਆਮ ਰੋ ਸੱਕਦੀ ਨਹੀਂ।
ਅੱਖਾਂ ਭਰੀਆਂ ਨੇ ਹੰਝੂਆਂ ਦੇ ਨਾਲ਼,
ਰੋ ਕੇ ਛਲਕਾ ਸੱਕਦੀ ਨਹੀਂ।
 
ਇਨ੍ਹਾਂ ਹੰਝੂਆਂ ਨੂੰ ਵੱਗਣੋਂ ਰੋਕਣ ਦੀ,
ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵੀ ਕਰਾਂ ਤਾਂ ਵੀ ਰੋਕ ਸੱਕਦੀ,
ਨਹੀਂ।
 
ਮੇਰੀ ਤਿੰਨ ਵਰਿਆਂ ਦੀ ਬੱਚੀ ਮੇਰੇ,
ਛੱਲਕਦੇ ਹੰਝੂਆਂ ਤੇ ਹੱਥ ਫੇਰਕੇ,
ਕਦੀ ਖੁੱਸ਼ ਹੋ ਸਕਦੀ ਨਹੀਂ।
ਕੋਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹੰਝੂਆਂ ਵਾਰੇ ਪੁੱਛੇ ਤਾਂ,
ਮੈਂ ਦੱਸ ਸਕਦੀ ਨਹੀਂ।
 
ਸੱਬਜੀ ਦੋ ਘੰਟੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਬਣਾ,
ਲਈ ਸੀ, ਕੌੜ੍ਹੇ ਪਿਆਜ਼ ਕੱਟਣ ਦਾ,
ਪੱਜ ਪਾਕੇ ਵੀ ਰੋ ਸੱਕਦੀ ਨਹੀਂ।
 
ਹਨ੍ਹੇਰੀ ਝਖੜ੍ਹ ਵੀ ਨਹੀਂ ਜੇ ਵੱਗਦਾ,
ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿੱਟੀ ਰੜਕਦੀ ਦਾ ਵੀ,
ਪੱਜ ਪਾਕੇ ਰੋ ਸੱਕਦੀ ਨਹੀਂ।
 
ਅਜ ਕੱਲ੍ਹ ਧੂਆਂ ਵੀ ਤਾਂ ਰਸੋਈਆਂ,
ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਪੱਜ ਧੂਏਂ ਦਾ ਵੀ,
ਪਾਕੇ ਰੋ ਸੱਕਦੀ ਨਹੀਂ।
 
ਫੋਨ ‘ਚੋਂ ਸਿੱਮ ਸੱਸ ਕੱਢਕੇ ਲੈ ਗਈ,
ਕਿਸੇ ਨਾਲ਼ ਫੋਨ ਉੱਤੇ ਵੀ ਗੱਲ ਕਰ,
ਸੱਕਦੀ ਨਹੀਂ।
 
ਮਾਂ ਤਾਂ ਰੱਬ ਨੂੰ ਪਿਆਰੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ,
ਮੇਰੇ ਜਨਮ ਵੇਲ਼ੇ, ਉੱਸਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਕੇ,
ਬਹੁਤ ਹੀ ਰੋ ਚੁੱਕੀ ਹਾਂ, ਹੁਣ ਹੋਰ ਰੋ,
ਸੱਕਦੀ ਨਹੀਂ।
 
ਮੇਰਾ ਘਰ ਵਾਲ਼ਾ ਕਮਾਉਂਣ ਗਿਆ,
ਏ ਪ੍ਰਦੇਸੀਂ, ਜੀਉਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਮੋਇਆ,
ਕੋਈ ਪੁੱਛੇ ਤਾਂ ਦੱਸ ਸੱਕਦੀ ਨਹੀਂ।
 
ਕੱਲੀ ਤੀਵੀਂ ਦੀ ਜਵਾਨੀ ਦੀ ਉਮਰ,
ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਏ ਲੰਮੀ, ਇਹ ਸੱਭ ਸੋਚਕੇ,
ਦੁੱਖ ਸਹਾਰ ਸੱਕਦੀ ਨਹੀਂ।
 
ਦੁਨੀਆਂ ‘ਚ ਕੱਲੀ ਹੀ ਹਾਂ ਤੇ ਮੇਰਾ,
ਕੋਈ ਭੈਣ ਅਤੇ ਭਰਾ ਵੀ ਨਹੀਂ।
 
ਪਿਓ ਸ਼ਹੀਦ ਕੀਤਾ ਅਤੰਕਵਾਦੀਆਂ,
ਨੇ, ਉਹ ਵੀ ਇੱਕ ਸਹਾਰਾ ਹੁਣ ਰਹਿ,
ਗਿਆ ਨਹੀਂ।
 
ਦੁੱਖ ਪਿਓ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਮੇਰੇ ਕੋਲ਼ੋਂ,
ਇੱਕ ਪੱਲ ਵੀ ਜ਼ਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਨਹੀਂ।
ਤਗ਼ਮਾ ਪਿਓ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਕੀਤੀ,
ਹੋਈ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਾ ਸੀ ਮਿਲ਼ਿਆ,
ਦਿੱਲੀ ਜਾਕੇ ਲਿਆ ਸੱਕਦੀ ਨਹੀਂ।
 
ਆਪਣੇ ਜਜ਼ਬਾਤਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝ ਕਿਸ
ਨਾਲ਼ ਪਾਵਾਂ, ਜਦੋਂ ਆਪਣਾ ਇਸ,
ਦੁਨੀਆਂ ਤੇ ਹੁਣ ਕੋਈ ਜ਼ਿੰਦਾ ਰਹਿ,
ਗਿਆ ਹੀ ਨਹੀਂ।
 
ਮੈਂ ਹੁਣ ਕੀ ਕਰਾਂ ਅਤੇ ਕੀ ਨਾ ਕਰਾਂ,
ਜਿਸ ਦਾ ਮੈਂਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕੋਈ ਨਹੀਂ।
 
ਇੱਥੇ ਮਾਵਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਬਚਾਕੇ ਲੋਕੀਂ,
ਕੁੱਖ ਵਿੱਚ ਕਤਲ ਕਰਦੇ ਲਖਾਂ ਹੀ,
ਬੇਬਸ ਅਣਜੰਮੀਆਂ ਧੀਆਂ ਦਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ,
ਵਿਚਾਰੀਆਂ ਦੀ ਕਦੀ ਕੋਈ ਪੁਕਾਰ,
ਸੁਣਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ?
 
ਰੱਬਾ ਜਨਮ ਲੈਕੇ ਮੈਂ ਕੀ ਪਾਪ ਕੀਤਾ,
ਮੇਰੀ ਜਾਨ ਬਕਸ਼ ਕੇ ਕੀ ਤੂੰ ਮੇਰੇ ‘ਤੇ,
ਕੋਈ ਸਾਨ ਕੀਤਾ ਨਹੀਂ।
ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਮੇਥੋਂ ਖੋਹ ਲਿਆ ਤੂੰ,
ਉੱਸ ਨੂੰ ਮਰਨੋਂ ਕਿਉਂ ਬਚਾ ਸੱਕਿਆ,
ਨਹੀਂ।
 
ਮੇਰੇ ਜਨਮ ਲੈਂਦੇ ਸਾਰ ਹੀ ਮੇਰੀ ਮਾਂ,
ਨੂੰ ਮਾਰਕੇ ਦੱਸ ਰੱਬਾ ਤੂੰ ਇਹ ਘੋਰ,
ਪਾਪ ਖੱਟਿਆ ਕਿ ਨਹੀਂ?
 
ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝੇ,
ਮੁਟਿਆਰੇ ਤੇਰੇ ਸਾਰੇ ਜਜ਼ਬਾਤਾਂ ਨੂੰ, 
ਮੈਂ ਕੇਵਲ ਕੱਲਾ ਹੀ ਨਹੀਂ।
 
‘ਨਾਨਕ ਦੁਖੀਆ ਸੱਭ ਸੰਸਾਰ’ ਰੱਬ,
ਦਾ ਭਾਣਾ ਮੰਨਣਾ ਸਿੱਖ ਲੈ ਤੂੰ ਭੋਲ਼ੀਏ,
ਮੁਟਿਆਰੇ, ਇੱਕ “ਕੇਵਲ” ਕਵੀ ਹੀ,
ਹਾਂ, ਇਸ ਤੋਂ ਹੋਰ ਸੌਖਾ ਹੱਲ ਦੱਸ,
ਸੱਕਦਾ ਨਹੀਂ।
30/09/2020

ਲਹਿੰਗੇ ਦੇ ਨਸੀਬ
ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਜਗਪਾਲ

ਨੇਕ ਨਸੀਬ ਨੇ ਤੇਰੇ ਲਿਹਿੰਗਿਆ,
ਐਵੀਂ ਚੜ੍ਹਿਆ ਜਾਵੇਂ ਸਰੀਰ ਉੱਤੇ,
ਇੱਕ ਸੋਹਣੀ ਮੁਟਿਆਰ ਪਰਾਈ।
 
ਸਿਰ ਅਤੇ ਗਰਦਣ ਮੁਟਿਆਰ,
ਦੀ ਲਹਿੰਗੇ ਵਿੱਚੋਂ ਸੌਖੀ ਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ,
ਬਾਹਰ ਆਈ।
ਕੱਲੀ ਕੱਲੀ ਚੂੜ੍ਹੇ ਵਾਲ਼ੀ ਬਾਂਹ ਤਾਂ,
ਮੁਟਿਆਰ ਨੇ ਡਾਢੀ ਹੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ,
ਨਾਲ਼ ਵਿੱਚੀਂ ਲੰਘਾਈ।
 
ਲਹਿੰਗਾ ਪਿਆ ਝੂੰਮੇਂ ਜਦੋਂ ਸੋਹਣੀ,
ਮੁਟਿਆਰ ਨੇ ਦਰਜ਼ੀ ਨੂੰ ਲਹਿੰਗਾ,
ਪਾਕੇ ਹਿਰਨੀ ਦੀ ਤੋਰ ਵਿਖਾਈ।
ਗੱਲ ਸੁਣ ਲਹਿੰਗਿਆ ਕਿਉਂ ਤੂੰ,
ਬਣਦਾ ਫਿਰਦਾ ਏਂ ਹਰਜਾਈ।
 
ਜਦੋਂ ਲਹਿੰਗੇ ਨੇ ਕਵੀ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ,
ਇਹ ਜਵਾਬ, ਕਵੀ ਨੂੰ ਕੋਈ ਗੱਲ,
ਹੀ ਨਾ ਆਈ।
 
ਪਹਿਲਾਂ ਖੇਤਾਂ ‘ਚੋਂ ਔਰਤਾਂ ਕਪਾਹ,
ਅਤੇ ਨਰਮਾਂ ਚੁਗਣ ਗਈਆਂ ਸਨ,
ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਕਾਸ਼ਤਕਾਰਾਂ।
 
ਬਾਅਦ ‘ਚ ਆਈ ਵਾਰੀ ਵੇਲਣੇ,
ਦੀ, ਵੇਲ ਵੇਲਕੇ ਢੇਰ ਲਾਏ ਰੂੰ,
ਅਤੇ ਵੜ੍ਹੇਮਿਆਂ ਦੇ ਘਰ ਦੀਆਂ,
ਕਈ ਸੁਆਂਣੀਆਂ ‘ਤੇ ਸੋਹਣੀਆਂ,
ਮੁਟਿਆਰਾਂ।
 
ਕਾਸ਼ਤਕਾਰਾਂ ਵੇਚੀਆਂ ਵੇਲੇ ਹੋਏ,
ਰੂੰ ਅਤੇ ਵੜ੍ਹੇਮਿਆਂ ਦੀਆਂ ਪੰਡਾਂ,
ਜਾਕੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਸ਼ਾਹੂਕਾਰਾਂ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਗਾਂਹ ਵੇਚੀਆਂ ਮਹਿੰਗੇ,
ਭਾਹ ਉਹੀ ਰੂੰ ਦੀਆਂ ਪੰਡਾਂ ਜਾਕੇ,
ਕਾਰਖਾਨੇਦਾਰਾਂ।
 
ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਵਿੱਚੀਂ ਰੂੰ ਨੂੰ ਕੱਤਕੇ ਧਾਗੇ,
ਦੀਆਂ ਰੀਲਾਂ ਦੀਆਂ ਲਾਈਆਂ ਕਈ,
ਸੌ ਕਤਾਰਾਂ।
ਰੂੰ ਨੂੰ ਕੱਤਕੇ ਬਣੇ ਧਾਗੇ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ,
ਰੰਗ ਚਾਹੜ ਦਿੱਤੇ ਕਈ ਹਜ਼ਾਰਾਂ।
 
ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਨਾਲ਼ ਬੁਣਿਆਂ ਕੱਪੜ੍ਹਾ,
ਥੋਕ ‘ਚ ਖਰੀਦਿਆ ਜਾਕੇ ਕਈ,
ਦੁਕੀਨਦਾਰਾਂ।
 
ਲਹਿੰਗੇ ਦਾ ਕੱਪੜ੍ਹਾ ਭੇਜਿਆ ਸੀ,
ਫੁੱਲ ਬੂਟੀਆਂ ਪਾਉਣ ਅਤੇ ਧਾਗੇ,
ਲਿਸ਼ਕਦੇ ਨਾਲ਼ ਸੀਉਣ ਦੇ ਲਈ,
ਜਿੱਥੇ ਨੋਟ ਲੱਗੇ ਕਈ ਹਜ਼ਾਰਾਂ।
 
ਲਹਿੰਗੇ ਦਾ ਕੱਪੜ੍ਹਾ ਖਰੀਦਣ ਦੇ,
ਲਈ ਮੁਟਿਆਰ ਨੇ ਨਵੇਂ ਹਜ਼ਾਰ,
ਹਜ਼ਾਰ ਦੇ ਨੋਟ ਦਿੱਤੇ ਸਨ ਪੂਰੇ,
ਇਕ ਸੌ ਸਤਾਰਾਂ।
 
ਲਹਿੰਗੇ ਦਾ ਜਾਕੇ ਮੇਚ ਦਿੱਤਾ ਸੀ,
ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਦਰਜ਼ੀ ਜਿਸ,
ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਹੈ ਸਦਰ ਬਜ਼ਾਰਾਂ।
 
ਵਿਆਹ ਤੇ ਸਜੀ ਹੋਈ ਮੁਟਿਆਰ,
ਨੂੰ ਵੇਖਕੇ ਲੋਕੀਂ ਦੰਗ ਰਹਿ ਗਏ,
ਅਤੇ “ਕੇਵਲ” ਲਹਿੰਗੇ ਦਾ ਕਮਾਲ,
ਵੇਖਣ ਦੇ ਲਈ ਲੋਕ ਆ ਗਏ ਸਨ,
ਬੰਨ ਲੰਮੀਆਂ ਲੰਮੀਆਂ ਕਤਾਰਾਂ।
 23/09/2020

ਇੱਕ ਜ਼ਾਤੀ ਚਣੌਤੀ
ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਜਗਪਾਲ

ਵੱਧਦੀ ਹੋਈ ‘ਉਮਰ’ ਤੈਂਨੂੰ ਮੇਰੇ ਵਲੋਂ,
ਇੱਕ ਜ਼ਾਤੀ ਚਣੌਤੀ ਏ।
 
ਤੇਰਾ ਆਪਣਾ ਵਜੂਦ ਤਾਂ ਹੈ ਕੋਈ ਨਾ,
ਤੂੰ ਵੱਕਤ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਨਾਲ਼ ਹੀ ਵੱਧਦੀ,
ਏਂ।
 
ਤੇਰੀ ਕੀ ਹਸਤੀ ਏ, ਕੇਵਲ ਵੱਕਤ,
ਦੀ ਹੀ ਤੂੰ ਪੂਜਾ ਪਈ ਕਰਦੀ ਏਂ।
 
ਮੰਨਦਾ ਨਹੀਂ ਕਿ ਤੂੰ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ,
ਬੜ੍ਹੀ ਹਸਤੀ ਏਂ।
 
ਹਾਂ ਜਦੋਂ ਵੀ ਚਾਹੇਂ ਕਿਸੇ ਦਾ ਬਚਪਨ,
ਤਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਤੂੰ ਖੋਹ ਸੱਕਦੀ ਏਂ।
 
 
ਐਂਨਾਂ ਹੰਕਾਰ ਨਾ ਕਰੀ ਜਾ ਆਪਣੇ,
ਆਪ ਤੇ ਜੋ ਚਾਹੇਂ ਤੂੰ ਖੋਹ ਸੱਕਦੀ ਏਂ।
ਮੈਂਨੂੰ ਵੀ ਫ਼ਖ਼ਰ ਹੈ ਆਪਣੇ ਬੀਤ ਗਏ,
ਬਚਪਨੇ ਤੇ, ਤੂੰ ਮੇਰੇ ਬਚਪਨ ਦੀਆਂ,
ਯਾਦਾਂ ਨਹੀਂ ਖੋਹ ਸੱਕਦੀ ਏਂ ।
 
 
ਜੇਕਰ ਦੰਮ ਹੈ ਤਾਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਤੂੰ,
ਕਰ ਗ਼ਲਤੀ, ਮੇਰੇ ਬਚਪਨ ਦੀਆਂ,
ਢੇਰ ਸਾਰੀਆਂ ਉਹ ਯਾਦਾਂ ਤੂੰ ਖੋਹਕੇ
ਦਿਖਾ।
 
ਬਚਪਨਾ ਤਾਂ ਮੇਰਾ ਤੂੰ ਖੋਹ ਲਿਆ,
ਪਰ ਮੇਰੇ ਬਚਪਨ ਦੀਆਂ ਮਿਠੀਆਂ,
ਅਤੇ ਨਿਘੀਆਂ ਉਹ ਯਾਦਾਂ ਤੂੰ ਜ਼ਰਾ,
ਖੋਹ ਕੇ ਤਾਂ ਦਿਖਾ।
 
ਮੇਦੀ ਦਾਦੀ ਨੇ ਮੇਰੇ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਤੋਂ,
ਪਹਿਲਾਂ ਰੱਬ ਕੋਲ਼ ਉਹ ਕੀਤੀਆਂ,
ਸਨ ਅਰਦਾਸਾਂ, ਤੂੰ ਖੋਹ ਕੇ ਦਿਖਾ।
 
ਮਾਂ ਨੂੰ ਜਗਾਇਆ ਸੀ ਕਈ ਕਈ,
ਰਾਤਾਂ ਤੂੰ ਖੋਹ ਕੇ ਤਾਂ ਦਿਖਾ।
 
ਮਾਂ ਨੇ ਖਾਣਾਂ, ਬੋਲਣਾਂ ਅਤੇ ਤੁਰਨਾ,
ਸੀ ਸਿੱਖਾਇਆ, ਜ਼ਰਾ ਤੂੰ ਖੋਹ ਕੇ,
ਤਾਂ ਦਿਖਾ।
 
ਬਾਪੂ ਨੇ ਮੈਂਨੂੰ ਸਾਈਕਲ ਚਲਾਉਣਾ,
ਸੀ ਸਿੱਖਾਇਆ, ਜ਼ਰਾ ਤੂੰ ਖੋਹ ਕੇ,
ਤਾਂ ਦਿਖਾ।
 
ਮੇਰੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਮੈਂਨੂੰ ਛੋਟੇ ਹੁੰਦੇ,
ਨੂੰ ਤਰਨਾ ਸੀ ਸਿੱਖਾਇਆ ਜ਼ਰਾ,
ਤੂੰ ਖੋਹਕੇ ਤਾਂ ਦਿਖਾ।
 
ਮੇਰੀ ਦਾਦੀ ਜੀ ਨੇ ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ,
ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਨਾ ਸੀ ਸਿੱਖਾਇਆ,
ਜ਼ਰਾ ਤੂੰ ਖੋਹ ਕੇ ਤਾਂ ਦਿਖਾ।
 
ਮੇਰੀ ਭੈਣ ਨੇ ਸਕੂਲ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨਾ,
ਸੀ ਸਿੱਖਾਇਆ, ਜ਼ਰਾ ਤੂੰ ਖੋਹਕੇ ਤਾਂ,
ਦਿਖਾ।
 
ਪੰਜ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਗੁੱਟਕਾ,
ਸੀ ਇਨਾਮ ਵਜੋਂ ਪਾਇਆ, ਜ਼ਰਾ ਤੂੰ,
ਖੋਹ ਕੇ ਤਾਂ ਦਿਖਾ।
 
ਮਾਂ ਨੂੰ ਜਗਾਇਆ ਸੀ ਕਈ ਕਈ,
ਰਾਤਾਂ ਤੂੰ ਖੋਹ ਕੇ ਤਾਂ ਦਿਖਾ।
 
ਉਹ ਸੌਣ ਵੇਲ਼ੇ ਵੇਖੀ ਮਿੱਠੀ ਮਿੱਠੀ,
ਚੰਦ ਦੀ ਚਾਨਣੀ ਅਤੇ ਤਾਰਿਆਂ,
ਦੀਆਂ ਉਹ ਬਰਾਤਾਂ ਤੂੰ ਖੋਹ ਕੇ,
ਤਾਂ ਦਿਖਾ।
 
ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪਾਸ ਕੀਤੀਆਂ ਸਨ,
ਕਈ ਸਾਰੀਆਂ ਜਮਾਤਾਂ, ਤੂੰ ਖੋਹ ਕੇ,
ਤਾਂ ਦਿਖਾ।
 
ਸਕੂਲ ਦੇ ਮਾਸਟਰਾਂ ਦੀਆਂ ਮੂੰਹ ਤੇ,
ਖਾਦੀਆਂ ਸਨ ਉਹ ਚਾਂਟਾਂ ਤੂੰ ਖੋਹਕੇ,
ਤਾਂ ਦਿਖਾ।
 
ਵੱਡੀ ਭੈਣ ਦੇ ਵਿਆਹ ਤੇ ਪਹਿਲੀ ਹੀ,
ਬਾਰ ਦੇਖੇ ਸਨ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਤੰਬੂ ਅਤੇ,
ਕਨਾਤਾਂ ਤੂੰ ਖੋਹਕੇ ਤਾਂ ਦਿਖਾ।
 
ਉਹ ਨਿਆਣੇਂ ਕੁੱਟ ਮੀਹਾਂ ਵਾਲ਼ੀਆਂ,
ਕੋਠੇ ਤੇ ਕੱਟੀਆਂ ਸਨ ਉਹ ਰਾਤਾਂ,
ਅਤੇ ਬਰਸਾਤਾਂ, ਤੂੰ ਜ਼ਰਾ ਖੋਹ ਕੇ,
ਤਾਂ ਦਿਖਾ।
 
ਜਿਹੜ੍ਹੀਆਂ ਬਚਪਨੇ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀਆਂ,
ਸਨ ਉਹ ਸ਼ਰਾਰਤਾਂ, ਤੂੰ ਜ਼ਰਾ ਖੋਹ,
ਕੇ ਤਾਂ ਦਿਖਾ।
 
ਮੇਰੀ ਦਾਦੀ ਜੀ ਨੇ ਸੁਣਾਈਆਂ ਸਨ,
ਉਹ ਬਾਤਾਂ, ਤੂੰ ਜ਼ਰਾ ਖੋਹ ਕੇ ਤਾਂ,
ਦਿਖਾ।
 
ਜਿਹੜ੍ਹੀਆਂ ਦਾਦੀ ਜੀ ਨੇ ਮੇਰੇ ਨਾਲ਼,
ਬੀਤਾਈਆਂ ਸਨ ਉਹ ਸੁਨਹਿਰੀ,
ਰਾਤਾਂ, ਤੂੰ ਜ਼ਰਾ ਖੋਹ ਕੇ ਤਾਂ ਦਿਖਾ।
 
ਕਈ ਦਾਦੀ ਜੀ ਨਾਲ਼ ਸੁਫਨਿਆਂ ਦੇ,
ਵਿੱਚ ਕੀਤੀਆਂ ਸਨ ਉਹ ਨਾ ਭੁੱਲਣ,
ਵਾਲ਼ੀਆਂ ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ, ਤੂੰ ਜ਼ਰਾ ਖੋਹ,
ਕੇ ਤਾਂ ਦਿਖਾ।
 
ਜਿਹੜ੍ਹੀਆਂ ਦਾਦੀ ਜੀ ਨੇ “ਕੇਵਲ”,
ਨੂੰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਨ ਅਨਮੋਲ ਸੌਗਾਤਾਂ,
ਤੂੰ ਉਹ ਜ਼ਰਾ ਖੋਹ ਕੇ ਤਾਂ ਦਿਖਾ।
 16/09/2020

ਕਿਸ ਕੰਮ ਦੀ (ਭਾਗ ਪਹਿਲਾ)
ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਜਗਪਾਲ
 
ਜੇਕਰ ਵਿਛੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਦੋਸਤਾਂ,
ਦੀ ਯਾਦ ਨਾ ਆਵੇ ਤਾਂ ਉਹ,
ਤਨਹਾਈ ਕਿੱਸ ਕੰਮ ਦੀ?
 
ਜੇਕਰ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਮੰਜ਼ਿਲ ਤੋਂ,
ਦੋਸਤਾਂ ਨੂੰ ਖੁੱਸ਼ ਨਾ ਕਰ ਸੱਕਾਂ,
ਉਹ ਉਚਾਈ ਕਿਸ ਕੰਮ ਦੀ?
 
ਜੋ ਖਾਣ ਸੋਨਾ ਨਾ ਕੱਢ ਸੱਕੇ,
ਉੱਸ ਦੀ ਖੀਤੀ ਹੋਈ ਖ਼ੁਦਾਈ,
ਕਿਸ ਕੰਮ ਦੀ?
 
ਜੋ ਲਿੱਖਿਆ ਕੋਈ ਪੜ੍ਹ ਹੀ ਨਾ,
ਸੱਕੇ, ਉਹ ਕੀਤੀ ਲਿਖਾਈ ਵੀ,
ਕਿਸ ਕੰਮ ਦੀ?
 
ਜਿਹੜਾ ਜੀਉਂਦਿਆਂ ਕਮਾਇਆ,
ਪੈਸਾ ਖਰਚ ਨਾ ਸੱਕੇ ਤਾਂ ਉਹ,
ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਕਮਾਈ ਕਿਸ ਕੰਮ,
ਦੀ?
 
ਜਿਹੜਾ ਬਿਗੜ੍ਹਿਆਂ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰ,
ਨਾ ਸੱਕੇ ਤਾਂ ਉਹ ਕੀਤੀ ਹੋਈ,
ਘੋਰ ਲੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕਿਸ ਕੰਮ ਦੀ?
 
 
ਉੱਪਰੋਂ ਕਹਿਰ ਦੀ ਗਰਮੀ,
ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਸੌਣ ਵੇਲ਼ੇ ਉੱਤੇ ਲਈ,
ਹੋਈ ਰਜ਼ਾਈ ਕਿਸ ਕੰਮ ਦੀ?
 
ਜੇਕਰ ਸਾਰੀ ਹੀ ਫ਼ਸਲ ਮਰ,
ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਬਿਜਾਈ,
ਅਤੇ ਗੁਡਾਈ ਕਿਸ ਕੰਮ ਦੀ?
 
ਜਿੱਥੇ ਵਿਆਹ ਹੀ ਨਾ ਹੋ ਸੱਕੇ,
ਉਥੇ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਕੁੜਮਾਈ,
ਕਿਸ ਕੰਮ ਦੀ?
 
ਜਿੱਸ ਵਿੱਚ ਨਿੰਬੂ ਰੱਸ ਅਤੇ,
ਬਦਾਮ ਹੀ ਨਾ ਪਾਏ ਹੋਣ ਤਾਂ,
ਘੋਲ਼ਕੇ ਬਣਾਈ ਸ਼ਰਦਾਈ ਵੀ,
ਕਿਸ ਕੰਮ ਦੀ?
 
ਜੇਕਰ ਨਿਓਂਦਾ ਖਾਕੇ ਪੰਡਤ,
ਦੇ ਲਾਏ ਹੋਏ ਟੇਵੇ ਠੀਕ ਨਾ,
ਨਿਕਲਣ ਤਾਂ ਉੱਸ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ,
ਹੋਈ ਦੰਦ ਘਸਾਈ ਹੀ ਕਿਸ,
ਕੰਮ ਦੀ?
 
ਜਿਸ ਕੋਲੋਂ ਰੁਸੇ ਹੋਏ ਰਿਸ਼ਤੇ,
ਹੀ ਨਾ ਮਨਾਏ ਜਾਣ ਤਾਂ ਉੱਸ,
ਦੀ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਵਡਿਆਈ ਵੀ,
ਕਿਸ ਕੰਮ ਦੀ?
 
ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਆਪਣਾ ਰੱਬ ਨੂੰ,
ਪਿਆਰਾ ਹੋ ਜਾਏ ਤਾਂ ਗੁਆਂਡ,
ਬੱਜ ਰਹੀ ਸ਼ਹਿਨਾਈ ਵੀ ਕਿੱਸ,
ਕੰਮ ਦੀ?
 
ਜੇਕਰ ਇਹ ਕਵਿਤਾ ਪੜ੍ਹਣ,
ਵਾਲ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਨਾ ਆਵੇ,
ਤਾਂ “ਕੇਵਲ” ਦੀ ਕੀਤੀ ਹੋਈ,
ਲਿਖਾਈ ਵੀ ਕਿਸ ਕੰਮ ਦੀ?
 09/09/2020
 

ਕਿਸ ਕੰਮ ਦੀ (ਭਾਗ ਦੂਜਾ)
ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਜਗਪਾਲ

ਜੇਕਰ ਦੋਸਤ ਹੀ ਨਾ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ,
ਦੋਸਤੀ ਕਿਸ ਕੰਮ ਦੀ।
ਜਿਹੜੀ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀ ਔਖਾ,
ਵਕਤ ਹੀ ਨਾ ਲੰਘਾ ਸੱਕੇ ਤਾਂ,
ਉਹ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀ ਵੀ ਕਿਸ,
ਕੰਮ ਦੀ।
 
ਜੇਕਰ ਪਾਣੀ ਹੀ ਨਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ,
ਨਦੀ ਕਿਸ ਕੰਮ ਦੀ।
ਜੇਕਰ ਸਮੁੰਦਰ ਹੀ ਨਾ ਹੁੰਦੇ,
ਤਾਂ ਕਿਸ਼ਤੀ ਕੰਮ ਦੀ।
ਝੂਠੇ ਬੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਦੱਸੋ ਸਚਾਈ,
ਕਿਸ ਕੰਮ ਦੀ।
 
ਜੇ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਨਾ ਹੁੰਦਾ,
ਤਾਂ ਨਿਗਾਹ ਕਿਸ ਕੰਮ ਦੀ।
ਜੇਕਰ ਹੰਝੂ ਨਾ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਉਹ,
ਅੱਖ ਕਿਸ ਕੰਮ ਦੀ।
 
ਜੇਕਰ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਦਿਲ ਹੀ,
ਨਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਧੜਕਣ ਕਿਸ,
ਕੰਮ ਦੀ।
ਜੇਕਰ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਤੇ ਮਾਂ,
ਹੀ ਨਾ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਮਮਤਾ ਵੀ,
ਕਿਸ ਕੰਮ ਦੀ।
 
ਜਿਹੜੀ ਚੜ੍ਹੇ ਹੀ ਨਾ ਤਾਂ ਉਹ,
ਸ਼ਰਾਬ ਕਿਸ ਕੰਮ ਦੀ।
ਵਿਸਕੀ ਦੇ ਸ਼ਕੀਨਾਂ ਨੂੰ ਹੁੰਦੀ,
ਰੰਮ ਕਿਸ ਕੰਮ ਦੀ।
 
ਜਿਹੜੀ ਗ਼ਰੀਬ ਦਾ ਢਿੱਡ ਹੀ,
ਨਾ ਭਰ ਸੱਕੇ ਉਹ ਸਰਕਾਰ,
ਕਿਸ ਕੰਮ ਦੀ।
ਜੇ ਦੁੱਧ ਹੀ ਨਾ ਦੇਵੇ ਤਾਂ ਉਹ,
ਲਵੇਰ ਵੀ ਕਿਸ ਕੰਮ ਦੀ।
ਜੇਕਰ ਸਰਦੀਆਂ ਨੂੰ ਸੂਰਜ,
ਨਾ ਹੀ ਚੜ੍ਹੇ ਤਾਂ “ਕੇਵਲ”,
ਉਹ ਸਵੇਰ ਕਿਸ ਕੰਮ ਦੀ।
 09/09/2020

ਔਰਤ ਦੀ ਸਚਾਈ
ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਜਗਪਾਲ

ਸੁਬ੍ਹਾ ਸਵੇਰੇ ਸਾਰਿਆਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ,
ਜਾਗੇ ਔਰਤ, ਵੱਕਤ ਸਿਰ ਬੱਚਿਆਂ,
ਨੂੰ ਜਗਾਏ ਔਰਤ।
ਨਾਸ਼ਤਾ ਬਣਾਕੇ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਵਰਤਾ,
ਕੇ ਜੋ ਬੱਚਿਆ ਉਹ ਹੀ ਖਾਏ ਔਰਤ।
 
ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰਕੇ ਸਕੂਲ,
ਪਹੁੰਚਾਏ ਅਤੇ ਸਕੂਲੋਂ ਲਿਆਏ ਵੀ,
ਔਰਤ।
ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਜੂੱਠੇ ਮਾਂਜੇ ਭਾਂਡੇ ਅਤੇ,
ਗੰਦੇ ਕੱਪੜ੍ਹੇ ਧੋ ਕੇ ਸੁਕਾਏ ਔਰਤ।
 
ਫਿਰ ਵੀ ਕਈ ਵਾਰ ਕੁੱਚਜੀ ਸੱਸ ਦੇ,
ਕੋਲ਼ੋਂ ਭੈੜ੍ਹੇ ਬੋਲ-ਕਬੋਲ ਸੁਣੇਂ ਔਰਤ।
ਕਦੀ ਕਦੀ ਮਰਦ ਦੀਆਂ ਗਾਲ਼ਾਂ ਤੇ.
ਝਿੜ੍ਹਕੇ ਵੀ ਖਾਏ ਔਰਤ।
 
ਜਦੋਂ ਕਿਤੇ ਬੱਚੇ ਜਾਂ ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ,
ਦੇ ਸੱਟ-ਚੋਟ ਲੱਗ ਜਾਏ ਤਾਂ ਸੱਭ ਤੋਂ,
ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੁਖੀ ਹੋਵੇ ਔਰਤ।
ਟੱਬਰ ਦੀ ਹਰ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ,
ਆਪਣਾ ਸੱਭ ਕੁੱਝ ਲੁਟਾਏ ਔਰਤ।
 
ਪੇਕਿਆਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਆਕੇ ਇੱਕ ਨਵਾਂ,
ਘਰ ਵਸਾਏ ਔਰਤ।
ਸਹੁਰੇ ਘਰ ਆਕੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ,
ਇੱਕ ਲੰਮੀ ਲੜ੍ਹੀ ਬਣਾਏ ਔਰਤ।
 
ਆਪਣੀ ਚੁੰਨੀ ਭਾਵੇਂ ਮੈਲ਼ੀ ਹੋ ਜਾਏ,
ਪਰ ਦਾਗ਼ ਲਾਣੇ ਦੇ ਧੋਵੇ ਔਰਤ।
ਉਹ ਘਰ ਬਿਲਕੁਲ ਅਧੂਰਾ ਹੀ,
ਹੁੰਦਾ ਜਿਸ ਘਰ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ,
ਔਰਤ।
 
ਭੈੜ੍ਹੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਵਾਲ਼ੇ ਇੰਝ ਪਏ,
ਤੱਕਣ ਜਦੋਂ ਬੱਸ ਸਟੌਪ ਤੇ ਕੱਲੀ,
ਕਹਿਰੀ ਖੜ੍ਹੀ ਹੋਵੇ ਔਰਤ।
ਜੱਗ ਜਨਣੀ ਜੱਗ ਦੇ ਦੁੱਖ ਪਈ,
ਸਹਿੰਦੀ ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੁੱਖ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ,
ਬਿਨਾ ਕਸੂਰ ਕੀਤਿਆਂ ਹੀ ਮਾਰੀ,
ਜਾਂਦੀ ਔਰਤ।
 
ਆਪਣੇ ਟੱਬਰ ਦਾ ਬਿਨਾ ਨਾਗਾ,
ਤਿੰਨ ਡੰਗ ਖਾਣਾ ਬਣਾਉਂਦੀ ਔਰਤ।
ਜੇਕਰ ਖਾਣ ਨੂੰ ਖਾਣਾ ਨਾ ਬਚੇ ਤਾਂ,
ਪਾਣੀ ਪੀ ਕੇ ਖ਼ੁਦ ਭੁੱਖੀ ਹੀ ਸੌਂ ਜਾਏ.
ਔਰਤ।
ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਬੇਗ਼ੈਰਤ ਦੇ ਘਰ ਬੇਟੀ,
ਜੰਮਦੀ ਤਾਂ ਫਿਰ ਕਿਉਂ ਉਹ ਪੱਥਰ,
ਕਹਿਲਾਏ ਔਰਤ।
 
ਮਾਂ ਪਿਓ ਦੇ ਘਰ ਪੈਦਾ ਹੋ ਕੇ ਫਿਰ,
ਵੀ ਕਿਉਂ ਪਰਾਇਆ ਧੰਨ ਕਹਿਲਾਏ,
ਔਰਤ।
 
ਪੰਜਾਬੀ ਸਮਾਜ ‘ਚ ਹਜੇ ਵੀ ਮਰਦ,
ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਚੱਲਦੀ ਅਤੇ ਸਹੀ ਬਣਦਾ,
ਰੁਤਬਾ ਨਾ ਲੈ ਪਾਏ ਔਰਤ।
“ਕੇਵਲ” ਇਸ ਫਰਿਸ਼ਤੇ ਦਾ ਬਣਦਾ,
ਹੱਕ ਨਾ ਪੇਕੀਂ ਨਾ ਸਹੁਰੀਂ ਨਾ ਹੀ,
ਕੋਈ ਆਪਣਾ ਹੱਕ ਜਤਾਏ ਔਰਤ।
02/09/2020 

ਸੁੱਖ
ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਜਗਪਾਲ

ਹੇ ‘ਸੁੱਖ’ ਥੌਹ ਪਤਾ ਤੇਰਾ ਕਿੱਥੋਂ ਲਵਾਂ ?
ਤੇਰੇ ਟਿਕਾਣੇਂ ਦਾ ਸਰਨਾਵਾਂ ਕਿਸ ਤੋਂ ਲਵਾਂ ?
 
ਐਂਵੀਂ ਬਣ ਬੈਠਾ ਏਂ ਤੂੰ ਬੜ੍ਹਾ ਹੀ ਦੀਵਾਨਾਂ,
ਫਿਰ ਵੀ ਦੱਸ ਦੇ ਤੇਰਾ ਹੈ ਕਿੱਥੇ ਏ ਟਿਕਾਣਾ ?
 
ਕਿੱਥੋਂ ਲੱਭਦਾ ਫਿਰਿਆਂ ਹਾਂ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ,
ਕਿਤੇ ਵੀ ਨਾ ਮਿਲ਼ ਸੱਕਿਆਂ ਏਂ ਤੂੰ ਮੈਂਨੂੰ ?
 
ਤੈਨੂੰ ਲੱਭਦਾ ਫਿਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਠੀਆਂ ਮਕਾਨਾਂ।
ਨਾਲ਼ੇ ਭਾਲ਼ਾਂ ਬੜ੍ਹੇ ਬੜ੍ਹੇ ਮਾਲਾਂ ਅਤੇ ਦੁਕਾਨਾਂ।
 
ਕਦੀ ਤੈਨੂੰ ਭਾਲ਼ਦਾ ਫਿਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਮਹਿੰਗੇ,
ਸੁਆਦਲੇ ਖਾਣਿਆਂ ਅਤੇ ਪਕਵਾਨਾਂ।
 
ਲੱਭਦਾ ਫਿਰਾਂ ਠਰਕੀ ਬਾਬਿਆਂ ਦੇ ਡੇਰਿਆਂ।
ਭਾਲ਼ਦਾ ਫਿਰਾਂ ਧਾਰਮਕ ਸਥਾਨਾਂ ਵਥੇਰਿਆਂ।
 
ਜੇ ਤੂੰ ਮਿਲ਼ਦਾ ਏਂ ਬਗ਼ਾਨੀ ਰੋਟੀ ਸੇਕਿਆਂ।
ਲੱਭਦਾ ਫਿਰਾਂ ਤੈਨੂੰ ਮਾਤਾ ਜੀ ਦੇ ਪੇਕਿਆਂ।
 
ਤੂੰ ਮਿਲ਼ਦਾ ਏਂ ਬੀੜ੍ਹ ਮੁਹਰੇ ਮੱਥਾ ਟੇਕਿਆਂ।
ਤੂੰ ਜ਼ਰੂਰ ਮਿਲ਼ਦਾ ਏਂ ਟੱਬਰ ਦੇ ਏਕਿਆਂ।
 
ਤੈਨੂੰ ਲੱਭਦਾ ਫਿਰਾਂ ਮੈਂ ਤੀਵੀਂ ਦੇ ਪੇਕਿਆਂ।
ਕਈ ਕਹਿੰਦੇ ਤੂੰ ਮਿਲ਼ਦਾ ਜਾਕੇ ਠੇਕਿਆਂ।
 
ਉਹ ਸਾਕੀ ਵੀ ਤੈਨੂੰ ਭਾਲ਼ ਰਹੇ ਨੇ।
ਮੈਂਨੂੰ ਵੀ ਤੇਰੇ ਵਾਰੇ ਪੁੱਛ ਰਹੇ ਨੇ।
 
ਕੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਤਾ ‘ਸੁੱਖ’ ਕਿੱਥੇ ਰਹਿੰਦਾ ਏ ?
ਸਾਰੇ ਹੀ ਪੁੱਛਦੇ ‘ਸੁੱਖ’ ਕਿੱਥੇ ਰਹਿੰਦਾ ਏ ?
 
ਮੇਰੇ ਕੋਲ਼ ਤਾਂ ਦੁੱਖ ਦਾ ਹੀ ਸਰਨਾਵਾਂ ਏ।
ਜਿੱਸਦਾ ਬਿਨ ਨਾਗਾ ਆਉਂਣਾ ਜਾਣਾਂ ਏ।
 
ਅੱਕ ਕੇ ਮੈਂ ਠਾਣੇ ਜਾਕੇ ਇੱਕ ਰੱਪਟ ਲਿਖਾਈ।
ਪਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਫਲਤਾ ਨਾ ਮਿਲ਼ ਪਾਈ।
ਦਰੋਗਾ ਕਹਿੰਦਾ ਤੂੰ ਤਾਂ ਹੋ ਗਿਆ ਏਂ ਸੁਦਾਈ।
ਹਸਪਤਾਲ਼ ਜਾਕੇ ਆਪਣਾ ਇਲਾਜ ਕਰਵਾਈਂ।
 
ਹੁਣ ਤਾਂ ਹੋ ਗਈ ਉਮਰ ਢਲਾਣ ਤੇ ਹੈ।
ਮੇਰਾ ਹੌਸਲਾ ਤੇ ਸਰੀਰਕ ਥਕਾਨ ਵੀ ਹੈ।
 
ਹਾਂ ਉੱਸ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਮੇਰੇ ਪਾਸ ਏ।
ਹਜੇ ਬਚੀ ਹੋਈ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਆਸ ਏ।
ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹਾ ਮਿਲ਼ ਰਿਹਾ ਧਰਵਾਸ ਏ।
 
ਮੈਂ ਹਾਰ ਨੂੰ ਹਰ ਗਿਜ਼ ਨਹੀਂ ਮਨੂੰਗਾ।
‘ਸੁੱਖ’ ਦਾ ਪਤਾ ਜ਼ਰੂਰ ਲੱਭਕੇ ਛੱਡੂੰਗਾ।
 
ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਮਿਲ਼ਿਆ ਕਰਦਾ ਸੀ।
ਉਹ ਮੇਰੇ ਨਾਲ਼ ਹੀ ਰਿਹਾ ਕਰਦਾ ਸੀ।
ਜਦੋਂ ਮੇਰੇ ਬਚਪਨਾ ਖੋਹ ਗਿਆ ਸੀ।
ਮੇਰਾ ‘ਸੁੱਖ’ ਮੇਥੋਂ ਅਲੱਗ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।
 
ਮੈਂ ਫਿਰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਉਦਾਸ।
ਪੂਰੀ ਰੱਖੀ ਹੋਈ ਏ ਮਿਲਣੇ ਦੀ ਆਸ।
 
ਇੱਕ ਦਿਨ ਜਦੋਂ ਇਹ ਅਵਾਜ਼ ਆਈ।
ਮੈਂਨੂੰ ਲੱਗਾ ਕਿ ਮੇਰੀ ਹੋਣੀ ਏ ਸੁਣਵਾਈ।
 
ਤੂੰ ਮੈਂਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕਿਉਂ ਭਾਲ਼ਦਾ ਰਿਹਾ ਏਂ।
ਤੇਰੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਤਾਂ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਹਾਂ।
 
ਮੇਰੀ ਲਗਾਈ ਜਾਵੇ ਨਾ ਕੋਈ ਕੀਮਤ।
ਮੈਂ ਸਿੱਕੀਆਂ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਹਾਂ ਸੀਮਤ।
 
ਮੇਰੀ ਲਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਏ ਨਹੀਂ ਕਦੀ ਬੋਲੀ।
ਨਾ ਹੀ ਇਹ ਜਾਂਦੀ ਏ ਵਿੱਚ ਤੱਕੜ੍ਹੀ ਤੋਲੀ।
 
ਮੈਂ ਵੱਸਦਾ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮੁਸਕਾਨ ਵਿੱਚ ਹਾਂ।
ਮੈਂ ਵੱਸਦਾ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੇ ਸਾਜਾਂ ਦੇ ਤਾਂਨ ਵਿੱਚ ਹਾਂ।
ਸਾਰੇ ਟੱਬਰ ਨਾਲ਼ ਬੈਠਕੇ ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਵਿੱਚ ਹਾਂ।
ਟੱਬਰ ਦੇ ਸੰਤੋਖ ਨਾਲ਼ ਜਿਉਂਣੇ ਜੀਂਣ ਵਿੱਚ ਹਾਂ।
ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਵਿੱਚ ਹਾਂ।
 
ਰਸੋਈ ਵਿੱਚ ਬਣਾਏ ਗਏ ਖਾਣਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਾਂ।
ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸਫਲਤਾ ਵਿੱਚ ਹਾਂ।
ਮਾਂ ਦੀ ਨਿੱਗੀ ਜਿਹੀ ਕੋਮਲ ਮਮਤਾ ਵਿੱਚ ਹਾਂ।
ਹਰ ਪੱਲ ਤੇਰੇ ਨਾ ਹੀ ਤਾਂ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਹਾਂ।
‘ਤੇ ਬਾਰ ਬਾਰ ਹੀ ਤੈਂਨੂੰ ਇਹੀ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹਾਂ।
 
ਜਿਹੜਾ ਕੋਲ਼ ਏ, ਮਾਣ ਉੱਸਦਾ ਸਕੂਨ ਤੂੰ।
ਅੱਜ ਸੋਹਣਾ ਜੀ ਲੈ, ਕੱਲ੍ਹ ਦਾ ਨਾ ਸੋਚੀਂ ਤੂੰ।
ਕੱਲ੍ਹ ਵਾਰੇ ਸੋਚਕੇ, ਅੱਜ ਨਾ ਖੋਹ ਲਈਂ ਤੂੰ।
ਮੇਰੇ ਲਈ, ਕਦੀ ਨਾ ਐਵੀਂ ਨਾ ਸੋਚੀਂ ਤੂੰ।
ਮੇਰੇ ਲਈ, ਹੋ ਸਕੇ ਤਾਂ ਕਦੀ ਨਾ ਰੋਵੀਂ ਤੂੰ।
ਮੈਂ ਸਦਾ ਹੀ ਦੇਖਣਾ ਚਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਸੁਖੀ ਤੂੰ।
 
ਮੈਂਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸਦਾ ਟੋਲ਼ੀ ਤੂੰ।
ਉੱਥੇ ਹੀ ਮੈਂਨੂੰ ਮਿਲ਼ ਪਾਉਂਗਾ ਤੂੰ।
 
ਮੈਂ ਤਾਂ ਸਦਾ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਤੇਰੇ ਪਾਸ।
ਹੁਣ ਤੂੰ ਨਾ ਲਾਈਂ ਮੇਰੀ ਕੋਈ ਕਲਾਸ।
ਅੱਜ ਤੋਂ ਛੱਡ ਦੇ ਕਰਨੀ ਮੇਰੀ ਤਲਾਸ਼।
ਮੈਂ ਤਾਂ ਹਾਂ “ਕੇਵਲ” ਇੱਕ ਅਹਿਸਾਸ।
 27/08/2020

ਬੰਦਾ ਕੀ ਭਾਲ਼ਦੈ
ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਜਗਪਾਲ

ਬੱਚਾ ਜੰਮਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪ੍ਰਵਾਰ,
ਡਾਕਟਰਾਂ ਕੋਲੋਂ ਟੈਸਟ ਕਰਵਾਕੇ,
ਪਹਿਲਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਬੱਚੇ ਦਾ ਇੱਕ,
‘ਭਾਈ’ ਭਾਲ਼ਦੈ।
 
ਮੁੰਡੇ ਦੇ ਜੰਮਣ ਵੇਲ਼ੇ ਪ੍ਰਵਾਰ ਇੱਕ,
ਬੜ੍ਹੀ ਹੀ ਸੁਗੜ੍ਹ ਸਿਆਣੀ ਨਰਸ,
ਜਾਂ ਇੱਕ ‘ਦਾਈ’ ਭਾਲ਼ਦੈ।
 
ਜਦੋਂ ਮੱਝ ਤੋਕੜ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਤਾਂ,
ਸੱਜਰੀ ਸੂਈ ਹੋਈ ਮੱਝ ਲਿਆਕੇ,
ਪ੍ਰਵਾਰ ਦੇ ਲਈ ‘ਦੁੱਧ, ਲੱਸੀ ‘ਤੇ,
ਮਲ਼ਾਈ’ ਭਾਲ਼ਦੈ।
 
ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਪਾਲਣ-ਪੋਸਣ ਕਰਨ,
ਅਤੇ ਘਰ ਦੀ ਸਫਾਈ ਕਰਨ ਦੇ,
ਲਈ ਇੱਕ ‘ਮਾਈ’ ਭਾਲ਼ਦੈ।
 
ਜਦੋਂ ਕਾਕਾ ਬਾਰਾਂ ਪਾਸ ਕਰ,
ਲੈਂਦਾ ਤਾਂ ਕਾਕੇ ਨੂੰ ਇੱਕ ਕਾਲਜ,
ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਕਰਾਕੇ ਇੱਕ ਉੱਚੀ,
‘ਪੜ੍ਹਾਈ’ ਭਾਲ਼ਦੈ।
 
ਜਦੋਂ ਕਾਕਾ ਵਿਆਹੁਣ ਦੀ ਉਮਰ,
ਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਪ੍ਰਵਾਰ ਸਾਰੇ,
ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ‘ਚ ਕਾਕੇ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ,
ਦੀ ਗੱਲ ਬਾਤ ਚਲਾਕੇ ਕਾਕੇ ਦੀ,
ਇਕ ‘ਸਗਾਈ’ ਭਾਲ਼ਦੈ।
 
ਜਦੋਂ ਉਸਦੇ ਵਾਲ਼ ਕਾਲ਼ੇ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ,
ਜਵਾਨ ਹੋਕੇ ਉਹੀ ਮੁੰਡਾ ਵਾਲ਼ਾਂ,
ਨੂੰ ਸਜਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ‘ਰੰਗਾਈ’,
ਭਾਲ਼ਦੈ।
 
ਜਦੋਂ ਸਿਰ ਦੇ ਵਾਲ਼ ਝੜਣ ਲੱਗ,
ਜਾਂਦੇ ਤਾਂ ਉਹੀ ਮੁੰਡਾ ਵੱਡਾ ਹੋਕੇ,
ਨਵੇਂ ਵਾਲ਼ ਉਗਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ,
ਵਧੀਆ ਜਿਹੀ ‘ਦਵਾਈ’ ਭਾਲ਼ਦੈ।
 
ਜਦੋਂ ਵਾਲ਼ ਉੱਗਕੇ ਲੰਮੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ,
ਤਾਂ ਬੋਦਾ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ,
ਵਧੀਆ ਜਿਹਾ ‘ਨਾਈ’ ਭਾਲ਼ਦੈ।
 
ਜਦੋਂ ਵਾਲ਼ ਥੋੜੇ ਥੋੜੇ ਚਿੱਟੇ ਹੋਣ,
ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਤਾਂ ਬੰਦਾ ਡਾਕਟਰਾਂ,
ਨਾਲ਼ ਬੜ੍ਹੀ ਹੀ ‘ਸਿਰ ਭਕਾਈ’, 
ਮਾਰਦੈ।
 
ਬੰਦਾ ਦਾਹੜੀ ਮੁੱਛਾਂ ਅਤੇ ਸਿਰ,
‘ਚੋਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਚੁਣ ਚੁਣਕੇ ਹੱਥਾਂ,
ਅਤੇ ਮੋਚਨੇ ਨਾਲ਼ ਚਿੱਟੇ ਵਾਲ਼ਾਂ,
ਦੀ ‘ਪਟਾਈ’ ਭਾਲ਼ਦੈ।
 
ਜਦੋਂ ਮੂੰਹ ਅਤੇ ਸਿਰ ਤੋਂ ਚਿੱਟੇ,
ਵਾਲ਼ਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੱਧਣ ਲੱਗ,
ਜਾਂਦੀ ਤਾਂ ਬੰਦਾ ਚਿੱਟੇ ਵਾਲ਼ਾਂ ਨੂੰ,
ਰੰਗਣ ਦੀ ਇੱਕ ‘ਡਾਈ’ ਭਾਲ਼ਦੈ।
 
ਐਂਓਂ ਲਗਦਾ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਕਿਸਾਨ,
ਨੂੰ ਚਿੱਟੀ ਕੱਲਰ ਦੀ ਢੇਰੀ ਪਸੰਦ,
ਨਾ ਆਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਪਿੰਡ ਨੇੜਲੀ,
ਕਾਲ਼ੀ ਜ਼ਮੀਨ “ਨਿਆਂਈਂ’ ਭਾਲ਼ਦੈ।
 
ਜਦੋਂ ਮੂੰਹ ਸਿਰ ਨੂੰ ਕਾਲ਼ਕ ਲਾਈ,
ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਅੱਧਖੜ੍ਹ ਉਮਰੇ ਉੱਸਦੀ,
ਧਰਮ ਪਤਨੀ ਰੱਬ ਨੂੰ ਪਿਆਰੀ,
ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਬੰਦਾ ਬੜੀ ਹੀ ਜਲਦੀ,
ਆਪਣੀ ‘ਕੁੜਮਾਈ’ ਭਾਲ਼ਦੈ।
 
ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ ਦੀ ਬੜੀ,
ਕਮੀ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਘਰ
ਦੀ ਸਫਾਈ ‘ਤੇ ਨਾਲ਼ ਰੋਟੀ-ਟੁੱਕ,
ਪਕਾਉਣ ਲਈ ਉਹ ਇੱਕ ‘ਮਾਈ’,
ਭਾਲ਼ਦੈ।
 
ਜਦੋਂ ਬੰਦੇ ਦੇ ਸਿਰ ਮੂੰਹ ਤੇ ਕਈ,
ਸਾਲ ਕਾਲ਼ਕ ਧੱਪਦੇ ਰਹਿਣ ਦੇ,
ਨਾਲ਼ ਚੇਹਰਾ ਸੁੱਜ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ,
ਡਾਕਟਰ ਕੋਲ਼ੋਂ ਸੋਜਸ਼ ਘਟਾਉਣ,
ਲਈ ਉਹ ਇੱਕ ਵਧੀਆ ਜਿਹੀ,
‘ਦਵਾਈ’ ਭਾਲ਼ਦੈ।
 
ਜਦੋਂ ਉਹੀ ਬੰਦਾ ਅੱਸੀ ਕੁ ਸਾਲ,
ਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਉਹ ਕਾਲ਼ਕ,
ਲਾਉਣੀ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਤਾਂ,
ਉਹ ਆਨੇ ਵਾਲ਼ੀ ਜਗਾਹ ਆ,
ਜਾਂਦੈ।
ਤਾਂ ਉਹੀ ਬੰਦਾ ਅਖ਼ੀਰ ਨੂੰ ਮੁੜ,
ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਦਿੱਤੀ ਹੋਈ ਇੱਕ,
‘ਸਚਾਈ’ ਭਾਲ਼ਦੈ।
 
ਜਦੋਂ ਉਹੀ ਬੰਦਾ ਬੁੱਢਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ,
ਤਾਂ ਉਹ ਜਟੇਰਿਆਂ ਦੀ ਜਗਾਹ,
ਤੇ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਦੀਵਾ ਜਗਾਉਂਦੈ।
 
ਉਹ ਪਿੰਡ ਦੇ ਪੰਡਤ ਕੋਲ਼ੋਂ ਘਰ,
ਵਿੱਚ ਹੀ ਵੇਦਾਂ ਦੀ ਕਥਾ ਅਤੇ,
‘ਪੜ੍ਹਾਈ’ ਭਾਲ਼ਦੈ।
 
ਜਦੋਂ ਪੰਡਤ ਨੂੰ ਨਿਉਂਦੇ ਤੇ ਖਾਣ,
ਨੂੰ ਖ਼ੂਬ ਮਿਲ਼ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਪੰਡਤ,
ਉੱਥੇ ਹੀ ਸੌਂਣ ਲਈ ਇੱਕ ਨਿੱਘੀ,
ਜਿਹੀ ਤੇ ਸਾਫ ‘ਰਜ਼ਾਈ’ ਭਾਲ਼ਦੈ।
 
ਉਹੀ ਪੰਡਤ ਬੰਦੇ ਦੇ ਪਿਤਰਾਂ ਨੂੰ,
ਖਾਣਾ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ,
ਫੀਸ ਅਤੇ ਨਾਲ਼ ਲੱਗਦੀ ਕੀਤੀ,
ਹੋਈ “ਕੇਵਲ” ‘ਦੰਦ ਘਸਾਈ’,
ਵੀ ਭਾਲ਼ਦੈ।
 20/08/2020

ਤੀਆਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੇਸੀਂ ਪੀਆ
ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਜਗਪਾਲ

ਝਾਂਜਰ ਪੈਰੀਂ ਪਈ ਛਣ ਛਣ ਛਣਕੇ।
ਪਾਏ ਹਾਰ ਦੇ ਵੀ ਲਿਸ਼ਕਣ ਮਣਕੇ।
ਵੀਣੀ ਪਾਇਆ ਚੂੜ੍ਹਾ ਵੀ ਪਿਆ ਖਣਕੇ।
ਜੇ ਆਵੇ ਸੁਨੇਹਾ ਮਾਹੀ ਦੇ ਆਉਂਣ ਦਾ।
ਹੁਣ ਆਇਆ ਮਹੀਨਾ ਸਾਉਂਣ ਦਾ।
ਧੀਆਂ ਦਾ ਪੇਕੇ ਘਰ ਆਉਂਣ ਦਾ।
 
ਤੀਆਂ ‘ਚ ਧੀਆਂ ਰਲ਼ ਆਈਆਂ ਨੇ।
ਖੁਸ਼ੀ ਮਨਾਵਣ ਮਾਵਾਂ ਜਾਈਆਂ ਨੇ।
ਵੇਖਣ ਆਈਆਂ ਚਾਚੀਆਂ ਤਾਈਆਂ ਨੇ।
ਹੁਣ ਚੜ੍ਹਿਆ ਮਹੀਨਾ ਸਾਉਂਣ ਦਾ।
ਧੀਆਂ ਦਾ ਪੇਕੇ ਘਰ ਆਉਂਣ ਦਾ।
ਰਲ਼ ਮਿਲ਼ ਹਲਵਾ ਪੂੜ੍ਹੇ ਪਕਾਉਂਣ ਦਾ।
ਮਾਹੀ ਦਾ ਪ੍ਰਦੇਸੋਂ ਪਰਤ ਆਉਂਣ ਦਾ?
 
ਪਿੱਪਲ਼ ਬਰੋਟੇ ਜਦੋਂ ਪੀਘਾਂ ਪਾਈਆਂ।
ਪੀਘਾਂ ਰਲ਼ ਦੂਰ ਅਸਮਾਨੀਂ ਚੜ੍ਹਾਈਆਂ।
ਹੁਣ ਆਇਆ ਮਹੀਨਾ ਸਾਉਂਣ ਦਾ।
ਧੀਆਂ ਦਾ ਪੇਕੇ ਘਰ ਆਉਂਣ ਦਾ।
ਧੀਆਂ ਦਾ ਤੀਆਂ ਮਨਾਉਂਣ ਦਾ।
 
ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਣ ਨਾ ਕਿਤੇ ਭਰਜਾਈਆਂ।
ਚਾਅ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ ਮਾਵਾਂ ਜਾਈਆਂ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਾ ਪੇਕੀਂ ਪੀਘਾਂ ਚੜ੍ਹਾਈਆਂ।
ਹੁਣ ਆਇਆ ਮਹੀਨਾ ਸਾਉਂਣ ਦਾ।
ਧੀਆਂ ਦਾ ਤੀਆਂ ਮਨਾਉਂਣ ਦਾ।
ਕਦੀ ਧੁੱਪ ‘ਤੇ ਕਦੀ ਛਾਂ ਹੋਣ ਦਾ।
 
ਬਿਨ ਚਰਖ਼ੇ ਵੀ ਮੇਲਾ ਮੀਣਾਂ ਏ।
ਬਿਨ ਮਾਹੀ ਵੀ ਕਾਹਦਾ ਜੀਣਾਂ ਏ।
ਹਰ ਪੱਲ ਅਧੂਰਾ ਅਤੇ ਹੀਣਾਂ ਏ।
ਹੁਣ ਚੜ੍ਹਿਆ ਮਹੀਨਾ ਸਾਉਂਣ ਦਾ।
ਧੀਆਂ ਦੇ ਪੇਕੀਂ ਘਰ ਆਉਂਣ ਦਾ।
ਮਾਹੀ ਪ੍ਰਦੇਸੋਂ ਪਰਤ ਆਉਂਣ ਦਾ?
 
ਅਸਮਾਨੋਂ ਕਿਣੀਆਂ ਵੀ ਵਰਸਣ।
ਅੱਖਾਂ ਮਾਹੀ ਨੂੰ ਪਈਆਂ ਤਰਸਣ।
ਸਹੇਲੀਆਂ ਈਹੋ ਸਵਾਲ ਹੀ ਕਰਸਣ।
ਹੁਣ ਚੜ੍ਹਿਆ ਮਹੀਨਾ ਸਾਉਂਣ ਦਾ।
ਰਲ਼ ਮਿਲ਼ ਕਿੱਕਲੀ ਪਾਉਂਣ ਦਾ।
ਧੀਆਂ ਦੇ ਪੇਕੀਂ ਘਰ ਆਉਂਣ ਦਾ।
 
ਪ੍ਰਦੇਸੋਂ ਮਾਹੀ ਦੇ ਆਉਣ ਦਾ ਧੀ,
ਧੀਆਣੀ ਦਾ ਰੱਬ ਉੱਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ।
ਉਡੀਕ ਉਡੀਕ ਹੁਣ ਥੱਕ ਗਈਆਂ ਨੇ,
ਅੱਖੀਆਂ ‘ਤੇ ਮੁੱਕ ਗਈ ਏ ਹੁਣ ਆਸ।
ਛਿਪਿਆ ਸੂਰਜ ਖੜ੍ਹ ਗਈ ਏ ਰਾਤ।
ਦਰਿਆ ਕੰਡਿਓਂ ਬਾਹਰ ਹੋਏ ਫਿਰਦੇ,
ਨੇ, ਰਾਵੀ, ਸਤਲੁਜ ਅਤੇ ਬਿਆਸ।
ਪਾਰ ਕਰਨਾ ਬੜਾ ਔਖਾ ਹੋ ਗਿਆ,
ਏ ਅਤੇ ਹੁਣ ਮੁੱਕੀ ਜਾਂਦੀ ਏ ਆਸ।
ਬੇਬੱਸ ਹੋ ਗਈ ਹਾਂ ਮੈਂ, ਉੱਪਰੋਂ ਮੌਸਮ,
ਨੇ ਲਾ ਰੱਖੀ ਏ ਨਾ ਮੁੱਕਣੀ ਬਰਸਾਤ।
 
ਮਾਹੀ ਦੇ ਦੀਦਾਰ ਦੀ ਕਰਨੀ ਪਈ,
ਆਂ ਰੱਬਾ ਤੇਰੇ ਅੱਗੇ ਝੁੱਕਕੇ ਅਰਦਾਸ।
ਰੱਬ ਜੀ “ਕੇਵਲ” ਹੋ ਸੱਕੇ ਤਾਂ ਇਸ,
ਸੱਜਰੀ ਵਿਆਹੀ ਹੋਈ ਧੀ ਧੀਆਣੀ,
ਦੀ ਕਰਵਾ ਦਿਓ ਪ੍ਰਦੇਸ ਗਏ ਪਤੀ,
ਨਾਲ਼ ਹੁਣ ਉੱਸ ਧੀ ਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ।
 13/08/2020

ਪੁਰਾਣੇ ਸੰਸਕਾਰ ਨਾ ਰਹੇ  (ਭਾਗ ਪਹਿਲਾ)
ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਜਗਪਾਲ
 
ਨਾ ਉਹ ਆਦਰ ਹੀ ਰਹੇ,
ਨਾ ਉਹ ਸਤਕਾਰ ਹੀ ਰਹੇ।
ਨਾ ਉਹ ਤਿਓ ਹੀ ਰਹੇ,
ਨਾ ਉਹ ਪਿਆਰ ਹੀ ਰਹੇ।
 
ਨਾ ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ,
ਹੀ ਰਹੀ, ਨਾ ਹੀ ਇਸ ਦੇ,
ਮਿਆਰ ਹੀ ਰਹੇ।
ਨਾ ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ,
ਹੀ ਰਹੀ, ਨਾ ਹੀ ਇਸ ਵਿੱਚ,
ਕੋਈ ਰੁਜ਼ਗ਼ਾਰ ਹੀ ਰਹੇ।
 
 ਨਾ ਉਹ ਦੋਸਤ ਹੀ ਰਹੇ,
ਨਾ ਉਹ ਬੇਲੀ ਯਾਰ ਹੀ ਰਹੇ।
ਨਾ ਉਹ ਦਿਲ ਹੀ ਰਹੇ,
ਨਾ ਉਹ ਦਿਲਦਾਰ ਹੀ ਰਹੇ।
 
ਨਾ ਉਹ ਯਕੀਨ ਹੀ ਰਹੇ,
ਨਾ ਉਹ ਇਤਵਾਰ ਹੀ ਰਹੇ।
ਨਾ ਉਹ ਸਰਪੰਚ ਹੀ ਰਹੇ,
ਨਾ ਉਹ ਚੌਂਕੀਦਾਰ ਹੀ ਰਹੇ।
 
ਨਾ ਉਹ ਜ਼ਿਮੀਦਾਰ ਹੀ ਰਹੇ,
ਨਾ ਉਹ ਜੈਲਦਾਰ ਹੀ ਰਹੇ।
ਨਾ ਉਹ ਕੱਚੇ ਘੜ੍ਹੇ ਹੀ ਰਹੇ,
ਨਾ ਉਹ ਘੁਮਿਆਰ ਹੀ ਰਹੇ।
 
ਨਾ ਉਹ ਬਾਣ ਵਾਲ਼ੇ ਮੰਜੇ ਹੀ,
ਰਹੇ, ਨਾ ਉਹ ਮੰਜੇ ਨੁਆਰ ਦੇ,
ਹੀ ਰਹੇ।   
ਨਾ ਉਹ ਪੁਰਾਣੀ ਜ਼ਮੀਨ ਹੀ,
ਰਹੀ, ਨਾ ਉਹ ਸਾਡੇ ਹਿੱਸੇ ਦੇ,
ਬਾਰ ਹੀ ਰਹੇ।
 
ਨਾ ਉਹੋ ਜਿਹੇ ਨੇਤਾ ਹੀ ਰਹੇ,
ਨਾ ਉਹ ਐਨੇ ਈਮਾਨਦਾਰ ਹੀ,
ਰਹੇ।
ਨਾ ਉਹ ਪੁਰਾਣੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਹੀ ਰਹੇ,
ਨਾ ਉਹ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਹੀ ਰਹੇ।
 
ਨਾ ਉਹ ਰਸਾਲੇ ਹੀ ਰਹੇ,
ਨਾ ਉਹ ਰਸਾਲਦਾਰ ਹੀ ਰਹੇ।
ਨਾ ਉਹ ਘੋੜੀਆਂ ਤੇ ਘੋੜੇ ਹੀ,
ਰਹੇ, ਨਾ ਉਹ ਘੋੜਸਵਾਰ ਹੀ,
ਰਹੇ।
  
ਨਾ ਉਹ ਦਾਦੀ ਹੀ ਰਹੀ,
ਨਾ ਉਹ ਬਾਤਾਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
ਨਾ ਉਹ ਨਾਨੀ ਹੀ ਰਹੀ,
ਨਾ ਉਹ ਨਾਨੀ ਨਾਲ਼ ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ,
ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
 
ਨਾ ਉਹ ਮੌਸਮ ਹੀ ਰਹੇ,
ਨਾ ਉਹ ਚੰਦ ਤਾਰਿਆਂ ਦੀਆਂ,
ਬਰਾਤਾਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
ਨਾ ਉਹ ਦਿਨ ਹੀ ਰਹੇ,
ਨਾ ਉਹ ਹਸੀਨ ਰਾਤਾਂ ਹੀ,
ਰਹੀਆਂ।
 
ਨਾ ਉਹ ਨਜ਼ਾਰੇ ਹੀ ਰਹੇ,
ਨਾ ਉਹ ਬਰਸਾਤਾਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
ਨਾ ਉਹ ਕੁੱਜੇ ਹੀ ਰਹੇ,
ਨਾ ਉਹ ਪਰਾਤਾਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
 
ਨਾ ਉਹ ਡੋਲ਼ੀ ਹੀ ਰਹੀ,
ਨਾ ਉਹ ਬਰਾਤਾਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
ਨਾ ਉਹ ਤੰਬੂ ਹੀ ਰਹੇ,
ਨਾ ਉਹ ਕਨਾਤਾਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
  
ਨਾ ਉਹ ਮੋਗ ਹੀ ਰਹੇ,
ਨਾ ਉਹ ਚੋਰ-ਝੀਤਾਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
ਨਾ ਉਹ ਮੇਲ਼-ਜੋਲ਼ ਹੀ ਰਹੇ,
ਨਾ ਉਹ ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
 
ਨਾ ਉਹ ਦਲਾਨ ਹੀ ਰਹੇ,
ਨਾ ਉਹ ਛੱਤਾਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
ਨਾ ਉਹ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਹੀ ਰਹੇ,
ਨਾ ਉਹ ਸੌਗਾਤਾਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
 
ਨਾ ਉਹ ਤੱਪੜ ਹੀ ਰਹੇ,
ਨਾ ਉਹ ਜਮਾਤਾਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
ਨਾ ਉਹ ਕਲਮਾਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ,
ਨਾ ਉਹ ਦਵਾਤਾਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
 
ਨਾ ਉਹ ਪੁਰਾਣੇ ਅਸੂਲ ਹੀ ਰਹੇ,
ਨਾ ਉਹ ਰਵਾਇਤਾਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
ਨਾ “ਕੇਵਲ” ਉਹ ਪਾਂਡੇ ਹੀ ਰਹੇ,
ਨਾ ਉਹ ਕਰਾਮਾਤਾਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
06/08/2020

ਪੁਰਾਣੇ ਸੰਸਕਾਰ ਨਾ ਰਹੇ  (ਭਾਗ ਦੂਜਾ)
ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਜਗਪਾਲ
ਜਦੋਂ ਆਪਣੀ ਬਾਰੀ ਸਿਰ ਖੂਹ,
ਤੇ ਬੌਲ਼ਦਾਂ ਨੂੰ ਦਿੰਦੇ ਸੀ ਜੋੜ।
ਬੌਲ਼ਦਾਂ ਦੀ ਕਈ ਵਾਰ ਲੱਗ,
ਜਾਂਦੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਦੌੜ੍ਹ।
ਮੈਂ ਗਾਧੀ ਉੱਤੇ ਪਰੈਣ ਫੜੀ,
ਬੈਠਾ ਰਹਿੰਦਾ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੱਕੇ,
ਦਿੰਦੇ ਸੀ ਮੋੜ੍ਹ।
 
ਖੁਹ ਤੇ ਹੁੰਦੇ ਸੀ ਤੂਤ, ਜਾਮਣਾਂ,
ਕਿੱਕਰਾਂ ਅਤੇ ਮਿੱਠੀਆਂ ਸੁਰਖ,
ਲਾਲ ਗ਼ੁੱਮੀਆਂ ਵਾਲ਼ੇ ਠੋਹਰ।
 
ਪਿੰਡ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਹਰਾ ਪਿੱਪਲ਼,
‘ਤੇ ਠੰਡੀਆਂ ਛਾਵਾਂ ਦੇਣ ਵਾਲ਼ਾ,
ਪੀਙਾਂ ਟੰਗਿਆ ਬੁੱਢਾ ਬੋਹੜ।
ਵਿਹੜੇ ਬੰਨਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸੀ ਡੰਗਰ,
ਦੇਖਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸੀ ਕੋਠੇ ਤੇ ਪੈਲ਼ਾ,
ਪਾਉਂਦਾ ਮੋਰ।
 
ਮਾਂ ਧੋਂਦੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਪਿੰਡ ਦੀ,
ਖੂਹੀ ਤੇ ਕੱਪੜੇ, ਦਾਦੀ ਛੰਡਕੇ,
ਤਾਰ ਤੇ ਸੁੱਕਣੇ ਪਾਉਣ ਤੋਂ,
ਪਹਿਲਾਂ ਆਪੇ ਹੀ ਦਿੰਦੀ ਸੀ,
ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਨਚੋੜ੍ਹ।
 
ਉਦੋਂ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ,
ਨਾ ਟੁੱਟਣ ਵਾਲ਼ੇ ਪੱਕੇ ਜੋੜ੍ਹ।
 
ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਰਸਾ ਬਚਾਉਣ,
ਲਈ ਪੰਜਾਬੀਓ ਹੁਣ ਤੁਸਾਂ,
ਕਿਉਂ ਲਿਆ ਏ ਮੂੰਹ ਮੋੜ੍ਹ।
ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਰਸੇ ਵਿੱਚ ਤੁਸਾਂ,
ਨੂੰ ਕਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਲੱਗ,
ਰਹੀ ਏ ਥੋੜ੍ਹ।
 
ਪੰਜਾਬੀਓ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਰਸੇ,
ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ਼ੋ ਅਤੇ ਸਾਦਾ ਹੀ,
ਖਾਓ ਪੀਓ, ਪਰ ਨਸ਼ਿਆਂ,
ਵਲ਼ੋਂ ਤੁਸੀਂ ਸਦਾ ਲਈ ਮੂੰਹ,
ਲਵੋ ਮੋੜ੍ਹ।
ਨਸ਼ਿਆਂ ਨੇ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਪੰਜਾਬੀ,
ਵਿਰਸੇ ਨੂੰ ਦਿਤਾ ਏ ਝੰਜੋੜ੍ਹ।
 
ਆਪਣੇ ਵਿਰਸੇ ਨੂੰ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ,
ਬਚਾਉਣਾਂ ਨਹੀਂ।
ਇਹ ਕੋਈ ਮੁੜ੍ਹਕੇ ਆਉਣ ਵਾਲ਼ਾ,
ਪਰਾਹੁਣਾਂ ਨਹੀਂ।
ਜੇਕਰ ਹੱਥੋਂ ਨਿਕਲ਼ ਗਿਆ ਤਾਂ,
ਕੱਲਾ “ਕੇਵਲ” ਨਮਾਣਾਂ ਨਹੀਂ,
ਸਾਰੇ ਹੀ ਕਹਿੰਦੇ ਇਸ ਵਿਰਸੇ,
ਨੇ ਮੁੜ੍ਹ ਆਉਣਾਂ ਨਹੀਂ।
06/08/2020

ਸਾਡਾ ਪੇਂਡੂ ਵਿਰਸਾ
ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਜਗਪਾਲ
 
ਨਾ ਘੱਗਰੇ ਹੀ ਰਹੇ ‘ਤੇ ਨਾ ਉਹ,
ਫੁਲਕਾਰੀਆਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
ਨਾ ਘੱਗਰੇ ਹੀ ਰਹੇ ਨਾ ਘੱਗਰੇ,
ਪਾਉਣ ਵਾਲ਼ੀਆਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
 
ਨਾ ਕੰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਕਰੂ ਹੀ ਰਹੇ,
ਨਾ ਕੰਨਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਵਾਲ਼ੀਆਂ ਹੀ,
ਰਹੀਆਂ।
ਨਾ ਕੰਨਾਂ ‘ਚ ਕੋਕਰੂ ਹੀ ਰਹੇ ਨਾ,
ਕੰਨਾਂ ‘ਚ ਕੋਕਰੂ ਪਾਉਣ ਵਾਲ਼ੀਆਂ,
ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
 
ਨਾ ਰੇਸ਼ਮੀ ਦੁਪੱਟੇ ਹੀ ਰਹੇ ਨਾ,
ਡੋਰੇ ਜਾਲ਼ੀਆਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
ਨਾ ਰੇਸ਼ਮੀ ਦੁਪੱਟੇ ਹੀ ਰਹੇ ਨਾ,
ਉਹ ਦੁਪੱਟੇ ਪਾਉਣ ਵਾਲ਼ੀਆਂ,
ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
 
ਨਾ ਹੁਣ ਚੁੰਨੀ ਹੀ ਰਹੀ ਨਾ ਉਹ,
ਬਹੁਤ ਸਿਰ ਢੱਕਣ ਵਾਲ਼ੀਆਂ ਹੀ,
ਰਹੀਆਂ।
ਨਾ ਸਿਰ ਤੇ ਕੋਈ ਚੁੰਨੀ ਹੀ ਰਹੀ,
ਨਾ ਬਹੁਤ ਝੁੰਡ ਕੱਢਣ ਵਾਲ਼ੀਆਂ,
ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
 
ਨਾ ਉਹ ਚਰਖੇ ਹੀ ਰਹੇ ਨਾ ਹੀ,
ਉਹ ਚਰਖੇ ਕੱਤਣ ਵਾਲ਼ੀਆਂ ਹੀ,
ਰਹੀਆਂ।
ਨਾ ਉਹ ਸੋਹਣੇ ਕਸੀਦੇ ਹੀ ਰਹੇ,
ਨਾ ਉਹ ਕਸੀਦੇ ਕੱਢਣ ਵਾਲ਼ੀਆਂ,
ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
 
ਨਾ ਬੋਹੜ ਹੀ ਰਹੇ ਨਾ ਉਹ ਪੀਙਾਂ,
ਟੰਗੀਂਆਂ ਟਾਹਣੀਆਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
ਨਾ ਉਹ ਪੀਙਾਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ ਨਾ,
ਉਹ ਪੀਙਾਂ ਝੜ੍ਹਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ,
ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
 
 
ਨਾ ਉਹ ਦਧੂਨੇ ਹੀ ਰਹੇ ਨਾ ਹੀ,
ਉਹ ਚਾਟੀਆਂ ਤੇ ਮਧਾਣੀਆਂ ਹੀ,
ਰਹੀਆਂ।
ਨਾ ਉਹ ਸਵਾਦ ਲਸੀ ਹੀ ਰਹੀ,
ਨਾ ਉਹ ਮਧਾਣੀ ਨਾਲ਼ ਰਿੜਕਣ,
ਵਾਲ਼ੀਆਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
 
ਨਾ ਉਹ ਟਾਂਗੇ ਹੀ ਰਹੇ ਨਾ ਸਫ਼ਰ
ਕਰਨ ਵਾਲ਼ੀਆਂ ਸਵਾਰੀਆਂ ਹੀ,
ਰਹੀਆਂ।
ਨਾ ਘੋੜ੍ਹੇ ਹੀ ਰਹੇ ਨਾ ਉਹ ਘੋੜ੍ਹ,
ਸਵਾਰੀਆਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
 
ਨਾ ਉਹ ਗੱਡੇ ਹੀ ਰਹੇ ਨਾ ਉਹ,
ਗੱਡੇ ਖਿੱਚਣ ਵਾਲ਼ੀਆਂ ਪਛੂਆਂ,
ਦੀਆਂ ਢਾਣੀਆਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
ਨਾ ਸਾਈਕਲ ਹੀ ਰਹੇ ਨਾ ਉਹ,
ਸਾਈਕਲ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ,
ਸਵਾਰੀਆਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
 
 
ਨਾ ਸਿਰਾਂ ਉੱਤੇ ਪੱਗਾਂ ਰਹੀਆਂ ਨਾ,
ਉਹ ਕੇਸ, ਮੁੱਛਾਂ, ਤੇ ਦਾਹੜੀਆਂ ਹੀ,
ਰਹੀਆਂ।
 
ਨਾ ਉਹ ਖੁੱਲੇ ਵਿਹੜੇ ਹੀ ਰਹੇ ਨਾ,
ਉਹ ਬੂਹੇ ਬਾਰੀਆਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
ਨਾ ਉਹ ਸ਼ਰੀਕ ਹੀ ਰਹੇ ਤੇ ਨਾ,
ਉਹ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀਆਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
 
ਨਾ ਉਹ ਹਲ਼ ਹੀ ਰਹੇ ਨਾ ਉਹ,
ਪੰਜਾਲ਼ੀਆਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
ਨਾ ਉਹ ਖੂਹ ਹੀ ਰਹੇ ਅਤੇ ਨਾ,
ਟਿੰਡਾ ਪਾਣੀ ਕੱਢਣ ਵਾਲ਼ੀਆਂ ਹੀ,
ਰਹੀਆਂ।
ਨਾ ਪਿੰਡਾਂ ‘ਚ ਛੱਪੜ੍ਹ ਹੀ ਰਹੇ ਨਾ,
ਹੀ ਛੱਪੜ੍ਹ ‘ਚ ਮੱਝਾਂ ਨਵਾਉਣ ਵਾਲ਼ੇ,
ਨਿਆਣਿਆਂ ਦੀਆਂ ਢਾਣੀਆਂ ਹੀ,
ਰਹੀਆਂ।
 
ਨਾ ਉਹ ਖ਼ੇਤੀ ਹੀ ਰਹੀ ਤਾਂ ਨਾ,
ਉਹ ਪੈਲ਼ੀਆਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
 
 
ਨਾ ਹੀ ਚਰਾਂਦਾਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ ਨਾ,
ਡੰਗਰ ਚਾਰਨ ਵਾਲ਼ਿਆਂ ਦੀਆਂ,
ਢਾਣੀਆਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
ਨਾ ਬੇਰ ਹੀ ਰਹੇ ਨਾ ਬੇਰਾਂ ਦੀਆਂ,
ਉਹ ਮਲ਼੍ਹੇ ਝਾੜ੍ਹੀਆਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
 
ਨਾ ਉਹ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ ਤਾਂ,
ਨਾ ਉੱਸੇ ਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਚੰਗੀਆਂ,
ਜ਼ਿਮੀਦਾਰੀਆਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ
 
ਨਾ ਉਹ ਜ਼ੈਲਦਾਰ ਹੀ ਰਹੇ ਤਾਂ,
ਨਾ “ਕੇਵਲ” ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਉਹ,
ਜ਼ੈਲਦਾਰੀਆਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ।
30/07/2020

 
ਉਹ ਮੇਰੀ ਕਵਿਤਾ ਏ
ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਜਗਪਾਲ

ਮੰਗਲ਼ ਤੇ ਜਾਕੇ ਮਕਾਨ ਬਨਾਉਣਾ,
ਫੇਰ ਉੱਥੇ ਹਵਾ ਤੇ ਨਿੱਘ ਭਾਲਣਾ।
 
ਸੂਰਜ ਉਤੇ ਜਾਕੇ ਘਰ ਉਸਾਰਨੇ,
ਫੇਰ ਉੱਥੇ ਬੋਹੜਾਂ ਦੀ ਛਾਵਾਂ ਭਾਲਣਾ।
 
ਖੜ੍ਹੇ ਵੀ ਹੋਣਾ ਜਾਕੇ ਛੰਬਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ,
ਫੇਰ ਆਪਣੇ ਪੈਰਾਂ ਦੇ ਤਲ਼ੇ ਭਾਲਣਾ।
 
ਪਿੰਡੋਂ ਜਾਕੇ ਕੰਮਾਂ ਕਾਰਾਂ ਦੀ ਭਾਲ਼,
ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਸ ਜਾਣਾਂ।
 
ਆਪਣਿਆਂ ਸੁਫਨਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਨਾਲ਼,
ਲੈਕੇ ਉੱਚੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਵੱਲ ਟਿੱਕ,
ਟਿੱਕੀ ਲਗਾਕੇ ਹੀ ਤੱਕੀ ਜਾਣਾਂ।
 
ਆਪਣੇ ਛੱਡਕੇ ਆਏ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀਆਂ,
ਜੂਹਾਂ ਨੂੰ ਸੁਫਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭਾਲਣਾਂ।
 
ਜੋ ਪੜ੍ਹ ਲਿਆ ਏ ਜਾਂ ਜੋ ਕੁੱਝ ਇਸ,
ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਅੰਦਰ ਨਹੀਂ ਲਿੱਖਿਆ,
ਗਿਆ ਉਹ ਮੇਰੀ ਕਵਿਤਾ ਏ।
ਜੋ ਪੜ੍ਹ ਚੁੱਕਿਆਂ ਹਾਂ ਤੇ ਪੜ੍ਹ ਰਿਹਾਂ,
ਹਾਂ, ਜੋ ਰਹਿ ਗਿਆ ਏ, ਉਹ ਮੇਰੀ,
ਉਹ ਮੇਰੀ ਕਵਿਤਾ ਏ।
 
ਪੈਦਲ ਰੱਸਤੇ ਤੇ ਹੌਲ਼ੀ ਹੌਲ਼ੀ ਤੁਰੋ,
ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਗੰਦ ਪਾਓ, ਐੱਥੇ ਸੁੱਤੇ,
ਹੋਏ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੇ ਸੁਫਨੇ ਵੇਖਣੇ ਉਹ,
ਮੇਰੀ ਕਵਿਤਾ ਏ।
 
ਸ਼ਹਿਰ ਸਾਰਾ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨਾਲ਼ ਭਰਿਆ,
ਪਿਆ ਏ, ਇਹ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਲਿੱਖੀ,
ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਏ ਪਰ ਦੂਰ ਦੀ ਝੌਂਪੜ੍ਹੀ ਵਿੱਚ,
ਇੱਕ ਦੀਵਾ ਜਲ਼ ਰਿਹਾ ਏ, ਉਹ ਮੇਰੀ,
ਕਵਿਤਾ ਏ।
 
ਸਾਰੇ ਹੀ ਦਰਿਆ ਸਮੁੰਦਰ ‘ਚ ਡਿੱਗ,
ਰਹੇ ਨੇ ਬਾਰੋ ਬਾਰੀ, ਇਹ ਕੋਈ ਅਜੀਬ,
ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਏ, ਸਮੁੰਦਰ ਨੀਵਾਂ ਏਂ ਅਤੇ,
ਸਰਸਵਤੀ ਜਿਹੜ੍ਹਾ ਜਾਂਦਿਆਂ ਰੱਸਤੇ,
ਵਿੱਚ ਹੀ ਗੁਆਚ ਗਿਆ, ਉਹ ਮੇਰੀ,
ਕਵਿਤਾ ਏ।
 
ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਮੋਹਰੀ ਦੇ ਆਲ਼ੇ ਦੁਆਲ਼ੇ,
ਮੌਕਾ ਪ੍ਰਸਤਾਂ ਦੇ ਉਛਾਲ਼ੇ ਚਿੱਕੜ੍ਹ ਨੂੰ,
ਲੋਕ ਪਏ ਤੱਕਣ।
ਜਿਹੜ੍ਹੇ ਚੁੱਕਣ ਚਿੱਕੜ੍ਹ ਨੂੰ ਪਿਆਰ,
ਦੇ ਨਾਲ਼, ਉਹ ਮੇਰੀ ਕਵਿਤਾ ਏ।
 
ਜੋ ਪੜ੍ਹ ਲਿਆ ਏ ਜਾਂ ਜੋ ਕੁੱਝ ਇਸ,
ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਅੰਦਰ ਨਹੀਂ ਲਿੱਖਿਆ,
ਗਿਆ ਉਹ ਮੇਰੀ ਕਵਿਤਾ ਏ।
ਜੋ ਪੜ੍ਹ ਚੁੱਕਿਆਂ ਹਾਂ ਤੇ ਪੜ੍ਹ ਰਿਹਾਂ,
ਹਾਂ ਜੋ ਰਹਿ ਗਿਆ ਏ, “ਕੇਵਲ”
ਉਹ ਮੇਰੀ ਕਵਿਤਾ ਏ।
23/07/2020 
 
 
ਚੁੰਨੀ ਚੜ੍ਹਾਈ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ
ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਜਗਪਾਲ

ਵਿਆਹ ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ ਧਰੀਦਾ ਜੇਕਰ,
ਪਹਿਲਾਂ ਠਾਕੇ ‘ਤੇ ਰਸਮ ਦੀ ਚੁੰਨੀ ਚੜ੍ਹਾਈ,
ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।
 
ਵਿਆਹ ਦੀ ਤਰੀਕ ਧਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ,
ਰਸਮ ‘ਕੁੜ੍ਹਮਾਈ’ ਦੀ ਹੁੰਦੀ।
 
ਮੀਂਹ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ ਜੇਕਰ ਕਾਲ਼ੀ ਘਟਾ ਚੜ੍ਹਕੇ,
ਅਸਮਾਨੀ ‘ਆਈ’ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।
 
ਕਾਕਿਆਂ ਨੇ ਕਿੱਥੋਂ ਜੰਮਣਾ ਸੀ ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ,
ਦੀ ਮਾਵਾਂ ਦੀ ਅਲਟਰਾ ਸਾਉਂਡ ਡਾਕਟਰਾਂ,
ਕੋਲ਼ੋਂ ਜਾ ਕੇ ‘ਕਰਵਾਈ’ ਨਾ ਹੁੰਦੀ।
 
ਇੱਕ ਧੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ‘ਚ ਵਹੁਟੀ, ਮਾਂ, ਸੱਸ,
ਭੂਆ, ਮਾਮੀ, ਮਾਸੀ, ਦਾਦੀ ‘ਤੇ ਨਾਨੀ ਬੜ੍ਹੇ,
ਮਾਣ ਨਾਲ਼ ‘ਕਹਿਲਾਈ’ ਜਾਂਦੀ।
 
ਜੇਕਰ ਬੇਬੱਸ ਧੀ ਮਾਂ ਦੀ ਕੁੱਖ ਵਿੱਚ ਐਨੀਂ,
ਬੇਰਹਿਮੀ ‘ਤੇ ਧੋਖੇ ਨਾਲ਼ ਕਤਲ ‘ਕਰਵਾਈ’,
ਨਾ ਜਾਂਦੀ।
 
ਜੇਕਰ ਭੈਣ ਨਾ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਭਰਾ ਨੇ ਰੱਖੜ੍ਹੀ,
ਭੈਣ ਤੋਂ ਬੰਨਾਕੇ ਗੁੱਟ ਤੇ ‘ਸਜਾਈ’ ਨਾ ਹੁੰਦੀ।
 
ਧੀਆਂ ਤੋਂ  ਬਿਨਾ ਹਰ ਸਾਲ ਤੀਆਂ ਦੇ ਹਰ,
ਮਨ ਪਿਆਰੇ ਤਿਓਹਾਰ ਤੇ ਬੋਹੜ ਦੇ ਮੋਟੇ,
ਟਾਹਣੇ ਨਾਲ਼ ਟੰਗੀ ਪੀਂਙ ਕਿਸੇ ਨੇ ‘ਚੜ੍ਹਾਈ’,
ਨਾ ਹੁੰਦੀ।
 
ਧੀਆਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਰੂੰ ਦੀ ਪੂਣੀ ਨਾਲ਼ ਤੱਕਲ਼ਾ,
ਅਤੇ ਗਲੋਟਾ ਵੱਧਿਆ ਨਾ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਤੀਆਂ,
ਤਰਿੰਞਣਾ ਵੇਲ਼ੇ ਚਰਖੇ ਦੀ ਘੂਕ ‘ਸੁਣਾਈ’ ਨਾ,
ਹੁੰਦੀ।
 
ਦੁੱਧ ਭਾਵੇਂ ਕੜ੍ਹ ਕੜ੍ਹ ਲਾਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਉਦੋਂ,
ਤੱਕ ਦਹੀਂ ਨਹੀਂ ਜੰਮਦਾ, ਜੱਦ ਤੱਕ ਜਾਗ,
ਦੀ ਵੱਕਤ ਸਿਰ ‘ਲਗਾਈ’ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।
 
ਉਹ ਦੁੱਧ ਤਾਂ ਬਿਲਕੁਲ ਬਨਾਉਟੀ ਹੁੰਦਾ,
ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਬਾਲ਼ਿਆਂ ਦੁੱਧ ਉੱਪਰ ‘ਮਲ਼ਾਈ’,
ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ।
 
ਮੱਖਣ ਨਹੀਂ ਬਣਦਾ ਜੱਦ ਤੱਕ ਚਾਟੀ ਵਿੱਚ,
ਰੱਖੀ ਮਧਾਣੀ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ਼ ‘ਘੁਮਾਈ’ ਨਹੀਂ,
ਹੁੰਦੀ।
 
ਮਰੀਜ਼ ਰਾਜ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਜੱਦ ਤੱਕ ਲਿੱਖੀ,
ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਖਾਦੀ ‘ਦਵਾਈ’ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।
 
ਨਿੰਬੂ ਅਤੇ ਬਦਾਮਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਪੀਣ ਵਾਲ਼ੀ,
ਉਹੋ ਜਿਹੀ ਸਵਾਦ ‘ਸ਼ਰਦਾਈ’ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।
 
ਕੱਪੜ੍ਹੇ ਸੀਤੇ ਹੋਏ ਮਟਿਆਰ ਦੇ ਕਦੀ ਵੀ,
ਮੇਚ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ ਜੇਕਰ ਇੱਕ ਅੱਛੇ ਜਿਹੇ,
ਦਰਜ਼ੀ ਦੀ ਕੀਤੀ ‘ਸਲ਼ਾਈ’ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।
 
ਕਈ ਅੱਧਖੜ੍ਹ ਉਮਰੇ ਜਵਾਨੀ ਪਏ ਭਾਲਣ,
ਪਛਾਣੇ ਜਾਂਦੇ, ਜਦੋਂ ਮੂੰਹ ਸਿਰ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ,
ਮਲ਼ ਮਲ਼ਕੇ ਕਾਲ਼ਕ ‘ਲਾਈ’ ਹੁੰਦੀ।
 
ਲਾੜ੍ਹਾ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਆਪਣੇ ਵਿਆਹ ਦੀ ਹੁੰਦੀ,
ਪਾਰਟੀ ‘ਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਜੱਦ ਤੱਕ,
ਉੱਸਨੇ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੀ ਦੇਰ ਦੀ ਹੀ ਰੱਖੀ ਮੁੱਛਾਂ ਤੇ,
ਦਾਹੜ੍ਹੀ ਦੀ ਸ਼ੇਵ ‘ਕਰਵਾਈ’ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।
 
ਦਸਤਾਰ ਦੀ ਤੁਸੀਂ ਗੱਲ ਹੀ ਛੱਡੋ ਜਿਹੜੀ,
ਸਾ-ਦਿਹਾੜ੍ਹੀ ਦੇ ਲਈ ਕਰਾਏ ਤੇ ‘ਬੰਨਵਾਈ’,
ਹੀ ਹੁੰਦੀ।
 
ਵਿਆਹ ਦੀ ਪਾਰਟੀ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਅਧੂਰੀ ਹੀ,
ਹੁੰਦੀ ਜੱਦ ਤੱਕ ਨਵੀਂ ਵਿਆਹੀ ਜੋੜ੍ਹੀ ਨੇ ਕੇਕ,
ਕਟਵਾਕੇ ਅਖਾੜ੍ਹੇ ‘ਚ ਆਕੇ ‘ਧਮਾਲ ਪਾਈ’,
ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।
 
ਬੌਲੀਵੁਡ ਦੀ ਉਹ ਫਿਲਮ ਬਾਲ਼ੀ ਨਹੀਂਓਂ,
ਚਲਦੀ ਜੇਕਰ ਅੱਧ ਨੰਗੀ ਨੱਢੀ “ਕੇਵਲ” 
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਿਲਮ ‘ਚ ‘ਨਚਾਈ’ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।
 16/07/2020

 ਗੱਦਾਰ ਬੜੇ ਨੇ
ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਜਗਪਾਲ

ਸਾਡੇ ‘ਚ ਤਾਂ ਗੱਦਾਰ ਬੜੇ ਨੇ,
ਧਰਤੀ ਤੇ ਬਣੇ ਭਾਰ ਬੜੇ ਨੇ।
ਬਹੁਤਿਆਂ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਏਂ,
ਨੇਤਾ ਠੱਗ ਦੋ ਚਾਰ ਬੜੇ ਨੇ।
 
ਨੇਤਾ ਭਾਵੇਂ ਚੋਰ ਜਿਹਾ ਜਾਪੇ,
ਗਲ਼ ‘ਚ ਪਏ ਹਾਰ ਬੜੇ ਨੇ।
ਚੋਣਾਂ ਵੇਲ਼ੇ ਉਹ ਕਰਦੇ ਨਾਲ਼
ਜੰਤਾ ਕੌਲ ਕਰਾਰ ਬੜੇ ਨੇ।
ਲੁੱਟਣ ਨੂੰ ਤੱਕੜ੍ਹੀ ਪੰਜਿਆਂ,
ਜਿਹੇ ਚੋਣ ਨਿਸ਼ਾਨ ਬੜੇ ਨੇ।
 
ਧਰਮ ਲੱਗੇ ਉੱਡ ਗਿਆ ਏ,
ਮਨਮਤੀ ਠੇਕੇਦਾਰ ਬੜੇ ਨੇ।
ਸੰਗਤ ਤਾਂ ਜੀ ਸਹਿਮੀ ਬੈਠੀ,
ਲੜ੍ਹਣ ਨੂੰ ਧੂਤੇ ਤਿਆਰ ਖੜ੍ਹੇ ਨੇ।
 
ਗੁਰੂ ਘਰੀਂ ਤਕਰਾਰ ਪਏ ਹੁੰਦੇ,
ਪੈਰੀਂ ਰੁਲ਼ਦੇ ਦਸਤਾਰ ਬੜੇ ਨੇ।
ਗੁਰੂ ਘਰੀਂ ਹੁੰਦੇ ਨੇ ਹੱਥੋ ਪਾਈ,
ਕੱਢਣ ਸ੍ਰੀ ਸਾਹਬ ਬੜੇ ਨੇ।
 
ਚੋਰ ਉੱਚਕੇ ਚੌਧਰਾਂ ਭਾਲਣ,
ਧਰਮ ਦੇ ਠੇਕੇਦਾਰ ਬੜੇ ਨੇ।
ਬੀਬੀਆਂ ਤਾਂ ਕਰਦੀਆਂ ਸੇਵਾ,
ਚੌਧਰਾਂ ਦੇ ਤਕਰਾਰ ਬੜੇ ਨੇ।
 
ਜੋ ਕੀਤਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਹੀ ਕੀਤਾ,
ਤੌਹਮਤਾਂ ਲਈ ਖ਼ਾਰ ਬੜੇ ਨੇ।
ਜ਼ਾਤਾਂ ਬਾਣੀ ਨਹੀਓਂ ਮੰਨਦੀ,
ਜ਼ਾਤਾਂ ਦੇ ਗੁਰੂਦੁਆਰ ਬੜੇ ਨੇ।
 
ਜੰਤਾ ਨੂੰ ਬੇਵਕੂਫ ਬਨਾਉਣ ਦੇ,
ਲਈ ਝੂਠੇ ਡੇਰੇਦਾਰ ਬੜੇ ਨੇ।
ਡੇਰੇ ਨਾ ਜਾਈਂ ਧੀਏ ਉਥੇ ਤਾਂ,
ਹੋ ਰਹੇ ਬਲਾਤਕਾਰ ਬੜੇ ਨੇ।
 
ਬਾਬਿਆਂ ਦੇ ਤਾਂ ਨਕੇਲ ਪਾਉਣੀ,
ਜੰਤਾ ਦੇ ਗੁਸੇ ਤਕਰਾਰ ਬੜੇ ਨੇ।
4 ਧੀਆਂ ਬਾਅਦ ਪੁੱਤ ਜੰਮਿਆਂ,
ਪੁੱਛਣ ਬਾਬੇ ਖ਼ਬਰਸਾਰ ਬੜੇ ਨੇ।
 
ਬਟੋਰ ਕੇ ਤਗ਼ਮਾ ਰਾਣੀ ਦਾ ਤਾਂ,
ਕਈ ਬਣਦੇ ਸ਼ੇਖ਼ੀਮਾਰ ਬੜੇ ਨੇ।
 
ਨੇਕ ਬੰਦਿਆਂ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਨਾਲ਼ੋਂ,
ਕਈ ਹੁੰਦੇ ਬੇਲੀ ਯਾਰ ਬੜੇ ਨੇ।
 
ਦੋ ਡੰਗ ਰੋਟੀ ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ ਇੱਥੇ,
ਕਈ ਗ਼ਰੀਬ ਲਚਾਰ ਬੜੇ ਨੇ।
ਝੂਠੀ ਗਵਾਹੀ ਦੇਣ ਦੇ ਖ਼ਾਤਰ,
ਫਿਰਦੇ ਲੰਬੜਦਾਰ ਬੜੇ ਨੇ।
 
ਜੰਤਾ ਦੀ ਲੁੱਟ ਖੋਹ ਦੇ ਲਈ,
ਠਾਣੇ ‘ਚ ਠਾਣੇਦਾਰ ਬੜੇ ਨੇ।
ਲੈਂਦੇ ਵੱਢੀਆਂ ਕਈ ਪਟਵਾਰੀ,
ਲੈਂਦੇ ਤਹਿਸੀਲਦਾਰ ਬੜੇ ਨੇ।
 
ਐਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਰਕਸ਼ਾ ਦੇ ਲਈ,
ਥੋੜ੍ਹੇ ਜਿਹੇ ਸਰਦਾਰ ਬੜੇ ਨੇ।
ਬਾਕੀਆਂ ਨੂੰ ਕੌਣ ਕਹੂ ਸੂਰਮੇ,
ਲੱਗਦੇ ਚਿੜ੍ਹੀ ਮਾਰ ਬੜੇ ਨੇ।
 
ਘਰ ਨੂੰ ਸਾਂਭਕੇ ਰੱਖਿਓ ਇੱਥੇ,
ਤਾਂ ਨੱਕਲੀ ਚੌਂਕੀਦਾਰ ਬੜੇ ਨੇ।
ਨੌਜਵਾਨ ਬਹੁਤੇ ਨੱਸ਼ਈ ਹੋ ਗਏ,
ਕੀਤੇ ਦੁਖੀ ਪਰਿਵਾਰ ਬੜੇ ਨੇ।
 
ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਹੜੇ ਜੰਮੀ ਨਾ ਧੀਏ,
ਉਹ ਹੁੰਦੇ ਕੁੜ੍ਹੀ ਮਾਰ ਬੜੇ ਨੇ।
ਸਿਹਤਮੰਦ ਕੋਈ ਇੱਥੇ ਨਜ਼ਰ,
ਨਾ ਆਵੇ ਲੋਕੀਂ ਬਿਮਾਰ ਬੜੇ ਨੇ।
 
ਮਦਾਰੀ ਨੂੰ ਅੱਜ ਕੋਈ ਨਾ ਜਾਣੇ,
ਤੁਰੇ ਫਿਰਦੇ ਫੱਨਕਾਰ ਬੜੇ ਨੇ।
ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਦਾ ਕੀ ਬਣੂ,
ਜਦੋਂ ਲੱਚਰ ਗੀਤਕਾਰ ਬੜੇ ਨੇ।
 
ਗੰਜੇ ਦੀ ਕੱਲ ਨੂੰ ਖ਼ੈਰ ਨਹੀਂ ਏ,
ਅਰਸ਼ੋਂ ਪੈਣੇਂ ਭਰਮਾਰ ਗੜ੍ਹੇ ਨੇ।
ਨੰਗੇ ਪੈਰੀਂ ਤੁਰੀਂ ਨਾ “ਕੇਵਲ”,
ਰਾਹੀਂ ਪਏ ਅੰਗਿਆਰ ਬੜੇ ਨੇ।
 10/07/2020
 
 
ਹੰਡ੍ਹਾ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ
ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਜਗਪਾਲ

ਰੱਬ ਦੀ ਬਕਸ਼ੀ ਹੋਈ ਇੱਕ,
ਲੰਮੀ ਉਮਰ ਹੰਡ੍ਹਾ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ।
ਹੁਣ ਤੱਕ ਜ਼ਿੰਦਗ਼ੀ ਦੇ ਸਾਰੇ,
ਹੀ ਢੋਲੇ ਗਾ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ।
 
ਬੁਢਾਪਾ ਆ ਗਿਆ ਜਵਾਨੀ,
ਨੂੰ ਫਤਹਿ ਬੁਲਾ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ।
ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਭੱਗੜ੍ਹੇ ਤੇ ਗ਼ਮਾਂ ਨੂੰ,
ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੰਡ੍ਹਾ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ।
ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੀ ਰੰਗ-ਬਰੰਗੀ,
ਜ਼ਿੰਦਗ਼ੀ ਦਾ ਮਿਲ਼ਿਆ ਲੁਤਫ਼,
ਉਠਾ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ।
 
ਜ਼ਿੰਦਗ਼ੀ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਪਾਇਆ,
ਅਤੇ ਬਹੁਤਾ ਗੁਆ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ।
ਜ਼ਿੰਦਗ਼ੀ ਦੀਆਂ ਕਈ ਸਾਰੀਆਂ,
ਪਰਾਪਤੀਆਂ ਪਾਅ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ।
 
ਰਿਸ਼ਤੇ ਕਈ ਰੁੱਸੇ ਤੇ ਕਈਆਂ,
ਨੂੰ ਪਤਿਆ ਕੇ ਮਨਾਅ ਚੁੱਕੇ,
ਹਾਂ।
 
ਹੁਣ ਰਹਿ ਨਹੀਂ ਗਏ ਕੋਈ ਵੀ,
ਦੁਸ਼ਮਣ, ਸਭਨਾਂ ਨੂੰ ਮਿਤਰ,
ਬਣਾ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ।
ਆਪਣੇ ਹੋਏ ਬਗ਼ਾਨੇ ਤੇ ਕਈ,
ਗ਼ੈਰਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾਅ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ।
 
ਜ਼ਿੰਦਗ਼ੀ ‘ਚ ਕਈ ਵੇਖੇ ‘ਤੇ,
ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਅਖ਼ੀਰਲੀ,
ਫਤਹਿ ਵੀ ਬੁਲਾ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ।
 
ਪੀਰਾਂ-ਫ਼ਕੀਰਾਂ ਦੀਆਂ ਕਬਰਾਂ,
ਵਿੱਚੋਂ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਜੇ ਮਿਲ਼ਿਆ,
ਪਰ ਬਾਰ ਬਾਰ ਝੁੱਕ ਕੇ ਮੱਥਾ,
ਵੀ ਪੜ੍ਹਵਾਹ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ।
ਗ਼ਲਤੀ ਨਾਲ਼ ਪੱਲਾ ਫੜ੍ਹ ਦੇਹ,
ਧਾਰੀ ਬਾਬਿਆਂ ਤੋਂ ਧੋਖਾ ਖਾਕੇ,
ਹੁਣ ਪੱਲਾ ਛੁਡਾ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ।
 
ਮਨਤਾਂ ਮਨਾਉਣ ਦੇ ਚੜ੍ਹਾਵੇ,
ਚੜ੍ਹਾ ਚੜ੍ਹਾਕੇ ਰੱਬ ਨੂੰ ਖੁਸ਼,
ਕਰਨ ਦਾ ਜੋ ਵੀ ਵਾਹ ਸੀ,
ਚੱਲਿਆ ਉਹ ਲਾ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ।
ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਦੇ ਅਖੌਤੀ,
ਚੌਧਰੀ ਬਣਕੇ ਕਈ ਬਾਰ,
ਗਲ਼ ਵਿੱਚ ਦਸਤਾਰਾਂ ਵੀ,
ਪੁਆ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ।
 
ਅਤੇ ਕਈ ਬਾਰ ਬਾਹਰ ਨੂੰ,
ਭੱਜਕੇ, ਕੁਟ ਮਾਰ ਤੋਂ ਜਾਨ,
ਬਚਾ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ।
ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਨਾਲ਼ ਕਈ ਬੋਲ,
ਕਬੋਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਬਾਰ,
ਚੋਰ-ਉਚੱਕੇ ਚੌਧਰੀ ਅਖਵਾ,
ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ।
 
ਬਣਕੇ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਦੇ,
ਅਖੌਤੀ ਚੌਧਰੀ, ਕਈ ਵਾਰ,
ਚੱਮ ਦੀਆਂ ਚਲਾ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ।
ਚੌਧਰਾਂ ਬਟੋਰਣ ਲਈ ਹੁਣ,
ਤੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ‘ਚ ਇੱਕ ਤੋਂ ,
ਵੱਧ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵੀ ਬਣਾ,
ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ।
 
ਬੜੀ ਹੀ ਅਜੀਬੋ-ਗ਼ਰੀਬ ਹੈ,
ਇਹ ਦੁਨੀਆਂ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ,
ਤੋਂ ਭਰੋਸਾ ਗੁਆ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ।
 
ਅਗਾਂਹ ਵੇਖ ਵੇਖ “ਕੇਵਲ”,
ਪੈਰ ਧਰੇ ਸਨ ਪਰ ਫਿਰ,
ਵੀ ਕਈਆਂ ਉੱਤੇ ਭਰੋਸਾ,
ਕਰਕੇ ਧੋਖੇ ਵੀ ਖਾ ਚੁੱਕੇ,
ਹਾਂ।
 02/07/2020 
 
ਮੈਂਨੂੰ ਪਿੰਡ ਦਾ ਘਰ ਦਿਖਾਓ
ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਜਗਪਾਲ
 
ਮੈਂਨੂੰ ਮੇਰੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਘਰ ਦਿਖਾਓ।
ਮੇਰਾ ਇੱਥੇ ਚਿੱਤ ਨਹੀਂਓਂ ਲੱਗਦਾ।
ਦੀਵਾ ਯਾਦਾਂ ਮਿੱਠੀਆਂ ਦਾ ਅੰਦਰ,  
ਪਿਆ ਜਗਦਾ।
 
ਜਾਓ ਮੇਰੇ ਲਾਣੇ ਨੂੰ ਸੱਦ ਲਿਆਓ।
ਮੈਂਨੂੰ ਮੇਰੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਘਰ ਦਿਖਾਓ।
 
ਕੀਹਨੂੰ ਸੁਣਾਵਾਂ ਦਿਲ ਦੀ ਗੱਲ।
ਮਿਲ਼ ਰਿਹਾ ਏ ਕਰਮਾਂ ਦਾ ਫਲ਼।
ਸੁੱਤੇ ਪਏ ਮੇਰੇ ਕੋਈ ਭਾਗ ਜਗਾਓ।
ਮੈਂਨੂੰ ਮੇਰੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਘਰ ਦਿਖਾਓ।
 
ਮਿੱਤਰਾਂ ਮੇਰੀ ਪੁਕਾਰ ਸੁਣ ਲਈ ਏ।
ਲੱਗਦਾ ਕੋਈ ਮੇਥੋਂ ਭੁੱਲ ਹੋ ਗਈ ਏ।
ਮਿੱਤਰੋ ਹੋਈ ਮੇਰੀ ਭੁੱਲ ਬਕਸ਼ਾਓ।
ਮੈਂਨੂੰ ਮੇਰੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਘਰ ਦਿਖਾਓ।
 
ਘਰ ਮੇਰੇ ਨੂੰ ਤਾਲ਼ਾ ਲੱਗਿਆ।
ਬੱਦਲ਼ ਦੂਰ ਅਸਮਾਨੀਂ ਗੱਜਿਆ।
ਮੀਂਹ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਚਾਬੀ ਲਿਆਓ।
ਮੈਂਨੂੰ ਮੇਰੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਘਰ ਦਿਖਾਓ।
 
ਉੱਥੇ ਸੀ ਰਹਿੰਦੇ ਮੇਰੇ ਭਰਾ ਭਰਜਾਈ।
ਨਾਲ਼ੇ ਸੀ ਰਹਿੰਦੀ ਮੇਰੀ ਚਾਚੀ ਤਾਈ।
ਮੈਂਨੂੰ ਮੇਰੇ ਆਪਣਿਆਂ ਨਾਲ਼ ਮਿਲ਼ਾਓ।
ਮੈਂਨੂੰ ਮੇਰੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਘਰ ਦਿਖਾਓ।
 
ਮੇਰੇ ਘਰੇ ਆ ਆ ਘੁੱਗੀਆਂ ਬੋਲਣ।
ਸੱਪ ਚੂਹਿਆਂ ਦੀਆਂ ਡੁੱਡਾਂ ਫਰੋਲਣ।
ਸੱਪਾਂ ਸਪੋਲ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਘਰੋਂ ਭਜਾਓ।
ਮੈਂਨੂੰ ਮੇਰੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਘਰ ਦਿਖਾਓ।
 
ਛੱਤਾਂ ਅਤੇ ਕੰਧਾਂ ਨੂੰ ਰੰਗ ਕਰਾਓ।
ਫ਼ਰਸ਼ ਅਤੇ ਰਸੋਈ ਸਾਫ ਕਰਾਓ।
ਧੋ ਧੋਕੇ ਦੋਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ੂਬ ਲਿੱਛਕਾਓ।
ਮੈਂਨੂੰ ਮੇਰੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਘਰ ਦਿਖਾਓ।
 
 
ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚੋਂ ਘਾਹ ਫੂਸ ਕਟਵਾਓ।
ਆਓ ਮੰਜੇ ਬਾਣ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਡਾਹੋ।
ਸੱਦਕੇ ਗੁਆਂਢੀ ਸਾਰੇ ਹੀ ਲਿਆਓ।
ਮੈਂਨੂੰ ਮੇਰੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਘਰ ਦਿਖਾਓ।
 
ਭੱਠੀਓਂ ਦਾਣੇ ਵੀ ਭੁਨਾਕੇ ਲਿਆਓ।
ਕੋਈ ਗੱਲ ਸੁਣਾਓ ਜਾਂ ਬਾਤਾਂ ਪਾਓ।
ਆਓ ਵਿਹੜੇ ਦੀਂਆਂ ਰੌਣਕਾਂ ਵਧਾਓ।
ਮੈਂਨੂੰ ਮੇਰੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਘਰ ਦਿਖਾਓ।
 
ਨੱਚੋ ਟੱਪੋ ਗਿੱਧੇ ਅਤੇ ਭੰਗੜੇ ਪਾਓ।
NRI ਦੇ ਘਰ ਆਕੇ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਓ।
ਖੰਡਰ ਬਣੇ ਪਏ ਘਰ ਨੂੰ ਮੁੜ੍ਹ ਵਸਾਓ।
ਮੈਂਨੂੰ ਮੇਰੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਘਰ ਦਿਖਾਓ।
 
ਪਿੰਡ ਦੇ ਘਰ ਨਾਲ਼ ਮੁਹਬਤ ਬਹੁਤ,
ਪੁਰਾਣੀ ਹੋਕੇ ਵੀ ਬੇਨਕਾਬ ਹੁੰਦੀ ਜਾ,
ਰਹੀ ਏ।
ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਮੁਹਬਤ ‘ਬੇਹੀ ਰੋਟੀ ਨੂੰ,
ਲੱਸੀ ਦੇ ਵਿੱਚ ਭਿਉਂਕੇ ਖਾਣ ਵਾਂਙ’,
ਐਂਨੀ ਕਿਉਂ ਸਵਾਦ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ,
ਏ?
 
ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਮੁਹਬਤ ਕਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ‘ਤੇ,
ਕਦੀ ਗ਼ਮੀ ਨਾਲ਼ ਕਿਉਂ ਰਬਾਬ ਹੁੰਦੀ,
ਜਾ ਰਹੀ ਏ?
ਪਤਾ ਨ੍ਹੀਂ ਐਨੀ ਪੁਰਾਣੀ ਯਾਦ ਮੱਲੋ,
ਮੱਲੀ  ਕਿਉਂ ਸ਼ਬਾਬ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ,
ਏ?
 
“ਕੇਵਲ” ਨੂੰ ਹਜੇ ਤੱਕ ਪਤਾ ਹੀ ਨ੍ਹੀਂ,
ਲੱਗ ਸੱਕਿਆ ਕਿ ਇਹ ਮੁਹਬਤ,
ਬੇਹਿਸਾਬ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਏ?
25/06/2020

ਵਿਆਹ ਅਤੇ ਦਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਫਰਕ
ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਜਗਪਾਲ

ਬੱਸ ਫਰਕ “ਕੇਵਲ” ਐਨਾ  ਹੀ  ਸੀ।
        ਉੱਥੇ ਗਿੱਧੇ, ਗਾਣੇ ਅਤੇ ਭੰਗੜ੍ਹੇ ਪਏ।
ਐੱਥੇ ਕੁੱਝ ਰੋਂਦੇ ਬਹੁਤੇ ਸੋਗ ‘ਚ ਹੀ ਰਹੇ।
ਉੱਥੇ ਸਾਰੇ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਖੇੜ੍ਹਿਆਂ  ‘ਚ ਹੀ ਰਹੇ।
ਇੱਥੇ ਆਏ ਸਾਰੇ ਹੀ ਸੋਗ ‘ਚ ਚੁੱਪ ਰਹੇ।
ਗਿਆਨੀ ਉੱਥੇ ਵੀ ਸੀ, ਭਾਈ ਇੱਥੇ ਵੀ ਸੀ।
 ਅਰਦਾਸ ਤੇਰੀ ਵੀ ਹੋਈ।
                   ਅਰਦਾਸ ਮੇਰੀ ਵੀ ਹੋਈ।
ਲਾਵਾਂ ਤੇਰੀਆਂ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਗਈਆਂ।
           ਫਤਹਿ ਮੇਰੀ ਵੀ ਬੁਲਾਈ ਗਈ।
ਸਿਫ਼ਤਾਂ ਤੇਰੀਆਂ ਵੀ ਹੋਈਆਂ।
                 ਸਿਫ਼ਤ ਤਾਂ ਮੇਰੀ ਵੀ ਹੋਈ।
ਤੇਰੀ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤੀ ਦੀ।
                  ਮੇਰੀ ਬੀਤੀ ਜ਼ਿੰਦਗ਼ੀ ਦੀ।
ਤੂੰ ਲਿਮੋਜ਼ੀਨ ‘ਚ ਗਈ।
          ਮੈਂ ਵੀ ਲਿਮੋਜ਼ੀਨ ਹੀ ‘ਚ ਗਿਆ।
ਬੱਸ ਫਰਕ “ਕੇਵਲ” ਐਨਾ ਹੀ  ਸੀ।
ਤੈਂਨੂੰ ਡੋਲ਼ੀ ‘ਚ ਬਠਾਇਆ ਗਿਆ।
        ਮੈਂਨੂੰ ਬਕਸੇ ‘ਚ ਲਟਾਇਆ ਗਿਆ।
ਤੇਰਾ ਸਿਰ ਚੁੰਨੀ ਨੇ ਕੱਜਿਆ।
      ਤੇ ਮੇਰਾ ਸਿਰ ਦਸਤਾਰ ਨੇ ਢੱਕਿਆ।
ਨਵੇਂ ਤੇਰੇ ਵੀ ਕੱਪੜ੍ਹੇ,
                     ਤੇ ਨਵੇਂ ਮੇਰੇ ਵੀ ਕੱਪੜ੍ਹੇ।
ਸਜਾਇਆ ਤੈਂਨੂੰ ਵੀ ਗਿਆ।
             ਤੇ ਸਜਾਇਆ ਮੈਂਨੂੰ ਵੀ ਗਿਆ।
ਫੁੱਲ ਤੇਰੇ ਤੇ ਬਰਸੇ।
             ਨੇੜੇ ਮੇਰੇ ਵੀ ਰੱਖੇ ਗ਼ੁਲਦਸਤੇ।
ਮਹਿਕ ਤੇਥੋਂ ਵੀ ਆਉਂਦਾ।
      ਬਨਾਉਟੀ ਮਹਿਕ ਮੇਥੋਂ ਵੀ ਆਉਂਦਾ।
ਤੇਰਿਆਂ ਤੇਰੀ ਡੋਲ਼ੀ ਤੋਰੀ।
     ਮੇਰਿਆਂ ਮੇਰਾ ਬਕਸਾ ਚੁੱਕਿਆ ਮੌਰੀਂ।
ਬੱਸ ਫਰਕ “ਕੇਵਲ” ਐਨਾ ਹੀ  ਸੀ।
ਤੂੰ ਸਾਹ ਪਈ ਲਵੇਂ।
                            ਮੇਰੇ ਸਾਹ ਮੁੱਕੇ।
ਤੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਮ ਹੋਈਆਂ।
  ਮੇਰੀਆਂ ਪਲਕਾਂ ਬੰਦ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ।
ਤੂੰ ਸੱਭ ਕੁੱਝ ਦੇਖ ਸੱਕੇਂ।
                 ਮੈਂ ਕੁੱਝ ਦੇਖ ਵੀ ਨਾ ਸੱਕਾਂ।
ਤੂੰ ਨਵੇਂ ਘਰ ਨੂੰ ਤੁਰੀ।
  ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਮੈਂ ਕਿਹੜ੍ਹੇ ਘਰ ਨੂੰ ਤੁਰਿਆ।
ਬੱਸ ਫਰਕ “ਕੇਵਲ” ਐਨਾ ਹੀ  ਸੀ।
ਤੂੰ ਤੁਰ ਕੇ ਗਈ।
                      ਮੈਂਨੂੰ ਚੁੱਕਿਆ ਗਿਆ।
ਤੂੰ ਬਾਹਰ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ਼ ਤੁਰੇਂ।
ਮੈਂਨੂੰ ਬਕਸੇ ਅੰਦਰ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹਨ੍ਹੇਰੇ।
ਮਹਿਫ਼ਲ ਉੱਥੇ ਵੀ ਸੀ।
                         ਲੋਕ ਇੱਥੇ ਵੀ ਸਨ।
ਬੱਸ  ਫਰਕ “ਕੇਵਲ” ਐਨਾ ਹੀ  ਸੀ।
ਉੱਥੇ ਗਿੱਧੇ, ਗਾਣੇ ਅਤੇ ਭੰਗੜ੍ਹੇ ਪਏ।
ਐੱਥੇ ਕੁੱਝ ਰੋਂਦੇ ਬਹੁਤੇ ਸੋਗ ‘ਚ ਹੀ ਰਹੇ।
ਉੱਥੇ ਸਾਰੇ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਖੇੜ੍ਹਿਆਂ  ‘ਚ ਹੀ ਰਹੇ।
ਇੱਥੇ ਆਏ ਸਾਰੇ ਹੀ ਸੋਗ ‘ਚ ਚੁੱਪ ਰਹੇ।
ਗਿਆਨੀ ਉੱਥੇ ਵੀ ਸੀ, ਭਾਈ ਇੱਥੇ ਵੀ ਸੀ।
ਬੱਸ ਫਰਕ “ਕੇਵਲ” ਐਨਾ ਹੀ  ਸੀ।
ਤੈਂਨੂੰ ਸਹੁਰਿਆਂ ਨੂੰਹ ਬਣਾ ਲਿਆ।
                 ਮੈਂਨੂੰ ਅੱਗ ਨਾਲ਼ ਸਾੜ੍ਹਿਆ।
ਤੈਂਨੂੰ ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ ਮਿਲ਼ ਗਿਆ।
            ਮੈਂਨੂੰ ਕੱਲਾ ਹੀ ਗਿਆ ਤੋਰਿਆ।
ਤੂੰ ਨਾਲ਼ ਸਾਥੀ ਹੌਨੀਮੂਨ ਨੂੰ ਗਈ।
     ਮੇਰੀ ਲਾਸ਼ ਜਲ਼ਕੇ ਸੁਆਹ ਬਣ ਗਈ।
ਤੂੰ ਆਪਣੇ ਨਵੇਂ ਘਰ ਵਾਪਸ ਆਈ।
   ਮੇਰੀ ਸੁਆਹ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਵਹਾਈ ਗਈ।
 ਬੱਸ ਫਰਕ “ਕੇਵਲ” ਐਨਾ ਹੀ ਸੀ।
ਤੈਂਨੂੰ ਵਗ਼ਾਨਿਆਂ ਨੇ ਪਾਇਆ।
     ਮੌਤ ਨੇ ਮੈਂਨੂੰ ਆਪਣਿਆਂ ਤੋਂ ਖੋਇਆ।
ਤੇਰੇ ਆਉਣ ਨਾਲ਼ ਇੱਕ ਜੀਅ ਵਧਿਆ।
     ਮੇਰੇ ਜਾਣ ਨਾਲ਼ ਇੱਕ ਜੀਅ ਘੱਟਿਆ।
ਤੈਂਨੂੰ ਵੀ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਮਿਲ਼ਿਆ।
  ਮੇਰਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਮਿਲ਼ਿਆ।
ਬੱਸ ਫਰਕ “ਕੇਵਲ” ਐਨਾ  ਹੀ  ਸੀ।
ਤੈਂਨੂੰ ਤੇਰੇ ਗਰਿਸਤ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਦਾ।
 ਮੇਰਿਆਂ ਨੂੰ ਮੇਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗ਼ੀ ਮੁੱਕ ਜਾਣ ਦਾ।
 18/06/2020

ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਇਛਾਵਾਂ
ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਜਗਪਾਲ

ਕਿੱਥੇ ਗਿਣੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਨੇ ਸਾਰੀ,
ਜ਼ਿੰਦਗ਼ੀ ਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਇਛਾਵਾਂ।
ਅਰਦਾਸ ਕਰਨ ਨਾਲ਼ ਕਿੱਥੇ ਪੂਰੀਆਂ,
ਹੁੰਦੀਆਂ ਨੇ ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਦੀਆਂ ਦੁਆਵਾਂ।
ਦੀਵਾ ਵਲਣ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੀਆਂ ਜਦੋਂ ਵੀ,
ਵੱਗਣ ਲੱਗ ਜਾਦੀਆਂ ਤੇਜ਼ ਹਵਾਵਾਂ।
ਕਹਿੰਦੇ ਬਾਣੀ ਸੁਣਨ ਨਾਲ਼ ਦੂਰ ਭੱਜ,
ਜਾਂਦੀਆਂ ਨੇ ਸਾਰੀਆਂ ਹੀ ਬਲਾਵਾਂ।
ਚੁਗ਼ਲਖ਼ੋਰ ਕਰਦੇ ਚੁਗ਼ਲੀਆਂ ਕਿਵੇਂ,
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੱਚ ਦਾ ਰਾਹ ਦਿਖਲਾਵਾਂ।
ਜਿਹੜਾ ਕਦੀ ਹੱਸਿਆ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ,
ਤੁਸੀਂ ਹੀ ਦੱਸੋ ਉੱਸ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਹਸਾਵਾਂ?
ਰੁੱਸਿਓ ਦਾ ਤਾਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੀ ਨ੍ਹੀਂ,
ਤੁਸੀਂ ਹੀ ਦੱਸੋ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਮਨਾਵਾਂ?
ਦਾਤਣ ਕਰਨ ਨੂੰ ਦਿਲ ਕਰਦਾ ਪਰ,
ਦੱਸੋ ਕਿੱਥੋਂ ਦਾਤਣ ਕੱਟਕੇ ਲਿਆਵਾਂ?
ਅੱਜ ਕੱਲ ਦਾਤਣ ਨਹੀਓਂ ਮਿਲ਼ਦੀ,
ਮੁੱਕ ਗਈਆਂ ਕਿੱਕਰਾਂ ਤੇ ਫ਼ਲਾਹਾਂ।
ਸਹਿਜੇ ਹੀ ਦਰਿਆ ਪਾਰ ਕਰ ਲੈਂਦੇ,
ਜੇਕਰ ਦੋਸਤੀ ਹੁੰਦੀ ਨਾਲ਼ ਮਲਾਹਾਂ।
ਜੀਉਂਦੀ ਮਾਂ ਦੀ ਕੱਦਰ ਹੀ ਨਾ ਕੀਤੀ,
ਭਾਲ਼ਦੇ ਫਿਰਨ ਹੁਣ ਠੰਡੀਆਂ ਛਾਵਾਂ।
ਹੱਲ ਵੀ ਹੋ ਜਾਣੇ ਸਨ ਸਾਰੇ ਮਸਲੇ,
ਕੀਤੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਜੇ ਬੈਠ ਸਲਾਹਾਂ।
ਬਿਨ ਸਾਥੀ ਹੁਣ ਕਾਹਦਾ ਏ ਜੀਉਣਾ,
ਕਿਸ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਜਾ ਹਾਲ ਸੁਣਾਵਾਂ?
ਕੀ ਜ਼ਿੰਦਗ਼ੀ ਏ? ਇਕ ਸਾਥੀ ਬਾਜੋਂ,
ਮਿਲ਼ੀ ਜਾਦੀਆਂ ਨੇ ਸਖ਼ਤ ਸਜ਼ਾਵਾਂ।
ਦਿਨ ਦਿਹਾੜੇ ਹੀ ਉਹ ਛੱਡ ਗਿਆ,
ਏ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ਼ੋਂ ਤੁਹਾਡਾ ਪਰਛਾਵਾਂ।
ਜ਼ਿੰਦਗ਼ੀ ਕੱਟਣ ਦਾ ਢੰਗ ਨਾ ਆਵੇ,
ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ ਕਿਵੇਂ ਹੰਡਾਵਾਂ?
ਚਾਹਤ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਛੱਡ ਗਈ ਸੀ,
ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ ਅਦਾਵਾਂ।
ਬਣਾ ਵੀ ਲੈਣਾ ਸੀ ਕੇਵਲ ਮਿਰਜ਼ੇ.
ਨੇ ਪੱਕਾ ਘਰ ਸਾਹਿਬਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ‘ਚ,
ਜੇਕਰ ਕਿਤੇ ਸੱਦਕੇ ਲਿਆਉਂਦਾ ਨਾ,
ਕੋਈ ਸਾਹਿਬਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸਕੇ ਭਰਾਵਾਂ।
ਵਿਆਹਕੇ ਰਾਂਝੇ ਨੇ ਹੀਰ ਸਿਆਲਾਂ,
ਨੂੰ ਵੀ ਲੈ ਜਾਣਾ ਸੀ ਤੱਖਤ ਹਜ਼ਾਰੇ,
ਜੇਕਰ ਲਗ ਜਾਂਦੀਆਂ ਨਾ ਗੰਦੇ ਕੈੱਦੋਂ,
ਦੀਆਂ ਕੋਝੀਆਂ ਉਹ ਬੱਦ-ਦੁਆਵਾਂ।
ਹੁਣ ਤਾਂ ਲਗਦਾ ਉਹ ਭੁੱਲ ਗਏ ਨੇ,
ਤੁਸੀਂ ਦੱਸੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਭੁਲਾਵਾਂ?
ਹਜੇ ਤੱਕ ਕੋਈ ਐਹੋ ਜਿਹੀ ਭੁੱਲ ਨ੍ਹੀਂ,
ਕੀਤੀ, ਐਵੀਂ ਕਿਉਂ ਪਛਤਾਈ ਜਾਵਾਂ।
ਜਦੋਂ ਹੁਣ ਸਾਰਾ ਕੁੱਝ ਬਿਖਰ ਗਿਆ,
ਏ ਫਿਰ “ਕੇਵਲ” ਦਸੋ ਕਿਸ ਕਿਸ ਨੂੰ,
ਕਿੱਥੇ ਜਾਕੇ ਆਪਣਾ ਹਾਲ ਸੁਣਾਵਾਂ?
12/06/2020 
 
 
ਹਜੇ ਬਾਕੀ ਏ
ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਜਗਪਾਲ

ਬੰਦਿਆ ਸੱਚ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਸਦਾ ਹੀ ਲਈਂ,
ਤੇਰੇ ਅੰਦਰ ਈਮਾਨ ਹਜੇ ਬਾਕੀ ਏ।
ਮਿਹਨਤ ਕਰੀਂ ਜਾਵੀਂ ਰੁਕੀਂ ਨਾ ਤੇਰੇ ਵਿਚ,
ਰਬ ਦੀ ਬਕਸ਼ੀ ਹੋਈ ਅਨਮੋਲ ਜਾਨ ਹਜੇ,
ਬਾਕੀ ਏ।

ਠਿੱਬਲ਼ ਠੋਹਰ ਰਾਹਾਂ ਵਿੱਚੀਂ ਲੰਘਦਾ ਜਾਵੀਂ,
ਪਰਤਕੇ ਨਾ ਤੱਕੀਂ ਤੁਫ਼ਾਨ ਹਜੇ ਬਾਕੀ ਏ।
ਮੰਜ਼ਿਲ ਬਹੁਤ ਹੀ ਦੂਰ ਪਈ ਏ ਦਿੱਸਦੀ,
ਮੰਜ਼ਿਲ ਨੂੰ ਪਾਉਣ ਵਾਲ਼ਾ ਤੇਰਾ ਅਰਮਾਨ,
ਹਜੇ ਬਾਕੀ ਏ।

ਅੱਜ ਤੂੰ ਜਾਣਾ ਬਿਲਕੁਲ ਨਾ ਛਡੀਂ ਕੱਲ ਨੂੰ,
ਮੰਜ਼ਿਲ ਹੋਊ ਤੇਰੀ ਮੁੱਠੀ ਵਿੱਚ ਬੱਸ ਮੰਜ਼ਿਲ,
ਤੇ ਲੱਗਿਆ ਤੇਰਾ ਧਿਆਨ ਹਜੇ ਬਾਕੀ ਏ।
ਐਵੀਂ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਉਪਰ ਵਾਲ਼ੇ ਦੀ ਕ੍ਰਿਪਾ,
ਬਹੁਤੇ ਸਾਰੇ ਹੋਰ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਮਤਿਹਾਨ,
ਹਜੇ ਬਾਕੀ ਏ।

ਦੁਨੀਆਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਕੁੱਝ ਹੀ ਸਿਖਾ ਦਿੱਤਾ ਏ,
ਤੈਨੂੰ ਪਰ ਰਹਿੰਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗ਼ੀ ਦੇ ਲਈ ਥੋੜਾ ਕੁ,
ਜਿਹਾ ਹੋਰ ਗਿਆਨ ਹੋਣਾ ਹਜੇ ਬਾਕੀ ਏ।
ਜ਼ਿੰਦਗ਼ੀ ਦੀ ਘੋਰ ਲੜ੍ਹਾਈ ‘ਚ ਦੇਖੀਂ ਕਿਤੇ,
ਐਵੀਂ ਡੋਲ਼ ਨਾ ਜਾਵੀਂ ਜੰਗ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ,
ਫਤਹਿ ਕਰਨ ਦੇ ਲਈ ਤਾਂ ਸਾਰਾ ਮੈਦਾਨ,
ਹਜੇ ਬਾਕੀ ਏ।
 
ਜਿੱਤ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੇਰੀ ਮਿਹਨਤ ਦੀ,
ਚਮਕਦੀ ਹੋਈ ਮਿਸਾਲ ਸਾਰੇ ਜਹਾਨ ਨੂੰ,
ਬਿਆਨ ਕਰਨਾ ਹਜੇ ਬਾਕੀ ਏ।
ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਗਿਆ ਤਾਂ ਬਾਣੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦ,
ਧਿਆਨ ਲਾਕੇ ਹੀ ਸੁਣੀਂ ਕਿਉਂਕਿ ਰਬ ਦਾ,
ਨਾਮ ਧਿਆਉਣਾ ਹਜੇ ਬਾਕੀ ਏ।
ਚਾਰ ਕਕਾਰ ਤਾਂ ਤੂੰ ਪਹਿਨ ਹੀ ਲਏ ਅਤੇ,
ਪੰਜਵਾਂ ਕਕਾਰ ਕਿਰਪਾਨ ਨੂੰ ਵੀ ਪਹਿਨਣਾ,
ਹਜੇ ਬਾਕੀ ਏ।

ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਡਾ ਕੋਈ ਬਜ਼ੁਰਗ਼ ਮੰਜੇ ਤੇ ਪਿਆ,
ਜ਼ਿੰਦਗ਼ੀ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰਲੇ ਸਾਹ ਪਿਆ ਲਵੇ ਤਾਂ,
ਸਮਝ ਲਓ ਕਿ ਰੱਬ ਵਲੋਂ ਇੱਕ ਆਉਣ ਵਾਲ਼ਾ,
ਫਰਮਾਨ ਹਜੇ ਬਾਕੀ ਏ।

ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਪੁਲ਼ਸ ਵਾਲ਼ਾ ਤੁਹਾਡੀ ਕਾਰ ਹੱਥ,
ਦੇ ਕੇ ਰੋਕੇ ਤਾਂ ਝੱਟ ਸਮਝ ਆਉਂਦੀ ਕਿ ਜਾਂ,
ਤਾਂ ਪੁਲ਼ਸੀਏ ਦੇ 100 ਦਾ ਨੋਟ ਮੱਥੇ ਮਾਰੋ,
ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਕੱਟ ਹੋਏ ਚਲਾਣ ਨੂੰ ਭੁਗਤਾਉਣਾ,
ਹਜੇ ਬਾਕੀ ਏ।

ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਸੱਚ ਨਾਲ਼ ਤਾਂ ਜਿੱਤ ਲਿਆ ਤੂੰ,
ਪਰ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਹੋਰ ਸੰਗਰਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ,
ਐਲਾਨ ਕਰਨਾ ਹਜੇ ਬਾਕੀ ਏ।
ਜਿੱਤ ਨੂੰ ਸੰਪੂਰਣ ਕਰਨ ਲਈ ਕੇਵਲ ਤੇਰੇ,
ਅੰਦਰ ਬੈਠੇ ਹੋਏ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਸ਼ੈਤੈਨ ਨੂੰ ਵੀ,
ਹਰਾਉਣਾ ਹਜੇ ਬਾਕੀ ਏ।

ਸ਼ਾਇਦ ਹੱਥ ਵਿਚਲ਼ੀ ਕਵਿਤਾ ਸੰਪੂਰਣ ਨਹੀਂ,
ਸੀ ਹੋਈ ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਥੋੜ੍ਹੀਆਂ ਜਿਹੀਆਂ,
ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੀਆਂ ਕੁੱਝ ਸਤਰਾਂ ਦਰਜ਼ ਕਰਨਾ,
ਹਜੇ ਬਾਕੀ ਏ।

ਦੋਸਤੋ ਪੰਜ ਸਾਲ ਮੋਦੀ ਜੀ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਤੇ ਰਾਜ,
ਕਰ ਲਿਆ ਇੰਝ ਲੱਗਦਾ ਏ ਕਿ ਫਿਰ ਦੂਜੀ,
ਵਾਰ ਜਿੱਤਕੇ ਆਉਣ ਵਾਲ਼ੇ ਪੰਜ ਸਾਲ ਹੋਰ,
ਸਤਾ ਵਿਚ ਦੁਬਾਰਾ ਆਉਣਾ ਹਜੇ ਬਾਕੀ ਏ।
ਗੰਗਾ ਪਹਿਲੇ ਪੰਜਾਂ ਸਾਲਾਂ ‘ਚ ਸਾਫ ਕਰਾ,
ਬਿਲਕੁਲ ਨਾ ਸੱਕੇ ਹੁਣ ਜਮਨਾ ਨਦੀ ਨੂੰ ਵੀ,
ਸਾਫ ਕਰਾਉਣਾ ਹਜੇ ਬਾਕੀ ਏ।

ਪੰਜਾਂ ਸਾਲਾਂ ‘ਚ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪਿਆ ਕਾਲ਼ਾ,
ਧੰਨ ਮੋਦੀ ਸਾਹਿਬ ਤਾਂ ਲਿਆ ਹਾ ਨਾ ਸਕੇ,
ਦੁਬਾਰਾ ਜਿਤਕੇ ਆਉਣ ਵਾਲ਼ੇ ਪੰਜਾਂ ਸਾਲਾਂ,
‘ਚ ਕਾਲ਼ੇ ਧੰਨ ਨੂੰ ਲਿਆਉਣਾ ਹਜੇ ਬਾਕੀ ਏ।
ਗ਼ਰੀਬ ਕਿਸਾਨ ਕਰਜ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਤਾਂ,
ਹੋ ਨਾ ਸਕੇ ਕਈ ਹੋਰ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ,
ਦੇ ਗਲ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਫੰਦੇ ਪਾਕੇ ਜਾਨ ਦੇ ਜਾਣਾ,
ਹਜੇ ਬਾਕੀ ਏ।

ਸਿਆਸਤਦਾਨੋਂ ਕੇਵਲ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਤਾ ਨੂੰ,
ਸਮੇਟਣ ਦੇ ਲਾਲਚ ਲਈ ਚੋਣਾਂ ਵੇਲ਼ੇ ਕੀਤੇ,
ਝੂਠੇ ਕੌਲ ਕਰਾਰ ਜੇ ਹੋ ਸਕੇ ਤਾਂ ਨਾ ਹੀ,
ਕਰਿਆ ਕਰੋ ਦੇਸ਼ ਦੀ “ਕੇਵਲ” ਬੜ੍ਹੀ ਹੀ,
ਭੋਲ਼ੀ ਭਾਲ਼ੀ ਜੰਤਾ ਹੁਣ ਤੁਹਾਥੋਂ ਆਕੀ ਏ।
04/06/2020

ਅਨੋਖੀ ਕੁਦਰਤ
ਕੇਵਲ ਸਿੰਘ ਜਗਪਾਲ

ਜੀਉਂਦੇ ਜੀਅ ਦੁਖ ਆਉਂਦੇ,
ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਪਰ ਹੁੰਦੇ ਬੰਦੇ,  
ਦੇ ਬੜ੍ਹੇ ਹੀ ਪੱਕੇ ਮਿੱਤਰ,
ਦੋਸਤੋ।
ਜਦ ਤੱਕ ਇਹ ਰਹਿੰਦੇ ਤਾਂ,
ਪੂਰਾ ਸਬਕ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਪਰ,
ਹੁੰਦੇ ਬੜ੍ਹੇ ਬਚਿਤਰ ਦੋਸਤੋ।
ਸੁੱਖਾਂ ਦੇ ਆਉਂਦਿਆਂ ਸਾਰ ਹੀ,
ਦੁਖ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਤਿੱਤਰ ਦੋਸਤੋ।
 
ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਰੰਗ ਤਾਂ,
ਸਮਝ ਨ੍ਹੀਂ ਆਉਂਦੇ ਪਰ ਹੁੰਦੇ,
ਬੜ੍ਹੇ ਨਿਆਰੇ ਅਤੇ ਪਿਆਰੇ,
ਦੋਸਤੋ।

ਕੁਦਰਤ ਤੋਂ ਸਦਾ ਹੀ ਜਾਈਏ,
ਵਾਰੇ ਦੋਸਤੋ।
ਕੁਦਰਤ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਭਰ ਜਵਾਨੀ,
‘ਚ ਪਹੁੰਚਾਵੇ ਸਿਖਰ ਅਰਸ਼ੀਂ,
ਉਤਾਰੇ ਦੋਸਤੋ।

ਪਰ ਬੁਢਾਪੇ ‘ਚ ਸਿਹਤ ਵਲੋਂ,
ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਉਹ ਲਿਆਕੇ ਅਰਸ਼ੋਂ,
ਫਰਸ਼ ‘ਤੇ ਮਾਰੇ ਦੋਸਤੋ।
ਕੰਨੀਂ ਸੁਣਿਆਂ ਸਿਫਤ ਤੇਰੀ,
ਪਈ ਹੁੰਦੀ ਏ ਸਾਰੇ ਦੋਸਤੋ।
ਜਦੋਂ ਤੇਰੀ ਹੁੰਦੀ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤੀ,
ਦੀ ਗੱਲ-ਬਾਤ ਵਾਰੇ ਦੋਸਤੋ।
ਜੇ ਤੂੰ ਚਾਹੇਂ ਤਾਂ ਸਾਫ ਦਿਨ,
ਚੜ੍ਹਦਾ ਏ ਦਿੱਸਦੇ ਨੇ ਨਜ਼ਾਰੇ,
ਦੋਸਤੋ।

ਜੇ ਤੂੰ ਚਾਹੇਂ ਤਾਂ ਪੈਂਦੀ ਏ ਰਾਤ,
ਕਾਲ਼ੀ, ਅਸਮਾਨੀ ਨਾ ਦਿੱਸਣ,
ਨਾ ਚੰਦ ਨਾ ਤਾਰੇ ਹੀ ਦੋਸਤੋ।
ਜੇ ਤੂੰ ਚਾਹੇਂ ਤਾਂ ਬੱਦਲ਼ ਵਾਰੀ,
ਹੁੰਦੀ ਏ, ਜੇ ਤੂੰ ਚਾਹੇਂ ਤਾਂ ਹੁੰਦੇ,
ਮੀਂਹ ਭਾਰੇ ਦੋਸਤੋ।

“ਕੇਵਲ” ਨੂੰ ਤਾਂ ਲੱਗਦਾ ਹੋਰ,
ਤਾਂ ਕਿਤੇ ਨਹੀਂ ਇਸ ਧਰਤੀ,
ਤੇ ਹੀ ਨੇ ਨਰਕ ਤੇ ਸਵਰਗ਼,
ਦੇ ਵੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲ਼ਦੇ ਨਜ਼ਾਰੇ,
ਦੋਸਤੋ।
01/06/2020